Nganjëherë, duke u nisur nga rezultati i punëve njeriu mund të mendojë se ka bërë punë të mira dhe kjo mund t’i ngjajë diçka tejet e pafajshme. Por mëkati mund t’i gjejë vend vetes edhe mes ndjenjave dhe mendimeve më të pafajshme. Për shembull, në çastin që neuroneve tona u vërsulen mendime të llojit “e planifikuam ne, e bëmë ne”, ne fillojmë ta ndotim punën që kemi bërë. Dhe të ruash drejtpeshimin në këtë aspekt është tejet e vështirë. Sikur të arrini punë shumë të mëdha, mbi të gjithë botën të ngadhënjeni, të gjeni gjithë thesaret nën thellësitë e tokës e t’i nxirrni, por më pas t’ju vijë në mendje një mendim i llojit “ishim edhe ne që u arritën këto punë”, ju jeni të humbur.

Krijimi nuk e pranon bashkëpjesëmarrjen

Vullneti i njeriut është thelbësor në zanafillën e një pune. Andaj detyra e tij është që ta përdorë vullnetin e vet siç duhet, duke iu drejtuar me kujdes të gjitha shkaqeve që çojnë te synimi, duke e përqafuar punën me një vendosmëri të madhe dhe duke bërë një përpjekje serioze në emër të saj. Por, pas kryerjes së detyrës së tij, ai nuk duhet t’ia atribuojë vetes arritjen e synimit, e cila është një nga shfaqjet e gjendjes së krijimit (Krijuesit), nuk duhet t’ia njohë vetvetes këtë arritje. Sepse është Allahu që i ka krijuar të gjitha krijesat dhe ndodhitë në gjithësi. E kjo është diçka që nuk pranon as ortakëri as bashkëpjesëmarrje me Zotin. Të përfshihesh në mendime si ai i bashkëpjesëmarrjes me Zotin është njëfarësoj si të bësh idhujtari karshi Zotit.

Kur fillojnë t’ia atribuojnë vetes mirësitë e falura prej Allahut, njerëzit i humbasin ato. Edhe pse rrezja duket sikur vazhdon të zgjerohet edhe për një farë kohe sajë forcës qendërikëse të sinqeritetit të asaj pune, për shkak të humbjes së sinqeritetit, kalon një farë kohe dhe ajo do të reshtë. Sikur edhe njerëzit më të lartë te Zoti të jenë ata që fillojnë të përfshijnë veten te një punë e bekuar e cila është nisur me sinqeritet, do të humbasin, pasi herët a vonë do të pengohen diku dhe do të ndalen në vend.

Prandaj edhe Bediuzamani i nderuar na këshillon që ta lexojmë të paktën njëherë në pesëmbëdhjetë ditë traktatin e sinqeritetit (Lema 21). Kjo është shumë e rëndësishme për sa i përket asaj që njeriu ta fshijë dhe ta hedhë tej egon e tij, duke na afruar drejt portit të “ne”-së, që është një formë më e lehtë e idhujtarisë dhe mandej me një mendim të sinqertë ta zhbëjë edhe “ne”-në dhe të na lidhë me “huve”-n (Atë, Ai).

Kjo rrugë nëpër të cilën ecim ne është rruga e njëjësisë, është rruga e rijetësimit dhe rigjallërimit edhe njëherë të mendimeve për ekzistencën dhe njëjësinë e Zotit. Sepse, për vite me radhë, dinamikat themelore të saj janë bllokuar dhe shumë njerëz i kanë harruar tërësej. Nuk duhet harruar se në rrugën e njëjësisë së Zotit nuk ecet me mendimin e idhujtarisë. Nëse ngrihesh dhe i lidh disa prej çështjeve të kësaj rruge me gjëra (shumësisë kalimtare) që nuk i përkasin Allahut, me shkakësitë, me egon tuaj, atëherë pas një farë kohe Allahu do t’jua marrë ato nga duart. Pikërisht në çastin që ju zini e mendoni se e ngritët, ajo ju rrëzohet mbi krye; ju mbeteni nën rrënojat e saj. Andaj edhe lidhja dhe interesimi për Zotin duhet të shtohen e të përforcohen edhe më shumë, sa më shumë që të shtohen mirësitë dhe të mirat e Zotit, e të fshihet çdo mendim tjetër Tij.

Bediuzamani i nderuar e përmbledh pozicionin që zënë shkaqet me këto fjalë: “Shenjtëria dhe madhështia (e Zotit) e kërkon që shkaqet të jenë një perde e dorës së fuqisë në syrin e arsyes; njënjësia dhe forca (e Zotit) e kërkon që shkaqet t’i largojnë duart nga efekti i vërtetë”.[1] Siç shihet shkaqet nuk janë vetëmse nga një perde. Megjithëse njeriu është i nderuar me mirësinë e arsyes dhe është krijuar si një krijesë e nderuar, veprimet e tij nuk janë asgjë më shumë sesa shkaqe. Për rrjedhojë, vënia e “unë”-it në vend të “Atij” (Huve) është një paturpësi dhe mungesë respekti shumë e madhe ndaj Allahut.

Në këtë çështje njeriu nuk duhet të lejojë që t’i afrohet as mendimi i gabuar më i vogël në mendjen e tij. Sepse, dalëngadalë, ky mendim fillon të zmadhohet dhe mund ta kthejë njeriun në një përmendore të egoizmit. Dhe kur çështja të ketë mbërritur deri në këtë pikë, as vetë njeriu nuk mund ta thyejë dot lehtësisht idhullin e stërmadh që ka ngritur me duart e veta.

Allahu nuk e do njeriun që thotë “unë”

Në një ajet fisnik Allahu i Madhërishëm thotë kështu: “Edhe veprimet tuaja, Allahu i krijon”.[2] Njeriu jo gjithmonë mund ta ndiejë këtë. Nganjëherë ai mund ta shohë si të vetin frytin e punës së arritur. Por në çastin që e kupton ai duhet të pendohet menjëherë dhe të largohet prej mendimeve të gabuara. Ai nuk duhet të lejojë që as imagjinata të mos i ndotet me këto. Deri më sot nuk është parë që të ketë pasur sukses ndonjë ndër ata njerëz që thonë vetëm “unë, unë”.

Egos së njeriut i pëlqen që ta shohë veten si të mëvetësishme dhe të krenohet me sukseset e arritura. Por ç’e do se siç thotë edhe Jusufi i nderuar (a.s.) në Kuran, egoja urdhëron me këmbëngulje të keqen.[3]

Prandaj edhe nuk mund të kesh besim tek ajo. Kur i bëjmë disa gjëra në emër të egos dhe i lidhim ato me të, ne do t’ua ulim çdo vlerë punëve të bëra dhe ato nuk do të kenë ndikimin e synuar. Punët e bëra për hir të egos janë fare të paqëndrueshme edhe për sa i përket jetës së përtejme. Ju sikur edhe mbi mbarë botët të ngadhënjeni, nuk do të merrni dot asnjëfarë shpërblimi nga Allahu.

Veç kësaj, nuk ka kurrfarë dyshimi se të tilla sjellje, me rrënjët në egoizëm, do të sjellin me vete edhe gjithë reagimin e robërve të sinqertë të Zotit duke u pritur me antipati; do t’i shtyjë drejt xhelozisë dhe smirës ata njerëz që janë duke ecur në të njëjtën rrugë me ju. Dhe këtu është e domosdoshme që ta rikujtojmë edhe se njeriu, të cilit i pëlqejnë vetja dhe punët e tij, në të njëjtën mënyrë nuk do t’i pëlqejnë as të tjerët.

“Adhurimi i të konsideruarit ‘pak’”

Në anën tjetër, sikur punët e bëra të jenë fare të vogla, nëse bëhen me sinqeritet të plotë ato

shndërrohen në shumë të mëdha. Asgjë e bërë për hir të Zotit nuk është e vogël. Ja për shembull, se si e ka përmendur edhe Profeti ynë (sal’lallahu alejhi ues’sel’lem), se asgjë e mirë, qoftë e vogël edhe sa një buzëqeshje, nuk duhet konsideruar e vogël.[4]

Po, ashtu siç nuk duhet parë si e vogël asgjë që bëhet për Allahun, edhe punët më të mëdha që mund të kemi bërë, për veten tonë ne duhet t’i shohim si fare të vogla. Ky është syri me të cilin duhet ta shohë besimtari çdo gjë që bën. Nuk duhet ta konsiderojë si të madhe asgjë që bën vetë. Ai duhet t’i shohë si të pakta dhe të pamjaftueshme edhe adhurimet e kryera ndaj Allahut, edhe njohjen e tij të Allahut e të gjitha mundimet e përpjekjet e bëra në rrugën e përhapjes së fjalës e emrit të Zotit. Asnjëherë nuk duhet t’i shohë si të mjaftueshme kohën e ndarë për Allahun, apo përpjekjet e tij për sa u përket udhëzimit dhe predikimit ndaj njerëzve. Nga një farë pikëpamjeje, edhe ky mendim konsiderohet adhurim. Nëse doni ta quajmë edhe “adhurimi i të konsideruarit ‘pak’”. Nëse bëhet fjalë për diçka të madhe, madhështia qëndron te të bërët e gjithçkaje për njerëzimit dhe në lidhjen e saj drejtpërsëdrejti me kënaqësinë e Allahut. Sepse ne besojmë se Allahu i Madhërishëm, edhe përpjekjeve më të vogla u fal zhvillim shumë të madh.

Bie fjala, ato dy vepra që ju mund t’i keni hapur njëherë e një kohë me synime të sinqerta, në të ardhmen, mund të bëhen shkas për nisma dhe zhvillime shumë të mëdha. Farat e hedhura prej jush bëhen filiza, shndërrohen në pemë dhe fillojnë të lëshojnë degë e sythe në çdo anë, gjersa e gjithë bota kthehet në një kopshtije trëndafilash. Aq sa habitet dhe mahnitet fare edhe vetë ai që pati hedhur farën.

Mjaft që punët të jenë bërë për hir të pëlqimit dhe kënaqësisë së Allahut dhe njeriu të mos pretendojë për të shprehur veten përmes tyre.

Prandaj, si përfundim, ne mund të themi me plot gojën, se Allahu ka për t’u dhënë përherë sukses njerëzit që nuk u intereson se ç’fitim mund të sjellin punët e mira që bëjnë, që nuk e përfshijnë asnjëherë veten në llogarinë e punëve të bëra, që nuk janë kapluar nga tërheqja e kësaj bote, por që shërbejnë e vetëm shërbejnë pastërtisht. Siç e ka thënë edhe në ajetin e parë të sures “Fet’h”, Ai do t’ua hapë rrugët, duke u nxjerrë përpara rrugë të mëdha të shtruara, ku edhe shtigjet më të ngushta do të kthehen njëfarësoj në “autostrada”.

Kurse ata, që nga ana tjetër bartin mendimet “po punoj, po përpiqem, kam mërguar e jam duke përballuar sa e sa sakrifica, ku janë të ardhurat e gjithë kësaj përpjekjeje e tërë këtyre sakrificave, ata njerëz që shohin vetëm si të thurin botën e tyre, njësoj si merimanga, një ditë do të bien vetë pre e pezhishkës së thurur vetë. Kjo është rrjeta e egoizmit. Këta, njëherë të bien në këtë rrjetë dhe nuk do të mund të dalin dot më prej saj, gjersa të bëhen ushqim për të tjerët. Zoti na dhëntë të gjithëve shpëtim duke na falur një fund të mirë…  / zell.al

[1] Bediuzaman Said Nursi, Mesnevi-i Nuriye fq. 83 (Mesnevia e Dritës).

[2] Saffat, 37/96.

[3] Jusuf, 12/53.

[4] Muslim, birr 144.