RREZJA E NJËMBËDHJETË
Një frut prej frutave të burgut të Denizlit
[Kjo trajtesë është një mbrojtje e Risale-i Nurit kundra ateizmit dhe mosbesimit absolut. Kjo është mbrojtja jonë e vërtetë në këtë burgosjen tonë, sepse ne përpiqemi e punojmë vetëm për iman.
Kjo trajtesë është një frut dhe një kujtim i burgut të Denizlit dhe produkti i dy xhumave.]
Said Nursi
Frutat e Besimit
Me Emrin e Allahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
“Kështu (Jusufi) mbeti në burg dhe për ca vite të tjera.”[1]
Sipas kuptimit të brendshëm të këtij vërseti, Jusufi a.s. është model për të burgosurit. Kështu burgu bëhet një lloj prej “shkollës së Jusufit”. Meqenëse një numër i madh prej studentëve të Risale-i Nurit kanë hyrë dy herë në këtë shkollë, atëherë duhet që ata të studiojnë dhe të japin mësim një pjesë prej përmbledhjeve të çështjeve të imanit të cilat i ka provuar Risale-i Nuri, dhe të cilat kanë lidhje me burgun; dhe me qëllim që të udhëhiqen prej tyre, për të përfituar nga ato, dhe për të rregulluar etikën dhe sjelljet në këtë shkollë të hapur për dhënie edukimi. Dhe ja, ne do të shpjegojmë pesë ose gjashtë prej atyre përmbledhjeve.
Said Nursi
* * *
ÇËSHTJA E PARË
Ashtu siç është shpjeguar në “Fjalën e Katërt”, në çdo ditë Krijuesi ynë na dhuron kapitalin e njëzet e katër orëve të jetës me qëllim që me të ne të mund të fitojmë të gjitha gjërat e domosdoshme për dy jetët tona, të dynjasë dhe të Ahiretit. Në qoftë se ne shpenzojmë njëzet e tre orë mbi këtë jetë të shkurtër të kësaj dynjaje dhe neglizhojmë për ta shpenzuar orën e vetme të mbetur, e cila është e mjaftueshme për pesë namazet e detyruara, për jetën tonë të përjetshme të Ahiretit, do të kuptohej se ne do të bënim një gabim të madh, sa e paarsyeshme do të ishte kjo. Sigurisht që ne do të vuanim si pasojë e këtij gabimi të rëndë dhe i ashpërsisë së zemrës, dhe do të vuanim dëshpërimin e mendjes dhe të shpirtit si dënim për atë gabim; dhe do të silleshim keq për shkak të dëshpërimit, dhe do të dështonim për të korrigjuar sjelljen për shkak të të jetuarit në një gjendje dëshpërimi, dhe madje do të bënim të kundërtën. Ne mund të bëjmë krahasimin.
Ne duhet të mendojmë se çfarë prove e rëndë por me shumë dobi do të ishte në qoftë se ne do ta shpenzonim një orë të vetme në kryerjen e pesë namazeve të detyruara. Secila nga orët e sprovës dhe nga kohët e vuajtjeve do të transformohej në një ditë adhurimi; është sikur orët kalimtare të fitonin nëpërmjet bekimit të kësaj ore cilësinë e përjetshmërisë; dhe do të bëheshin si orë të përjetshme e të amshuara. Dhe dëshpërimi ynë dhe brenga e shpirtit dhe e zemrës do të zhdukeshin.. Kjo orë ibadeti do të bëhej si shlyerje për gjynahet dhe për gabimet që ishin bërë, të cilat ndoshta qenë shkaku për hyrjen në burg.. Dhe me këtë ne zbulojmë urtësinë e sprovimit tonë me burgim dhe bëhet burgu si një shkollë në të cilën merren mësime të dobishme.. dhe së bashku me vëllezërit tonë në fatkeqësi e sprovë ne gjejmë në të një takim të këndshëm e ngushëllues.
Gjithashtu në “Fjalën e Katërt” u përmend një krahasim midis humbjes së madhe që do të pësonte ai që gulçon pas pjesës së tij të dynjasë dhe që braktis Ahiretin i cili është:
Mund të krahasohet se sa në kundërshtim me interesat e një njeriu do të ishte nëse ai jep pesë ose dhjetë lira prej njëzet e katër lirave që ka në pronësi për të blerë një biletë llotarie, në të cilën marrin pjesë një mijë njerëz bashkë me të -dhe ndoshta mundësia për të fituar është një në një mijë- ndërsa nuk shpenzon vetëm njërën nga njëzet e katër orët që i ka në pronësi për të blerë një biletë e cila e bën atë të fitojë një thesar të përjetshëm të Ahiretit. Duke ditur se mundësia për ta fituar atë -për besimtarët, punët e të cilëve mbyllen me të mira, që përjetojnë vdekje të lumtura- është me sigurinë nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë prej një mijës; ashtu siç e kanë konfirmuar atë njëqind e njëzet e katër mijë profetët e nderuar dhe të dërguarit, numrat e pallogaritshëm të Evlijave -shenjtorëve- dhe të dijetarëve të pastër si rezultat i zbulesave dhe i ndriçimeve të tyre.
Drejtorët e burgjeve dhe kryegardianët, rojet e burgjeve, dhe madje administratorët e vendit dhe ruajtësit e rendit publik duhet të jenë mirënjohës ndaj këtij mësimi të Risale-i Nurit, sepse të qeverisësh dhe të drejtosh një mijë besimtarë të cilët vazhdimisht kanë në mendje burgun e xhehennemit -Ferrit- është shumë më e lehtë se të qeverisësh dhjetë vetë prej atyre që kanë braktisur namazin dhe që kanë prishur besimin dhe moralet, të cilët mendojnë vetëm për burgjet e dynjasë, që nuk e dallojnë cila është hallall dhe cila është haram dhe që janë mësuar të jetojnë në mënyrë të padisiplinuar.
* * *
NJË PËRMBLEDHJE E ÇËSHTJES SË DYTË
Ashtu siç është shpjeguar mirë në trajtesën “Udhëzuesi për të rinjtë”, se është aq e sigurtë dhe e qartë se vdekja do të na bie ashtu si nata që do të ndjekë të sotmen, dhe ashtu siç është ky burg një bujtinë e përkohshme i cili nuk boshatiset deri sa të mbushet përsëri; po ashtu edhe dynjaja është si një hotel dhe si një bujtinë në rrugën e karvaneve që udhëtojnë shpejt të cilët zbresin në të për një natë dhe pastaj ikin e vazhdojnë. Sigurisht vdekja që e ka boshatisur më shumë se njëqind herë çdo qytet prej banorëve të tij dhe që i shtyn ata nëpër varreza, patjetër që ajo kërkon diçka më shumë se sa kjo jetë kalimtare dhe më të madhe në lartësi se sa kjo. Risale-i Nuri e ka zgjidhur enigmën e kësaj të vërtete të madhe dhe e ka zbuluar. Një përmbledhje e saj është kjo:
Meqenëse vdekja nuk mund të vritet, dhe as dera e varrit nuk mund të mbyllet, gjëja më e madhe në rëndësi dhe që përbën problemin më të madh për njeriun është shpëtimi prej dorës së xhelatit të vdekjes dhe të shpëtojë prej burgut të vetmuar të varrit. Po, ka zgjidhje, dhe nëpërmjet misterit të Kuranit, Risale-i Nuri e ka provuar atë në mënyrë vendimtare e me aq siguri sa dy edhe dy bëjnë katër. Një përmbledhje e shkurtër e kësaj është sa vijon:
Vdekja ose është një asgjësim i përjetshëm, një trekëmbësh në të cilin do të ekzekutohen me varrje njeriu dhe të gjithë të dashurit dhe të afërmit e tij, ose ajo -vdekja- është një lirim nga detyra, një pushim nga puna, për të shkuar në një botë tjetër më të mirë; është një pashaportë për të hyrë në pallatet e lumturisë me dëshminë e imanit dhe me dokumentin e tij.Ndërsa varri është ose një burg vetmie i errët dhe një pus i thellë, ose është një derë për tek kopshtet e përjetshëm dhe për tek një vend i ndritshëm gostie pas lirimit prej burgut të dynjasë. Trajtesa “Udhëzuesi për të rinjtë” e ka provuar këtë të vërtetë me një krahasim.
Për shembull, trekëmbëshi për varje është vendosur në oborin e këtij burgu dhe është i mbështetur tek muri. Dhe menjëherë pas murit është një zyrë e madhe lotarie, e cila jep bileta për një lojë lotarie në të cilën marrin pjesë të gjithë njerëzit. Ne pesëqind të burgosurit këtu presim radhën tonë që të na bëhet ftesa një e nga një pa përjashtim për tek ajo arenë, tek ai mejdan, me hir e me pahir; shmangia e saj është e pamundur. Ose do të thuhet për gjithësecilin nga ne: “Eja të marrësh dekretin e ekzekutimit tënd me varje dhe ngjitu tek litarët!”, ose merr urdhrin për burgun e përjetshëm të vetmisë dhe “hyr prej kësaj dere të hapur,” ose thuhet : “Myzhde për ty! Ti ke fituar një biletë e cila të bën të fitosh miliona lira floriri, eja dhe merri!”. Dhe ja, ne shohim shpalljet e kësaj ftese të përhapura gjithandej dhe i shohim njerëzit duke u ngjitur tek trekëmbëshi -litarët- njëri pas tjetrit. Ne shohim se disa prej tyre varen, ndërsa të tjerët e bëjnë trekëmbëshin si një shkallë për të arritur tek zyra e dhënies së çmimeve që ndodhet pas murit. Ne tashmë njohim me siguri të plotë se çfarë po ndodh në atë zyrë -sikur ta shikonim me sy- duke u mbështetur në atë që njoftojnë zyrtarët e lartë të asaj zyre, të cilët japin njoftime të vërteta që nuk pranojnë dyshim.
Ndërkaq në burgun tonë hynë dy grupe. Njëri prej tyre mbante vegla muzikore, verë, ëmbëlsira dhe pasta, të cilat në anën e jashtme janë mjalt, ndërsa nga ana e brendshme janë helm, të cilët i kanë futur shejtanët në formë njeriu. Ata na i paraqesin neve dhe përpiqen të na bëjnë që t’i hamë. Ndërsa grupi i dytë mban në duart e tij libra edukativë, shkrime instruktive, ushqime të lejuara dhe pije të bekuara. Ata na i paraqesin si dhurata, dhe që të gjithë së bashku na thonë me sigurinë dhe me seriozitetin më të madh: Ato dhurata e ushqime që u paraqesin grupi i parë, të cilat janë vetëm për provim e testim, në qoftë se i pranoni dhe jeni të kënaqur me to, sigurisht fundi juaj është ekzekutimi me varje në këtë trekëmbësh para nesh ashtu siç i keni parë të tjerët. Ndërsa në qoftë se ju pranoni dhuratat që ne ua kemi sjellë me urdhrin dhe me emrin e Sundimtarit të këtyre vendeve, dhe në qoftë se do t’i lexoni duatë dhe shkrimet instruktive që ndodhen në ato libra, ju do të jeni të shpëtuar nga ekzekutimi me varrje, dhe do të merrni biletën prej asaj zyre me të cilën do të fitoni një çmim shumë të madh, do të merrni një dhuratë nga Sulltani dhe nderim e mirësi prej tij. Besojeni këtë që po jua themi me aq siguri sikur ta shihnit me sytë tuaj.. Por ruhuni prej atyre ëmbëlsirave helmuese -të ndaluara, të dyshuara- sepse në qoftë se ju do të hani prej tyre, do të ndoten barqet tuaja dhe do të goditeni nga sëmundje të tmerrshme si rezultat i ndikimit të helmeve dhe do të vuani dhimbje të rënda deri në kohën e ngjitjes suaj tek trekëmbëshi për t’u ekzekutuar me varje.
Ashtu si ky krahasim, për njerëzit e besimit dhe të adhurimit -me kusht që ata të kenë mbyllje të mirë për punët e tyre dhe vdekje të lumtura- Kaderi Hyjnor do t’u japë atyre thesare të pasosura të përjetshme pasi të mbarojë exheli i tyre në dynja. Ndërsa ata që vazhdojnë në ligësi, në akte të paligjshme dhe në mëkate e shthurje, dhe që nuk janë penduar tek Krijuesi për gjynahet e tyre, ata do të ekzekutohen me një asgjësim të përjetshëm -për ata që besojnë në pavdekshmërinë e shpirtit të njeriut, por që marrin rrugën e shthurjes e të ligësisë- dhe marrin vendimin e mjerimit të tyre të përjetshëm me një siguri nëntëdhjetë e nëntë përqind.
Këtë njoftim të sigurt e japin njëqind e njëzet e katër mijë pejgamberët, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta[2] në duart e të cilëve janë mrekullitë që i konfirmojnë; dhe e japin atë njoftim njëqind e njëzet e katër milionë Evlija -Zoti ua shenjtëroftë sekretin- të cilët i shikojnë në ndriçimet e tyre gjurmët dhe hijet -si një ekran kinemaje- ato çfarë kanë thënë profetët; gjithashtu atë njoftim e japin dijetarë hulumtues[3] të panumërt dhe interpretuesit e ligjit të shenjtë -muxhtehidët e vërtetë- të cilët i kanë vërtetuar pretendimet e tyre me prova vendimtare dhe me argumente të fuqishme duke i provuar në përputhje me arsyen dhe në mënyrë të sigurt e absolute gjërat e thëna prej atyre dy grupeve të shquara të njerëzimit, dhe kanë vënë firmat e tyre mbi to. Atëherë gjendja e atij që nuk u kushton vëmendje njoftimeve të dhëna me unanimitet nga dekretet e këtyre tre komuniteteve dhe grupeve të lartësuara të njerëzve të realitetit, të cilët janë diejt, hënat dhe yjet e njerëzimit dhe udhëheqësit e shenjtë të humanizmit, dhe që nuk merr rrugën e drejtë që ata treguan, -gjendja e tij- do të ishte një humbje e madhe. Çfarë humbje e madhe do të ishte për atë që nuk shfaq interesim ndaj urdhërave të tyre, që nuk ndjek rrugën e drejtë që të çon në lumturinë e përjetshme nëpërmjet udhëzimeve të tyre, dhe që nuk i kushton vëmendje fundit të tij të dhimbshëm -që arrihet me një siguri nëntëdhjetë e nëntë përqind- në një kohë që ai nuk e ndjek atë rrugë në të cilën ka vetëm një përqind rrezikshmëri, dhe në një kohë që do ta braktiste atë rrugë -me një përqind rrezikshmërie- dhe do ta ndryshonte duke marrë një rrugë tjetër edhe po të ishte më e gjatë, për shkak se një njeri i thotë ka rrezik në të; -gjendja e tij- është si një pijanec i dehur idiot i mjerë i cili ka humbur humanizmin e tij, mendjen, zemrën dhe shpirtin deri në atë shkallë saqë ai injoron dragonjtë e tmerrshëm që shihen nga larg dhe janë duke iu kërdisur, dhe lufton kundra pickimit të mushkonjave duke u dhënë rëndësi vetëm këtyre. Sepse pavarësisht njoftimeve të vërteta të dhëna prej atyre lajmëruesve të panumërt, ai e braktisi më të shkurtërën dhe më të lehtën e dy rrugëve, e cila me sigurinë qind për qind të çon në Parajsë dhe në lumturinë e përjetshme, dhe ka zgjedhur rrugën më të ashpër, më të ngushtë e më të gjatë; e cila është e mbushur plot me vështirësi dhe që me sigurinë nëntëdhjetë e nëntë përqind të çon përfundimisht në burgun e xhehennemit dhe në mjerim të përjetshëm. Ndërsa njeriu -ashtu siç thamë- nuk do ta merrte një rrugë të shkurtër në dynja në të cilën ka vetëm një përqind rrezikshmëri ose në të cilën është burgimi i një muaji të vetëm duke u mbështetur në fjalën e një njoftuesi të vetëm, i cili mund të ishte gënjeshtar. Përkundrazi, ai do të preferonte një rrugë tjetër edhe sikur të ishte e gjatë, ose pa dobi, dhe kjo vetëm që të mos ketë dëm.
Dhe meqenëse e vërteta e çështjes është kjo, atëherë duhet që ne të sprovuarit me burg t’i pranojmë me gjithë kënaqësi e gëzim dhuratat e grupit të dytë me qëllim që të marrim plotësisht hakun ndaj fatkeqësisë së burgut. Domethënë, ashtu si kënaqësia e hakmarrjes së një minuti, ose kënaqësia e hakmarrjes së disa minutave ose e disa orëve në shthurje që mund të na çojë ne në burg, ku disa prej nesh kalojnë në të pesëmbëdhjetë vite, disa të tjerë dhjetë vite, të tjerët pesë vite, ose një vit, ose dy vite ose tre vite dënim, atëherë për inat të burgut, ne duhet të marrim hakun tonë për këtë fatkeqësi duke i transformuar një ose dy orë të jetëve tona të burgut në një ose dy ditë adhurimi, dhe dënimet tona prej dy ose tre vitesh -nëpërmjet dhuratave të grupit të bekuar, karvanit të dytë- në njëzet apo tridhjet vite të jetës së përhershme, dhe dënimin tonë me njëzet apo tridhjet vjet burgim në një mjet faljeje prej miliona viteve prej xhehenemit. Përballë qarjes dhe dëshpërimit të dynjasë sonë, ne duhet t’i bëjmë jetët tona të përhershme të buzëqeshin. Dhe me këtë ne sigurisht që kemi marrë plotësisht hakun tonë ndaj asaj sprove, dhe kemi shfaqur me të vërtetë se burgu është një shkollë edukimi për rregullimin e moralve e të sjelljeve. Le të shikojnë oficerët e burgut, drejtuesit dhe drejtorët se njerëzit që ata i supozuan se ishin kriminelë, banditë, vrasës, të shthurur, prishës të rendit dhe të dëmshëm për vendin, u bënë studentë të një shkolle të bekuar edukimi në të cilën mësojnë etikën e bukur dhe moralin e shëndoshë dhe u bënë anëtarë të dobishëm për vendet dhe për njerëzit.. Le t’ i bëjnë ato shumë falënderime Zotit.
* * *
ÇËSHTJA E TRETË
Kjo është përmbledhja e një ngjarjeje instruktive e cila është përmendur në trajtesën “Udhëzuesi për të rinjtë”.
Një herë, në njërën nga ditët e festës së republikës po rrija pranë dritares së burgut Eskishehir i cili ka pamje nga shkolla e mesme për vajza. Vajzat adoleshente të asaj shkolle luanin e vallëzonin në sheshin dhe në oborrin e shkollës me gëzim e hare. Papritmas m’u shfaq si në një ekran kinemaje -në një ekran jolëndor- gjendja e atyre pas pesëdhjetë viteve: unë pashë se prej atyre pesëdhjetë deri në gjashtëdhjetë vajzave studente, dyzet deri në pesëdhjetë prej tyre ishin bërë pluhur në varrezat e tyre, dhe po vuanin tortura. Dhjetë prej tyre ishin shndërruar në plaka të shëmtuara që kishin mbushur shtatë-tetëdhjetë vite. Fytyrat e tyre ishin shformuar dhe bukuria e tyre ishte prishur, dhe vuanin dhimbje prej shikimeve me përbuzje dhe me shpërfillje prej atyre prej të cilëve ato prisnin admirim e dashuri, meqë ato nuk e kishin ruajtur dëlirësinë në ditët e rinisë së tyre! Po, unë e pashë këtë me siguri të plotë, dhe qava për gjendjen e tyre të dhimbshme. Disa nga shokët e mi të burgut e dëgjuan vajtimin tim dhe erdhën e më pyetën rreth kësaj. Unë u thashë atyre: “Lërmëni vetëm për tani, unë dëshiroj të jem vetëm.”
Po, ajo çfarë unë pashë ishte realitet, jo imagjinatë. Ashtu si vera dhe vjeshta që ndiqen nga dimri, po ashtu vera e rinisë dhe vjeshta e pleqërisë ndiqen nga dimri i varrit dhe i Berzahut -botës së ndërmjetme. Nëse do të ishte e mundur që të shfaqeshin ngjarjet që do të ndodhnin pas pesëdhjetë viteve në të ardhmen, në të njëjtën mënyrë siç shfaqen ngjarjet e pesëdhjetë viteve të kaluara në të tashmen, dhe të shfaqeshin ngjarjet e njerëzve të çudhëzimit dhe gjendjet e tyre në të ardhmen, atëherë ata do të qanin me pikëllim dhe do të pështiroseshin prej kënaqësisë së paligjshme dhe prej atyre gjërave të ndaluara me të cilat ata gëzohen e qeshin në kohën e tanishme.
Ndërsa isha i zhytur në shqyrtim dhe i përqëndruar tek skenat e ekranit shpirtëror që po shfaqeshin para meje në burgun Eskishehir, papritmas para meje u mishërua një personalitet kolektiv sikur ai përfaqësonte shejtanin njerëzor dhe bënte thirrje për shthurje, përhapte ligësinë dhe çudhëzimin dhe më thonte: “Ne dëshirojmë që t’i përjetojmë ato, prandaj mos ndërhyni tek ne!”. Unë iu përgjigja: Meqenëse ti nuk e kujton vdekjen dhe e zhyt vetveten në ligësi e në çudhëzim për kënaqësi e qejfe, ti duhet ta dish me siguri se -sipas çudhëzimit tënd- e gjithë e shkuara është e vdekur dhe mosekzistuese; ajo është një varrezë e madhe, e shkretë, e mbushur plot me trupa të kalbur e me kufoma të prishura.
Prandaj në qoftë se ti ke një fije mend dhe në qoftë se ke zemër që nuk të ka vdekur, dhimbjet dhe vuajtjet që burojnë -sipas çudhëzimit tënd- nga vdekja e përjetshme dhe prej llojeve të ndarjeve të panumërta të të afërmve dhe të dashurve të tu të panumërt, e zhdukin atë kënaqësi të pjesshme e të dehur të cilën ti e përjeton tani në një kohë shumë të shkurtër. Ashtu siç është mosekzistuese e shkuara për ty, po ashtu edhe e ardhmja gjithashtu është mosekzistuese për ty, dhe kjo, për shkak të mosbesimit tënd; madje ajo -e ardhmja- është një rrënore e shkretuar, e tmerrshme, e errët dhe e vdekur.. Nuk ka ndonjë prej qënieve të mjera që vjen dhe shfaqet në ekzistencë -duke kaluar nëpërmjet të tashmes- veçse e kap atë xhelati i vdekjes dhe e flak në mosekzistencë. Dhe ti meqenëse je i lidhur me ato botëra -sipas mendjes tënde- atëherë e ardhmja e godet kokën tënde ateiste duke i lëshuar shqetësime të rënda, dhimbje pikëlluese e ankthe tronditëse, saqë i përmbyt krejtësisht kënaqësitë e tua të pjesshme e të shthurura.
Në qoftë se i braktis ligësinë dhe çudhëzimin dhe futesh në sferën e besimit të sigurt e të verifikuar dhe në drejtësi, atëherë ti do të shikoje nëpërmjet dritës së besimit se e shkuara nuk është mosekzistuese dhe as një varrezë që prish e asgjëson gjithçka, por ajo është në fakt një botë ekzistuese e mbushur me dritë -e cila transformohet në të ardhme dhe në një dhomë pritjeje për shpirtrat e pavdekshëm që presin ringjalljen, duke hyrë në Firdeusin -xhennetin- e lumturisë së përjetshme i përgatitur për ta; prandaj kjo të bën të përjetosh -ndërsa je akoma në dynja- kënaqësinë e xhennetit shpirtëror sipas shkallës së besimit tënd. Edhe e ardhmja gjithashtu shfaqet nëpërmjet dritës së besimit, jo si një rrënore e shkretë dhe as si një luginë e errët dhe e frikshme, por si vendbanime lumturie të përjetshme të të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit dhe të Gjithëlavdishmit dhe Mirëbërësit, mëshira e të Cilit përfshin çdo gjë dhe Nderimi i të Cilit rrethon gjithçka. Dhe ashtu siç ka shtruar Krijuesi xh.sh. në pranverë e në verë dy tryeza të mbushura plot e përplot me shumëllojshmëri mirësish e ushqimesh, po ashtu Ai ka shtruar sofrat madhështore në ato pallate të larta dhe ka hapur ekspozitat e mirëbërësisë dhe të dhuratave të Tij të përgjithshme atje; dhe njerëzit shtyhen e nxiten për atje.
Po, kështu besimtari i shikon ato nëpërmjet ekranit të besimit -secili sipas shkallës së tij- dhe ka mundësi që të përjetojë diçka prej kënaqësive të asaj bote të përjetshme. Domethënë, kënaqësia e vërtetë pa dhimbje gjendet vetëm në besimin në Zot; ajo është e mundur vetëm nëpërmjet imanit.
Duke qenë se lidhet me diskutimin tonë, ne do të shpjegojmë këtu me anë të një krahasimi i cili është përfshirë si një shënim tek trajtesa Udhëzuesi për të rinjtë, vetëm një dobi të vetme dhe një kënaqësi prej mijërave të tilla të cilat i prodhon besimi edhe në këtë dynja; ai është sa vijon:
Për shembull, përfytyro -o vëlla- se djali yt i vetëm të cilin ti e do shumë ka rënë në shtrat duke vuajtur dhimbjet në agonitë e vdekjes, dhe ti je duke menduar me shumë pikëllim se do të ndahesh përjetësisht prej tij. Përfytyro -ndërsa je në këtë gjendje pikëlluese- papritmas vjen një doktor i aftë si Hazreti Hizri ose si Hazreti Lukmani, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta, dhe i japin fëmijës tënd të dashur një ilaç kundra helmit; dhe fëmija papritmas hap sytë e tij i gëzuar dhe i lumtur me kënaqësinë e jetës. Ti mund të kuptosh se çfarë kënaqësie dhe lumturie do të të jepte kjo.
Po kështu është gjendja tek ata miliona të varrosur në varrezën e së shkuarës të cilët ti i do shumë -ashtu si këtë fëmi- dhe me të cilët ti je i lidhur.
Ndërsa ata janë gati duke u asgjësuar e duke pushuar së ekzistuari në varrezën e së shkuarës -në shikimin tënd-, kur papritmas realiteti i besimit lëshon një dritë nga dritarja e zemrës -ashtu siç bëri Lukmani i urtë me atë fëmijë- tek ajo varrezë e madhe e cila imagjinohet të jetë një vend ekzekutimi. Nëpërmjet asaj drite, të gjithë të vdekurit ngrihen e vijnë në jetë -në Botën e ndërmjetme- duke thirrur me gjuhën e gjendjes: “Ne nuk jemi të vdekur.. dhe as nuk do të vdesim kurrë; ne do të takohemi së shpejti me ju. Po, ashtu siç i jep shërimi fëmijës gëzim e kënaqësi të pakufishme pas dëshpërimit dhe këputjes së shpresës, po ashtu është çështja këtu ç‘ka na bën ne të jemi të sigurt se besimi -duke na dhënë gëzim e kënaqësi në këtë dynjanë tonë- provon se realiteti i tij është një bërthamë e tillë saqë në qoftë se do të mishërohej një parajsë private për çdo besimtar, do të shfaqej prej saj -do të dukej- Pema Tuba e asaj fare. Kështu unë i thashë atij shejtani kryeneç në formë njeriu, atij personaliteti kolektiv; dhe në kokëfortësinë e tij ai më tha:
“Të paktën ne mund të jetojmë si kafshët, duke i kaluar jetët tona në gëzim e hare, dhe duke qenë të zhytur në dëfrim e shthurje duke mos menduar rreth këtyre çështjeve të holla e të vështira”.
Unë iu përgjigja duke i thënë: “Ti nuk mund të krahasohesh me kafshën; ti nuk je si kafsha, sepse kafshët nuk mendojnë për të shkuarën e për të ardhmen. Ato nuk ndjejnë as dëshpërime e as hidhërime për të shkuarën, as ankthe e frikësime për të ardhmen. Prandaj, kafsha e gjen kënaqësinë e saj të plotë, dhe falënderon Krijuesin e saj Gjithëbujar; madje edhe kafsha që bëhet gati për t‘u therrur nuk ndjen ndonjë gjë përveç dhimbjes së thikës kur kalon sipër fytit të saj; dhe menjëherë sapo të zhduket kjo ndjeshmëri, ajo shpëton prej asaj dhimbjeje. Kjo do të thotë se sa shembull i madh i mëshirës dhe i dhembshurisë Hyjnore është mosbërja të njohur të padukshmen dhe mbulimi -fshehja- e fatkeqësive dhe e katastrofave që do t’i bien dikujt dhe sidomos kafshëve dhe shtazëve.
Por, o njeri, e shkuara dhe e ardhmja jote shfaqen deri në një farë shkalle nga e padukshmja për shkak të arsyes tënde, prandaj ti je krejtësisht i privuar nga rehatia dhe qetësia që gëzojnë kafshët për shkak të vendosjes së perdes së të padukshmes para tyre. Pikëllimet dhe ndarjet e dhimbshme duke ardhur nga e shkuara dhe ankthet dhe frikësimet që burojnë nga e ardhmja e zhdukin kënaqësinë tënde të pjesshme, e largojnë atë dhe të zbresin ty në një shkallë më të ulët se sa kafsha lidhur me kënaqësinë.
Meqenëse realiteti është ky, ose flake tutje mendjen tënde, bëhu kafshë e shpëto, ose eja në vete nëpërmjet besimit; dëgjoje Kuranin, dhe merr kënaqësi të pastër njëqind herë më të madhe se sa ajo e kafshëve edhe në këtë dynja të përkohshme gjithashtu. Duke ia thënë këtë argument, unë e heshta.
Megjithatë ai personalitet kolektiv kokëfortë përsëri kundërshtoi duke më thënë: “Të paktën ne mund të jetojmë si ata perëndimorë të cilët janë të pafe”.
Unë iu përgjigja: Ti nuk mund të jesh madje as si njerëzit e pafe të Europës; sepse ata në qoftë se mohojnë një profet të vetëm, ata besojnë në profetët e tjerë; madje edhe në qoftë se ata nuk njohin asnjërin prej profetëve, mirëpo mund të kenë besim në Zotin xh.sh.; madje edhe në qoftë se nuk e njohin Zotin xh.sh., ata mund të posedojnë disa cilësi personale të lavdërueshme dhe veçori njerëzore nëpërmjet të cilave ata gjejnë plotësim. Por në qoftë se një musliman mohon profetin e fundit të kohës a.s.m. i cili ishte vula e profetëve, profeti i fundit dhe më i madhi i profetëve; dhe feja dhe shkaku i të cilit janë universalë, dhe në qoftë se do ta mohonte e braktiste fenë e tij dhe do të dilte nga sfera e udhëzimit të tij -që s’ka fe tjetër si ajo në vërtetësi e përbotshmëri-, atëherë ai nuk do të pranonte profet tjetër, dhe ndoshta nuk do të pranonte as edhe besimin në Zot; sepse ai nuk i njohu të gjithë profetët e tjerë dhe as nuk u udhëzua tek besimi në Zotin veçse nëpërmjet profetit të fundit të kohës a.s.m., nëpërmjet udhëzimit e komunikimit të tij; prandaj nuk do të mbetej në zemrën e tij ndonjë gjë prej atyre pa i besuar atij a.s.m.. Për këtë arsye, qysh në kohët e hershme njerëzit kanë hyrë në islam prej të gjitha feve të tjera, ndërsa kurrë nuk ka ndodhur që të bëhet një musliman i vetëm çifut i vërtetë, as mexhus -pagan- dhe as kristian; por ata muslimanë që braktisin fenë e tyre mund të bëheshin ateista me morale të prishura dhe me cilësi të korruptuara; dhe ata bëhen të dëmshëm për vendin, kombin dhe për njerëzit”. Unë e provova këtë, dhe ai personalitet kolektiv kryeneç nuk mundi t’u ngjasonte as ateistëve të huaj.. Dhe meqenëse nuk gjeti ku të mbështetet, ai u zhduk sysh dhe ra në xhehennem; sa fund i keq!
O shokët e mi që jeni duke studiuar së bashku me mua në këtë shkollë të Jusufit! Meqenëse realiteti është ky, dhe Risale-i Nuri e provon atë aq qartë e në mënyrë vendimtare si drita e diellit saqë qysh prej njëzet vitesh ai e ka thyer kokëfortësinë e kryeneçëve dhe i ka detyruar ata të besojnë, atëherë ne duhet ta ndjekim rrugën e besimit dhe sjelljen e drejtë, e cila është e lehtë, e shëndoshë dhe e dobishme për dynjanë tonë, për të ardhmen tonë, për ahiretin tonë, për vendet tona dhe për kombin tonë. Dhe duhet ta kalojmë kohën tonë të lirë duke recituar suret e Kuranit që ne dimë në vend të zhytjes në fantazitë pikëlluese; ne duhet t’i gjallërojmë kohët tona duke lexuar atë çfarë ne dimë prej sureve të Kuranit në çdo kohë, duke mësuar kuptimet e tij nga vëllezërit tonë që merren me të; dhe të bëjmë faljet kaza që na kanë mbetur pa i kryer në të shkuarën, të cilat duhej t’i kishim bërë; dhe duke përfituar nga cilësitë e mira të njëri-tjetrit ta transformojmë këtë burg në një kopësht të bekuar duke mbjellur në të fidanet e sjelljeve të mira dhe të dalin prej tij pemë të dobishme frutdhënëse. Me vepra të mira si këto, ne duhet të përpiqemi sa më shumë që t’i bëjmë drejtorët dhe gardianët e burgut profesorë udhëzues që të përgatisin në këtë shkollë të Jusufit burra për në xhennet dhe mbikëqyrës të mirë, që t’u japin atyre edukim dhe trajnim të mirë; dhe jo të jenë torturues si Zebanitë -engjëjt e Ferrit- duke qëndruar mbi kriminelët dhe vrasësit.
* * *
ÇËSHTJA E KATËRT
Përsëri, ndodhet një shpjegim i kësaj në trajtesën “Udhëzuesi për të rinjtë”. Një ditë, vëllezërit e mi, të cilët më ndihmojnë, më pyetën duke më thënë:
Ndonëse kanë kaluar tashmë pesëmbëdhjetë ditë që nga shpërthimi i luftës -dhe tani kanë kaluar shtatë vite[4]– ti nuk ke pyetur asgjë fare për këtë luftë të tmerrshme botërore, e cila e ka zhytur të gjithë botën në kaos, në tronditje e në ankth dhe e cila është lidhur ngushtë me fatin e botës islame dhe ti as nuk ke qenë aspak kureshtar për të ditur rreth asaj, në një kohë që ne shohim disa fetarë dhe dijetarë duke lënë xhematin në xhami dhe duke vrapuar për të dëgjuar radion. A ka ndonjë çështje më të madhe se sa kjo që të preokupon ty? Apo mos vallë është e dëmshme në ndonjë mënyrë që të preokupohesh me të?”
Unë iu përgjigja atyre: Kapitali i jetës është shumë i pakët dhe udhëtimi i jetës këtu është i shkurtër; ndërsa detyrat e domosdoshme dhe misionet me të cilat jemi ngarkuar janë të shumta; këto detyra janë si sfera të ndërfutura njëra brenda tjetrës si rrathë bashkëqendrorë rreth njeriut. Kështu duke filluar nga sfera e zemrës, e stomakut dhe e trupit, nga ajo e shtëpisë së tij, e lagjes në të cilën jeton, e qytetit të tij, e vendit, e tokës, e globit dhe e njerëzimit dhe duke përfunduar tek sfera e të gjitha qënieve të gjalla dhe e të gjithë botës ndodhen sfera të ndërfutura njëra brenda tjetrës. Çdo njeri mund të ketë detyra në secilën nga ato sfera; por më e rëndësishmja dhe më e madhja e detyrave, madje më e vazhdueshmja e më e qëndrueshmja e tyre në lidhje me të, janë në më të vogëlën e atyre sferave dhe në ato që janë më të afërtat me të; ndërsa detyrat e tij më pak të rëndësishme dhe të përkohshme mund të jenë në më të madhen dhe në më të largëtën e atyre sferave. Sipas kësaj analogjie, më të mëdhatë dhe më të vogëlat e detyrave janë në përpjesëtim -në raport- të kundërt me gjërësinë e sferës; domethënë sa më shumë të zvogëlohet -afrohet- sfera, aq më shumë zmadhohet detyra; dhe sa më shumë të zmadhohet -largohet- sfera, aq më shumë pakësohet rëndësia e detyrës..
Por meqenëse sfera më e madhe është tërheqëse dhe joshëse, ajo e bën njeriun të neglizhojë në detyrat e tij më të rëndësishme e të domosdoshme në sferën e vogël e të afërt me të, dhe e preokupon njeriun me gjëra jo të domosdoshme, e drejton mendimin e tij tek punët që nuk i interesojnë, tek gjëra të parëndësishme e dytësore; kjo ia shkatërron kapitalin e jetës së tij dhe e bën që ta humbasë për kot jetën e tij; kjo e vret jetën e tij të çmueshme mbi gjëra të pavlefshme. Për më tepër, duke ndjekur me kureshtje lajmet e luftës, zemra e një njeriu mund të anojë tek njëra palë midis dy forcave kundërshtare; kështu ai nuk e gjen në veten e tij mohim ndaj padrejtësive dhe tiranisë së asaj pale ndërluftuese; madje ndjehet i rehatuar për ato; dhe në këtë mënyrë bëhet partner në tiraninë e saj.
Përgjigjja për pikën e parë: Përpara njeriut -dhe sidomos muslimanit – ndodhet një çështje e rëndësishme dhe një ngjarje e madhe e cila është më e madhe se sa lufta që zhvillohet midis shteteve më të mëdhaja për hir të sundimit mbi globin tokësor. Ajo çështje ka një rëndësi aq të madhe saqë në qoftë se çdo njeri do të kishte pasurinë dhe fuqinë e gjermanëve dhe të anglezëve, nuk do të hezitonte që t’i shpenzonte të gjitha ato për hir të fitimit të asaj çështjeje të dëshiruar e të kërkuar. Ajo çështje është ajo të cilën e njoftuan njëqind mijë prej më të shquarve të njerëzimit; dhe e ngritën flamurin e saj yjet dhe udhëzuesit e pakufishëm të njerëzimit duke u mbështetur në mijëra prej dokumenteve të Krijuesit të të gjithë botëve dhe në premtimet e kërcënimet e Tij; madje një grup prej tyre e kanë parë vërtet me sy; ajo çështje është vendimtare për njeriun; ajo është sa vijon:
Që njeriu të fitojë me besimin, ose të humbasë pa të, një pronë madhështore të përjetshme dhe banesa e pallate të mira në kopshtet e xhennetit Adn gjërësia e të cilit është sa qiejt dhe toka. Në qoftë se nuk e sigurojnë dokumentin e besimit, ata do ta humbasin atë çështje, dhe kjo është humbja më e përfushtë. Në këtë shekull, shumë janë duke e humbur çështjen për shkak të flamës -murtajës- së materializmit; saqë një i ri prej njerëzve të dijes, të realitetit dhe të zbulesës, zbuloi dhe dëshmoi se, në një vend, prej dyzet vetëve që kishin vdekur, vetëm pak individë shpëtuan me besimin e tyre në agonitë e vdekjes dhe e mbyllën mirë jetën e tyre; ndërsa të tjerët humbën -u shkatërruan! Dëshiroj të di në qoftë se do t’i jepej në shkëmbim ndonjërit prej këtyre sundimi i dynjasë, prona dhe stolia e saj në vend të asaj çështjeje më të madhe, a do të ishte ky shkëmbim i përshtatshëm për atë çka humbi; a do t’ia kompensonte në ndonjë mënyrë? Jo, kurrë!
Meqenëse ne studentët e Risale-i Nurit e dimë se do të ishte thjesht çmenduri në qoftë se do të braktiseshin detyrat të cilat na bëjnë ne ta fitojmë atë çështje të madhe, ose nëse do të neglizhoheshin detyrat e avokatit të çuditshëm i cili i ruan nëntëdhjetë përqind nga humbja e saj, ose të preokupoheshin me gjëra të tjera të jashtme e me detyra të parëndësishme sikur dynjaja do të ishte e përhershme. Ne jemi të sigurt se në qoftë se gjithësecili nga ne do të kishte mençuri e intuitë njëqind herë më të madhe se sa ajo që ne kemi tani, përsëri do t’i përdornim ato vetëm në rrugën e asaj çështjeje.
O vëllezërit e mi të rinj këtu në këtë fatkeqësi të burgut! Ju akoma nuk e keni studiuar Risale-i Nurin ashtu siç e kanë parë e studiuar vëllezërit e mi të hershëm të cilët hynë në burg me mua. Duke i përmendur ata dhe mijëra studentë si shembulli i tyre si dëshmitarë, unë them këtë: Unë e provoj dhe e kam provuar, se është Risale-i Nuri ai që e fiton atë çështje më të madhe për nëntëdhjetë njerëz prej njëqind prej atyre; ai siguron -fiton- për ta besim të sigurt e të verifikuar, i cili është dokumenti i fitimit dhe dëshmia e tij, që e ka fituar çështjen për njëzet mijë njerëz gjatë njëzet viteve që kaluan. Nuk ka dyshim se ai ka buruar prej mrekullisë shpirtërore të Kuranit dhe është avokati kryesues në mbrojtje të asaj çështjeje të madhe në këtë kohë. Megjithëse këto tetëmbëdhjetë vite armiqtë e mi dhe ateistët e materialistët i kanë mashtruar disa anëtarë të qeverisë me intrigat dhe me komplotet e tyre mizore të shumëllojshme kundra meje dhe i kanë nxitur ata për të na shkatërruar neve dhe na kanë shtyrë neve për në thellësirat e burgjeve ashtu si këtë herë, por ata nuk kanë bërë gjë për t’u përmendur dhe as nuk do të bëjnë në dashtë Zoti xh.sh., sepse ata nuk kanë qenë në gjendje t’i shkaktojnë dëm kalasë prej çeliku të Risale-i Nurit, as nuk kanë prekur pajisjet e tij që arrijnë njëqind e tridhjetë pjesë pajisjesh -Trajtesash- me përjashtim të dy apo tre trajtesave prej tyre.
Prandaj, kushdo që dëshiron të ngarkojë a caktojë një avokat për të mbrojtur çështjen e tij, mjafton të mbrohet me të dhe të kapet pas dritës së tij.
O vëllezër! Mos kini frikë! Risale-i Nuri nuk mund të ndalohet nga qarkullimi, dhe as nuk mund të fshihet e të bllokohet nga shikimi. Me përjashtim të dy apo tre trajtesave, trajtesat e tij janë duke qarkulluar me liri të plotë midis strukturave të shtetit. Në dashtë Zoti do të vijë ajo ditë në të cilën drejtorët dhe gardianët fatlumë do të shpërndajnë Risale-i Nurin tek të burgosurit ashtu siç shpërndajnë tek ta bukën dhe ilaçin, dhe do t’i transformojnë burgjet në shkolla udhëzimi, edukimi dhe reformimi.
* * *
ÇËSHTJA E PESTË
Ashtu siç u përshkrua në detaje në trajtesën “Udhëzuesi për të rinjtë”, nuk ka dyshim se rinia do të ikë e do të zhduket; ajo do të transformohet në pleqëri e në vdekje, ashtu si vera që ia jep vendin e saj vjeshtës dhe dimrit, dhe ashtu siç ndiqet dita nga nata; edhe kjo është aq e sigurt si shembulli i kësaj të vërtete. Të gjitha urdhëresat qiellore japin sihariqe -lajme të gëzueshme- se në qoftë se rinia kalimtare dhe e përkohshme shpenzohet në vepra të mira, në dëlirësi dhe brenda caqeve të sjelljes së mirë, ajo do ta bënte njeriun të fitojë një rini të pavdekshme, të përjetshme.
Në qoftë se, nga ana tjetër, rinia harxhohet në ligësi e shthurje, atëherë ashtu si zemërimi i një minuti që mund ta shtyjë njeriun në kryerjen e krimit të vrasjes dhe e çon në vuajtjen e miliona minutave prej dënimit të burgut, po ashtu dehja e rinisë, dalldia, shthurja dhe kënaqësia e saj kalimtare -në ato që nuk i ka lejuar All-llahu- i shkaktojnë njerut dhimbje më të shumta e më të thella në pikërisht kënaqësinë e paligjshme, përveç ndëshkimit të tmerrshëm në Ahiret dhe dënimit pikëllues në dynja dhe përveç vuajtjeve dhe ndëshkimeve të thella që burojnë nga zhdukja e kënaqësisë dhe përveç mëkateve dhe dënimeve që vuan në këtë botë. Çdo i ri me mend dëshmon për vërtetësinë e ekzistencës së këtyre dhimbjeve në vetë kënaqësinë prej eksperiencës së vet. Për shembull në dashurinë e ndaluar, ose në ashkun jo në mënyrën e drejtë ka dhimbje që e hidhërojnë kënaqësinë e pjesshme në to; prej tyre janë dhimbja e xhelozisë, dhimbja e ndarjes nga i dashuri, dhimbja e mospërgjigjjes me të njëjtën dashuri.. si dhe shumë hidhërime të tjera të cilat e transformojnë atë kënaqësi të pjesshme në mjalt helmues.
Në qoftë se ti dëshiron të dish se si ato përfundojnë në spitale, për shkak të sëmundjeve që burojnë nga keqpërdorimi i rinisë së tyre; dhe në burgje për shkak të ekseseve -teprive- të tyre, dhe nëpër pijetore -mejhane- nëpër vende të shthurjes dhe në varreza për shkak të dëshpërimit që buron nga boshllëku dhe mosushqimi i zemrave dhe i shpirtërave të tyre dhe nga moskryerja e funksioneve të tyre të drejta, shko e pyet tek spitalet, tek burgjet, tek pijetoret dhe tek varrezat; ti do të dëgjosh vajtimet dhe ofshamat e dëshpërimit nga goditjet që kanë marrë të rinjtë si dënim për abuzimet në rininë e tyre, për tepritë dhe ekstremet e tyre dhe për kënaqësitë e paligjshme.
Me në krye Kuranin, me shumë nga vërsetet e tij, të gjithë librat qiellorë dhe shkrimet e shenjta japin sihariqe se në qoftë se shpenzohet brenda caqeve të moderimit, rinia është një mirësi e këndshme dhe e ëmbël, një mjet i fuqishëm për veprat e mira, e cila fiton rezultatin e një rinie të ndritshme e të pavdekshme në Ahiret.
Meqenëse realiteti është ky, dhe meqenëse limitet e së lejuarës janë të mjaftueshme për kënaqësi dhe meqenëse një orë prej kënaqësisë së paligjshme çon ndonjëherë në një dënim prej një ose dhjetë vite burgosjeje, atëherë, sigurisht, është absolutisht e domosdoshme që ta shpenzojmë mirësinë e ëmbël të rinisë me dëlirësi, me ndershmëri dhe në rrugën e drejtë si mirënjohje dhe falënderime ndaj asaj mirësie të shijshme të dhuruar; madje kjo është më e domosdoshmja.
* * *
ÇËSHTJA E GJASHTË NGA FRUTET E BESIMIT
[Kjo përbëhet nga një provë e vetme e shkurtër e shtyllës së besimit në All-llah, për të cilën ndodhen me mijëra argumente të përgjithshme vendimtare që janë shpjeguar në shumë vende në Risale-i Nur]
Në Kastamonu (një qytet në veri të Turqisë) një grup studentësh të shkollave të mesme erdhi tek unë, duke më thënë: “Na trego neve rreth Krijuesit, sepse mësuesit tonë nuk flasin për Zotin.”
Dhe unë u thashë atyre: “Të gjitha shkencat që ju i studioni, në mënyrë të vazhdueshme flasin për Zotin xh.sh. dhe bëjnë të njohur Krijuesin, secila me gjuhën e saj të veçantë. Mos i dëgjoni mësuesit, dëgjoni ato shkenca.”
Për shembull, një farmaci e pajisur mirë me ilaçe dhe me përgatesa jetësore në çdo kavanoz a shishe, të peshuara në masa të sakta e të çuditshme, padyshim tregon një kimist shumë të aftë dhe një farmacist të urtë e të ditur.
Në të njëjtën mënyrë, me shkallën që është më e madhe, më e plotë dhe më mirë e pajisur se sa farmacia në treg, farmacia e globit tokësor me barnat dhe ilaçet e saja të gjalla në shishet të cilat janë katërqind mijë llojet e bimëve dhe të kafshëve, tregon dhe bën të njohur –madje edhe për sytë që janë të verbër– nëpërmjet masës ose shkallës së shkencës së mjekësisë që ju studioni, të Gjithurtin e Lavdisë, i Cili është Farmacisti i farmacisë madhështore të tokës.
Për të marrë një shembull tjetër, një fabrikë e çuditshme e cila end mijëra lloje tekstilesh prej një materiali të thjeshtë, ajo padyshim bën të njohur fabrikuesin dhe mekanikun e aftë.
Në të njëjtën mënyrë, në cilëndo shkallë që është më e madhe dhe më e plotë se sa fabrika njerëzore, kjo makineri Hyjnore udhëtuese e njohur si globi tokësor e cila ka qindra e mijëra uzina kryesore, koka, ku në secilën prej tyre ndodhen qindra e mijëra fabrika të përkryera, tregon e bën të njohur nëpërmjet masës ose shkallës së shkencës së inxhinierisë, të cilën ju po e studioni, Fabrikuesin e saj dhe Pronarin.
Dhe, për shembull, një depo, një magazinë ose një dyqan në të cilin janë sjellë dhe rezervuar në mënyrë të rregullt e të sistemuar një mijë e një varietete ushqimesh, pa dyshim kjo bën të njohur një pronar të çuditshëm, një mbikëqyrës të furnizimeve dhe të artikujve ushqimorë.
Në të njëjtën mënyrë, në cilëndo shkallë që është më e madhe dhe më e plotë se sa një depo e tillë apo një fabrikë, kjo ushqimore, ky dyqan ushqimesh i të Gjithëmëshirshmit, i njohur si globi tokësor, kjo anije Hyjnore, kjo depo Hyjnore dhe ky dyqan duke mbajtur mallra e furnizime dhe ushqim të konservuar, i cili në një vit udhëton me rregull rreth një orbite prej njëzet e katër mijë vitesh, dhe duke transportuar grupet e qënieve, që secili grup prej tyre kërkon një lloj të veçantë ushqimi, dhe duke kaluar përmes stinëve në udhëtimin e saj dhe duke e mbushur pranverën me qindra e mijëra nga furnizimet e ndryshme, si një vagon i madh, ua sjell ato krijesave të gjalla të mjera, ushqimi i të cilave ka mbaruar në dimër. Nëpërmjet masës ose shkallës së shkencës së ekonomisë të cilën ju e studioni, kjo depo e tokës bën të njohur dhe bën të dashur administratorin dhe pronarin me shkallën e madhështisë së kësaj depoje në krahasim me atë depo të ndërtuar nga njeriu.
Dhe, për shembull, le të imagjinojmë një ushtri e cila përbëhet nga katërqind mijë lloje kombesh dhe secili lloj a komb ka ushqimin e tij të veçantë e të ndryshëm, përdor armë të ndryshme, vesh uniforma të ndryshme, kryen ushtrime të ndryshme stërvitore, dhe çmobilizimi nga detyrat e tij është i ndryshëm. Në qoftë se kjo ushtri, ky fushim, ka një komandant mrekullibërës i cili i furnizon vetë të gjithë ato kombe të ndryshme, të gjitha furnizimet e tyre të ndryshme, armët, uniformat dhe pajimet pa harruar e ngatërruar asnjërin prej tyre, atëherë sigurisht ushtria e mahnitshme dhe fushimi tregojnë komandantin e jashtëzakonshëm, dhe e bëjnë atë të dashur me vlerësim e mirënjohje.
Në të njëtën mënyrë, fushimi pranveror i faqes së tokës në të cilën, në çdo pranverë, një ushtrie Hyjnore të rekrutuar rishtazi, që përbëhet prej katërqind mijë lloje të bimëve dhe kafshëve, u jepen të gjithëve uniformat e tyre të ndryshme, racionet e ushqimit, armët, stërvitja dhe çmobilizimi në një mënyrë krejtësisht të plotë e të rregullt nga një komandant i vetëm i përgjithshëm, i cili nuk harron dhe nuk neglizhon asnjërin prej tyre; në cilëndo shkallë, fushimi pranveror i faqes së tokës është më i gjërë dhe më i plotë se sa ushtria njerëzore -kjo nëpërmjet masës ose shkallës së shkencës ushtarake që ti studion- ua bën të njohur njerëzve të vëmendshëm e të ndjeshëm Sundimtarin e tokës, Mbështetësin, Administratorin dhe Komandantin më të Shenjtë duke shkaktuar habi dhe brohoritje. E bën Atë të dashur, të vlerësuar dhe të lavdëruar.
Një shembull tjetër: Me miliona drita elektrike që lëvizin e udhëtojnë në çdo anë të një qyteti të mahnitshëm, ku lënda djegëse e asaj fabrike dhe e atyre llambave elektrike nuk mbaron kurrë, në mënyrë të vetëkuptueshme kjo bën të njohur një mjeshtër çudibërës dhe një elektriçist jashtëzakonisht të talentuar i cili drejton e vë në veprim elektricitetin, i bën llambat lëvizëse, rregullon burimin e energjisë, ndërton fabrikën dhe sjell lëndën djegëse; kjo i bën të tjerët ta përshëndesin, ta duartrokasin dhe ta duan.
Në të njëjtën mënyrë, megjithëse disa nga llambat e yjeve në çatinë e pallatit të botës në qytetin e universit – në qoftë se vlerësohen në mënyrën që thotë astronomia, se ato janë një mijë herë më të mëdha se sa toka dhe lëvizin shtatëdhjetë herë më shpejtë se sa një gjyle topi, ato nuk e prishin rregullin e tyre, as nuk përplasen me njëra-tjetrën, as nuk shuhen dhe as nuk mbaron lënda e tyre djegëse. Sipas astronomisë, të cilën ju e studioni, këto llamba tregojnë me gishtërinjtë e tyre prej drite fuqinë e pafundme të Krijuesit të tyre. Dielli ynë, për shembull, i cili është një milion herë më i madh se globi tokësor dhe një milion herë më i vjetër në moshë, është një llambë dhe sobë në një bujtinë të të Gjithëmëshirshmit të vetëm, me qëllim që të vazhdojë të jetë i ndezur e i ndriçuar, do t’i duhej medoemos aq shumë vaj, sa detet e tokës, aq shumë qymyr sa malet e saj, dhe aq shumë drurë e kërcunj sa njëmijë herë përmasa e tokës, që ai të mos shuhet. Por Ai i cili e ndez dhe e ndriçon atë dhe që ndriçon të gjithë yjet e tjerë të mëdha si ai pa lëndë djegëse, pa dru, pa qymyr dhe duke mos u shuar dhe që i bën ato të udhëtojnë së bashku me një shpejtësi madhështore të pakufishme dhe pa u përplasur me njëri-tjetrin, sigurisht kjo është një fuqi e pafundme dhe një sovranitet madhështor i pakufishëm. Atëherë, ky univers madhështor me llambat elektrike dhe kandilat që ai përfshin, na njoftojnë me dëshminë e yjeve të ndritshëm –sipas masës së shkencës së elektricitetit që ju po e studioni, Sunduesin, Ndriçuesin, Drejtuesin dhe Autorin e ekspozitës madhështore të gjithësisë; ato e bëjnë atë të Dashur, të Lavdëruar dhe të Adhuruar.
Dhe, për shembull, një libër, në një rresht të të cilit shkruhet hollë e bukur një libër i tërë dhe në çdo fjalë të të cilit shkruhet një sure Kur’ani me një penë të hollë, i cili është më kuptimploti dhe që të gjitha çështjet e të cilit mbështesin njëra-tjetrën; ky libër i mahnitshëm, pa dyshim tregon aftësinë e jashtëzakonshme të shkruesit të tij dhe fuqinë e plotë të Autorit të tij. Domethënë, një libër i tillë si ky, padyshim bën të njohur shkruesin dhe autorin e tij së bashku me plotësimet dhe artet e tij, në mënyrë aq të qartë si dita. Ai e bën Atë të vlerësuar me fraza të tilla si: Mashaall-llah, Barekall-llah “Çfarë çudirash ka dashur Zoti xh.sh., “I bekuar ëshë All-llahu!” etj.
Po kështu është libri madhështor i universit. Ne shohim me sytë tonë një penë e cila shkruan në faqen e tokës, që është njëra nga faqet e tij, dhe në pranverë, e cila është një fletë e vetme, treqindmijë lloje bimësh e kafshësh, të cilët janë si treqind mijë libra të ndryshëm, të gjithë së bashku njëri brenda tjetrit, pa gabim apo defekt, pa i ngatërruar ato e pa konfuzion, në mënyrë të përkryer dhe me rregull të plotë. Ndonjëherë shkruan një poemë të shkëlqyeshme prej një fjale të tij, si një pemë, dhe një indeks të plotë të një libri nga një pikë e tij si bërthama.
Ashtu siç shihet qartë para nesh, kjo tregon me siguri se pas tij është një penë rrjedhëse që shkruan, po ashtu, ju duhet të vlerësoni shkallën e domethënies së këtij Kur’ani madhështor i cili është i mbushur pafundësisht plot me kuptime. Në çdo fjalë të tij ndodhen shembuj të shumtë urtësie, shkallën që tregon ky Kur’an madhështor i mishëruar, që është bota, për Krijuesin e tij dhe për shkruesin dhe Autorin e tij, duke e krahasuar me atë libër që u përmend në shembëlltyrë. Dhe kjo në përputhje me masën e shtrirë dhe me vizionin largpamës të shkencës natyrale që ju e studioni dhe të shkencave të leximit dhe të shkrimit që ju i keni praktikuar në shkollë.
Madje, ju kuptoni se duke deklaruar “Zoti është më i madhi!” kjo e bën Atë të njohur. Duke shprehur Fjalët “Lavdia i takon Zotit xh. sh.”, ajo e përshkruan Atë, dhe duke shprehur lavdërime “I gjithë lavdërimi i takon Zotit xh.sh.”, kjo e bën atë të dashur.
Kështu, çdo shkencë nga qindra të tilla si këto bëjnë të njohur Krijuesin e Gjithëlavdishëm të universit së bashku me Emrat e Tij, secila nëpërmjet masës ose shkallës së saj të gjërë, pasqyrës së saj të veçantë, syve të saj largpamës dhe shikimit kërkues e hulumtues; të gjitha bëjnë të njohur Atributet dhe plotësimet.
Ndërkohë unë u thashë studentëve të rinj: Urtësia në përsëritjen e vërseteve të mëposhtme të Kur’anit bëhet me qëllim që të na japë mësim në këtë çështje, e cila është një provë e ndritshme dhe madhështore e Unitetit Hyjnor, dhe që të bëjë të njohur Krijuesin tonë:
“Krijuesi i qiejve e i tokës” dhe “Ai i krijoi qiejt dhe tokën.”
Unë ua thashë këtë studentëve dhe ata e pranuan plotësisht, duke e vërtetuar atë e duke thënë: “Falënderime të pafundme i takojnë Zotit xh.sh., sepse ne kemi marrë një të vërtetë absolute dhe një mësim të shenjtë!”
Dhe unë thashë: “Njeriu është një makineri e gjallë që pikëllohet nga mijëra dëshpërime e dhimbje të ndryshme dhe merr kënaqësi në mijëra mënyra të ndryshme. Pavarësisht pafuqisë së tij, ai ka armiq të panumërt, materialë e shpirtërorë. Pavarësisht varfërisë së tij të pafundme, ai ka nevoja të pallogaritshme, të jashtme e të brendshme dhe është një krijesë e mjerë që në mënyrë të vazdueshme merr goditjet e vdekjes dhe të ndarjes. Por megjithatë, nëpërmjet besimit dhe adhurimit, ai befas bëhet i lidhur me një Monark aq të Gjithëlavdishëm saqë ai gjen një pikë mbështetje kundra të gjithë armiqëve të tij dhe një burim ndihme për të gjitha nevojat e tij. Si gjithkush, krenohet me nderin dhe rangun e Prijësit të tij tek i cili është lidhur, krenohet me pozitën që e ka tek Ai. Po kështu ju mund ta krahasoni për veten tuaj se sa i kënaqur e mirënjohës, falënderues dhe plot krenari bëhet njeriu kur lidhet nëpërmjet besimit me një të Plotfuqishëm, Fuqia e të Cilit është e pafundme, dhe me një Monark Mëshirëplotë. Duke hyrë në shërbim të Tij nëpërmjet adhurimit me bindje e mirënjohje e transformon exhelin dhe vdekjen për vetveten nga një ekzekutim i përjetshëm me varje në një biletë kalimi dhe në një leje për tek Bota e qëndrueshme.”
Dhe ashtu siç u thashë vëllezërve të mi studentë, po ashtu u them të burgosurve të goditur nga fatkeqësia: “Ai që e njeh Krijuesin dhe që i bindet Atij është fatmadh edhe në qoftë se ai është në burg. Ndërsa ai që e harron Atë është i mjerë dhe i burgosur edhe në qoftë se jeton në një pallat.” Madje, një njeri i shtypur, por fatmadh u tha tiranëve të mjerë të cilët po e ekzekutonin: “Unë nuk po ekzekutohem, por po lirohem dhe po shkoj në lumturi. Veçse ama unë shoh se ju po dënoheni me ekzekutim të përjetshëm, dhe kështu unë po marr hak plotësisht mbi ju.”
Dhe duke thënë: “Nuk ka zot tjetër përveç All-llahut!”, ai me lumturi dha shpirtin e tij.
“Lavdia të takon Ty! Ne nuk dimë asgjë më tepër nga ç’na ke mësuar Ti. Vërtetë që vetëm Ti je i Gjithëdituri, i Gjithurti.”[5]
* * *
ÇËSHTJA E SHTATË
[Një frut që u poq në një ditë të premte prej ditëve të burgut të Denizlit.]
Me Emrin e Allahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
“Dhe çështja e Orës (çasti i fundit) është sa një “hap e mbyll sytë ose edhe më afër.”[6]
“Krijimi i ju të gjithëve dhe ringjallja e ju të gjithëve janë si (krijimi dhe ringjallja) e një njeriu të vetëm.”[7]
“Shihni pra te pasojat e Mëshirës së Allahut, se si Ai ringjall tokën pas vdekjes së saj. Sigurisht që (Allahu, i Cili siç ringjalli tokën pas vdekjes së saj) do të ngrejë me siguri të vdekurit (ditën e ringjalljes) dhe Ai është i Gjithëfuqishmi për të gjitha gjërat.”[8]
Të burgosurit e burgut të Denizlit që kishin mundësi të merrnin kontakt me mua, e lexuan mësimin në çështjen e gjashtë që u përmend më parë të cilin e pata dhënë një herë me gjuhën e shkencave shkollore për studentët e shkollës së mesme në Kastamonu, të cilët patën ardhur tek unë dhe më kërkuan duke më thënë: “Na trego neve rreth Krijuesit tonë”, dhe duke pasë fituar një besim të qëndrueshëm dhe të fortë, ata ndjenë një dëshirë të zjarrtë për Ahiretin. Ata përsëri kërkuan duke më thënë: Na mëso ne gjithashtu rreth Ahiretit me qëllim që të mos çudhëzohemi nga nefset tonë urdhërues për të liga dhe nga shejtanët e kësaj kohe, dhe me qëllim që ato të mos jenë përsëri shkaku për futjen tonë në burg. Kështu duke zbritur tek kërkesa e këtyre, dhe për t’i ardhur në ndihmë nevojës së studentëve të Risale-i Nurit në burgun e Denizlit dhe për dëshirën e madhe të atyre që e lexuan çështjen e gjashtë, unë e pashë si domosdoshmëri për mua që të bëj një shpjegim të përmbledhur për shtyllën e besimit në Ahiretin, si dhe që t’u jap atyre një përmbledhje të shkurtuar të pjesëve të ndryshme nga Risale-i Nuri.
Ashtu siç pyetëm në “çështjen e gjashtë” tokën dhe qiejt për Krijuesin tonë xh.sh. dhe ato na u përgjigjën me gjuhën e shkencave të cilat na e bënë të njohur Krijuesin tonë Gjithëbujar në mënyrë aq të qartë si qartësia e diellit, po ashtu ne do të pyesim së pari Krijuesin tonë rreth të cilit ne kemi mësuar, lidhur me Ahiretin, pastaj do të pyesim profetin tonë më të madh a.s.m., pastaj profetët e tjerë, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta, dhe librat e shenjtë, pastaj melekët dhe pastaj universin. Në këtë shkallën e parë, ne e pyesim Allahun rreth Ahiretit. Ai na përgjigjet neve nëpërmjet të gjithë profetëve që Ai ka dërguar, nëpërmjet të gjitha dekreteve të Tij dhe nëpërmjet të gjithë Emrave të bukur dhe Atributeve të Tij madhështorë duke na thënë: “Po, Ahireti ekziston, dhe Unë do t’ju dërgoj juve atje”. Por meqenëse ‘Fjala e Dhjetë’ e ka provuar Ahiretin me dymbëdhjetë të vërteta të ndritshme e vendimtare dhe e ka sqaruar atë nëpërmjet treguesit të disa Emrave të bukur Hyjnorë, ne këtu do të aludojmë në mënyrë të përmbledhur për ato tregues, duke i vlerësuar si të mjaftueshme ato shpjegime.
Po, nuk mund të ndodhet ndonjë Sulltan madhështor apo ndonjë sovranitet që nuk i shpërblen ata që i binden dhe që nuk ndëshkon rebelët. Atëherë nuk ka dyshim se Sulltani i Përjetshëm -i Cili është në shkallën e Hyjnisë absolute- i shpërblen ata që formojnë lidhje me Të nëpërmjet besimit dhe të cilët u nënshtrohen me bindje dekreteve të Tij; dhe i ndëshkon ata të cilët mohojnë madhështinë dhe krenarinë e Tij nëpërmjet mohimit dhe mosbindjes. Dhe nuk ka dyshim se ai shpërblim do të jetë në përshtatshmëri me mëshirën dhe me bukurinë e Tij; dhe ai ndëshkim duhet të jetë në përshtatshmëri me krenarinë dhe madhështinë e Tij. Kështu, Emrat Hyjnorë Es-Sultanu Ed-Dejan, Sulltani i Drejtë dhe Rabbul-A’lemine, Zoti i të gjitha botëve u përgjigjen pyetjeve tona rreth Ahiretit.
Gjithashtu, ne shohim me sytë tonë me një shikim të qartë si qartësia e diellit një mëshirë të përgjithshme dhe një dhembshuri gjithëpërfshirëse dhe një bujari të plotë të gjithanshme mbi faqen e tokës. Për shembull, në çdo pranverë ajo mëshirë i stolis të gjitha pemët frutdhënëse dhe bimët, dhe u vesh atyre rroba të blerta sikur të ishin huritë e Xhennetit; ajo u jep duarve të tyre lloje të ndryshme nga të gjitha frutat, dhe ato na i ofrojnë neve duke na thënë: “Urdhëroni, merrni vetë e hani…!”. Ti i shikon ato të na japin për të ngrënë mjalt të shijshëm e shërues nëpërmjet duarve të një insekti helmues -nga bleta! Dhe na vesh me mëndafshin e butë të cilin e end një insekt i paduar! Ajo depoziton për ne në një grusht prej farërave të vockëla dhe prej kokrrave me qindra tonelata ushqimi dhe i transformon ato në thesare e furnizime rezervë për ne. Atëherë Ai që zotëron këtë mëshirë të gjërë, këtë dhembshuri të përgjithshme dhe këtë bujari të gjithanshme të plotë, sigurisht nuk do t’i ekzekutojë dhe nuk do t’i asgjësojë shërbëtorët e Tij besimtarë e të dashur për Të, ata të cilët Ai i ushqeu, i zhvilloi, u dha mirësi dhe i nderoi deri në këtë shkallë mirëbërësie, butësie dhe përkujdesjeje. Përkundrazi Ai do t’i shkarkojë ata nga detyrat e tyre në jetën e dynjasë me qëllim që t’i përgatisë ata për shembuj më të ndritshëm e më të mëdhaja mëshire. Dhe duke vepruar në këtë mënyrë, Emrat e bukur Hyjnorë: Er-Rahman, i Gjithëmëshirshmi dhe El-Kerim, Gjithëbujari i përgjigjen pyetjes sonë rreth Ahiretit duke na thënë: “Xhenneti është një realitet”.
Gjithashtu ne shohim para syve tonë se një Dorë urtësie vepron në të gjitha krijesat në faqen e tokës dhe se një drejtësi është në fuqi me masat e saj. Ato të dyja janë aq të holla e të ndritshme saqë mendja njerëzore nuk mund të përfytyrojë më të mira e më të larta se ato.. Ti shikon se urtësia e parapërjetshme i ka dhuruar njeriut një fuqi memorie -e cila është aq e vogël sa një farë sinapi- dhe shkroi në atë aftësi të kujtesës të gjithë historinë e jetës së tij dhe ngjarje të panumërta që do ta prekin atë sikur ajo të ishte një librari shumë e zvogëluar; ajo urtësi e vendosi atë në një qoshe të trurit të tij; me qëllim që t’ia kujtojë gjithmonë atij ditën e llogarisë, Ditën e Tubimit të madh, në të cilën do të botohen fletët e veprave, si një regjistër. Dhe ti shikon se drejtësia absolute e vendos çdo gjymtyrë të qënies së gjallë në vendin e saj të përshtatshëm; dhe e vendos atë në sistem me balancën më të hollë -duke filluar nga mikrobi për tek hundëbriri, nga bletët tek shqiponjat dhe nga një lule e bukur për tek pranvera e lulëzuar, e cila çel me miliona lule në pranverë.. ti shikon se ajo i jep çdo anëtari një përpjesëtim të ndërsjellë, ekuilibër, rregull dhe bukuri; që të gjitha këto brenda një bukurie të lulëzuar dhe një hijeshie të ndritshme, saqë krijesat janë bërë si modele të mishëruara të bukurisë, të artit dhe të balancimit pa asgjë të kotë; ajo ua jep të gjitha qënieve të gjalla të drejtat e tyre të jetës me balancë të plotë, dhe i bën gjërat e mira të prodhojnë rezultate të mira, dhe gjërat e këqija të prodhojnë rezultate të këqija; dhe qysh nga koha e Ademit a.s. ajo ka bërë që të ndjehet forca dhe përhershmëria e saj nëpërmjet goditjeve shkatërruese që ajo u ka dhënë njerëzve rebelë e tiranë. Sigurisht dhe padyshim, ashtu siç nuk mund të jetë dielli pa dritë, po ashtu urtësia e parapërjetshme dhe drejtësia e përhershme nuk mund të realizohen plotësisht veçse me një jetë tjetër të amshuar. Prandaj Emrat e bukur Hyjnorë El-Hakimu, i Gjithurti, El- Hakemu, i Dituri, El-Adlu,i Drejti, nuk do ta lejonin kurrë padrejtësinë e tmerrshme, pabarazinë dhe paurtësinë që të shtypurit dhe shtypësit të jenë të barabartë në vdekje; atëherë duhet medoemos që të jetë një jetë tjetër pas vdekjes me qëllim që urtësia dhe drejtësia të përmbushin realitetin e tyre. Dhe kështu ato Emra të bukur Hyjnorë i përgjigjen në mënyrë vendimtare pyetjes sonë rreth Ahiretit.
Gjithashtu ne shohim se çdo qënieje të gjallë i sigurohen nevojat të cilat janë përtej fuqisë së saj për t’i arritur dhe i përmbushen të gjitha kërkesat që ajo i kërkon -nëpërmjet një lloji duaje- qoftë nëpërmjet gjuhës së nevojave të saja të domosdoshme ose nëpërmjet gjuhës së aftësive të saja të natyrshme, dhe i jepen asaj në kohën më të përshtatshme dhe më të mirë prej një Dore të Mëshirëplotit, mëshira e të Cilit është gjithëpërfshirëse, dhe prej një Gjithëdëgjuesi dëgjimi i të Cilit është Absolut dhe prej një të Dhembshuri dhembshuria e të Cilit është e gjithanshme… Gjithashtu gjejnë përgjigje të gjitha duatë e njeriut të cilat janë të vullnetshme, dhe sidomos duatë e të zgjedhurve, të pastërtive midis njerëzimit, dhe veçanërisht duatë e profetëve, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta, që shumica e atyre duave pranohen në mënyrë të jashtëzakonshme -dhe ato përgjigjje na bëjnë ne të kuptojmë me siguri se prapa perdes është një Gjithëdëgjues dhe Gjithëpërgjigjës i Cili dëgjon ofshamat e atyre që vuajnë dhe duatë e nevojtarëve, dhe u përgjigjet atyre; Ai dëgjon duanë e çdo nevojtari dhe shikon nevojën më të vogël të krijesës më të vogël dhe dëgjon rënkimin e qënies më të dobët duke e përfshirë atë me Dhembshurinë e Tij dhe, duke iu përgjigjur me veprim e kënaq atë.. Meqenëse çështja është kështu, atëherë duaja për lumturi të përjetshme, për qëndrueshmëri dhe për përjetësi – e cila është duaja më e mirë, më e përgjithshmja, dhe që prek të gjitha qëniet dhe që lidhet me të gjitha Emrat e bukur Hyjnorë dhe me të gjithë Atributet Madhështorë -këtë dua e bën më i miri i krijesave që është njeriu- dhe e përmban atë brenda duave të tij më i madhi i shërbëtorëve dhe më i dashuri i tyre tek Ai, ai profet i nderuar i cili është imami i pejgamberëve, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta të cilët janë diejt e njerëzimit dhe eksploruesit e tij të cilët i thonë Amin kësaj duaje të tij; madje çdo besimtar i Ummetit të tij i thotë Amin duasë së tij nëpërmjet salevateve të bëra disa herë në çdo ditë mbi të; madje marrin pjesë të gjitha krijesat në duanë e tij duke thënë: “O Zoti ynë! Përgjigjju duasë së tij! Jepe atë çfarë ai kërkon! Edhe ne gjithashtu dëshirojmë atë çfarë kërkon Ai!” -Atëherë prej të gjitha shkaqeve të panumërta të cilat bëjnë të domosdoshme ringjalljen brenda këtyre kushteve të parefuzueshme, nuk ka dyshim se një dua e vetme e profetit Muhammed a.s.m. për përjetshmëri në Ahiret dhe për lumturi të përhershme do të kishte qenë një arsye e mjaftueshme për ekzistencën e Parajsës dhe për krijimin e Ahiretit, të cilat janë aq të lehta për Fuqinë Hyjnore sa krijimi i pranverës. Dhe kështu Emrat e bukur Hyjnorë El-Muxhibu, Es-Semiu dhe Er-Rahimu, Përgjigjësi i lutjes, Gjithëdëgjuesi dhe Mëshirëploti i përgjigjen pyetjes sonë rreth Ahiretit.
Gjithashtu, dukuritë e vdekjes, vdekja universale dhe skenat e ringjalljes në ndryshimin e stinëve në të gjithë tokën tregojnë qartazi -ashtu siç tregon dita për diellin- se prapa perdes është një Krijues i vetëm i Cili e administron globin madhështor të tokës me rregullsinë më të skajshme dhe me një lehtësi të skajshme -ashtu sikur të administronte një kopësht të vogël, madje sikur të administronte një pemë të vetme me rregullin e saj- dhe e administron pranverën e madhe dhe e stolis atë me aq lehtësi si të administronte një lule të vetme dhe me stolisjen e saj simetrike; dhe shkruan në faqen e tokës treqind mijë prej llojeve të bimëve dhe të kafshëve sikur këto të ishin treqind mijë libra duke shfaqur treqind mijë modele të Ringjalljes dhe shembujt e Tubimit të Madh. Ky Krijues i Gjithëfuqishëm i Cili i shkruan këto modele të përziera e të ndërfutura njëri brenda tjetrit pa çrregullim dhe pa pështjellim, pa harresë, pa gabim, në mënyrë të përkryer, të rregullt e plot kuptim, pavarësisht se të gjitha i ngjasojnë njëra-tjetrës, janë të ndërthurura e të pleksura me njëra-tjetrën -ky Krijues- shfaq brenda lavdisë së madhështisë një fuqi vepruese me një mëshirë të pakufishme dhe me një urtësi të pafundme. Krijuesi xh.sh. me këtë Mëshirën dhe me Urtësinë e Tij e përfshin ekzistencën dhe i jep njeriut një pozitë më të lartë; ka nënshtruar për të universin madhështor duke e bërë si shtëpi e si djep për të; pastaj e ngriti atë në rangun e kalifit në tokë dhe e ngarkoi atë duke i besuar amanetin më të madh të cilën e refuzuan qiejt, toka dhe malet për ta mbajtur; dhe e preferoi atë mbi të gjitha krijesat e tjera; e nderoi atë me bisedimin Hyjnor dhe me adresimin Hyjnor, dhe e bëri si një oficer urdhërues mbi qëniet e tjera të gjalla; dhe meqenëse Ai i ka dhuruar kështu njeriut këtë stacion të lartë, dhe në të gjithë Librat e Tij të shpallur Hyjnorë i ka premtuar atij lumturi të përjetshme dhe jetë të pavdekshme në Ahiret, atëherë sigurisht e padyshim Ai do t’i hapë për të dyert e një lumturie të përjetshme dhe do ta shkaktojë kijametin dhe ringjalljen e të vdekurve, gjë e cila është më e lehtë për fuqinë e Tij se sa pranvera.
Dhe me këtë Emrat e bukur Hyjnorë El-Muhji, El-Mumitu, El-Hajju, El-Kajjumu, El-Kadiru dhe El-Alimu, Jetëdhënësi, Shkaktuesi i vdekjes, i Gjalli i Përjetshëm, Vetekzistuesi i Përhershëm, i Gjithëfuqishmi dhe i Gjithëdituri, i përgjigjen pyetjes sonë rreth Ahiretit.
Po, me të vërtetë, fuqia Hyjnore e cila i ringjall rrënjët e të gjitha pemëve dhe të bimëve në çdo pranverë dhe që krijon modelet e treqind mijë llojeve të ringjalljes së të vdekurve në të gjitha kafshët dhe bimët, madje shfaq një mijë shembuj të ringjalljes dhe një mijë tregues për të në dy mijë pranvera[9] nëse dikush do ta shikonte me imagjinatë periudhën njëmijëvjeçare të secilit prej komuniteteve të Musait a.s. dhe të Muhammedit a.s.m. që ata i kaluan e të konsideroheshin së bashku! Si mund të konsiderohet e vështirë apo e pagjasë për këtë fuqi absolute që t’i ringjallë trupat dhe ringjalljen trupore? A nuk do të ishte një mijë herë verbim e paarsyeshmëri ta konsideroje atë të pagjasë apo të vështirë?
Pastaj, njëqind e njëzet e katër mijë profetë a.s., të cilët janë më të shquarit e njerëzimit, kanë njoftuar lumturinë e përjetshme dhe përjetshmërinë e Ahiretit me unanimitet dhe duke u mbështetur në mijëra premtime të Zotit të Gjithëfuqishëm; dhe e kanë provuar vërtetësinë e tyre nëpërmjet mrekullive të tyre të ndritshme; gjithashtu, njerëz të panumërt të shenjtërisë, Evlijatë e drejtë e kanë mbështetur të njëjtën vërtetësi nëpërmjet ndriçimeve dhe zbulesave të tyre. Meqenëse kjo është kështu, sigurisht kjo e vërtetë është aq e qartë sa dielli, dhe ata që kanë dyshim për këtë janë të çmendur.
Po, idetë dhe gjykimet e një ose dy ekspertëve në një shkencë apo art lidhur me shkencën e tyre i hedhin poshtë idetë kundërshtuese të dhjetë burrave të cilët nuk janë ekspertë në atë shkencë apo në atë art, madje edhe në qoftë se këta dhjetë burra do të ishin ekspertë në fushat e tjera. E ngjashme me këtë, dy njerëz duke bërë një pohim pozitiv rreth një subjekti, për shembull duke provuar hënën e re të Ramazanit në ditën e dyshimit, ose duke pretenduar se ndodhet një kopësht në tokë në të cilin rriten arrat e kokut që u ngjasojnë kutiave të qumështit, mposhtin një mijë mohues, dhe e fitojnë çështjen. Sepse njëri duke bërë një pohim pozitiv duhet vetëm ta tregojë vendin ku gjenden arrat e kokut ose të shfaqë një arrë të tillë, dhe kështu e fiton çështjen me lehtësi. Ndërsa mohuesi i cili mohon ekzistencën e atij kopshti nuk mund ta provojë çështjen e tij veçse në qoftë se do të udhëtonte e kërkonte në të gjitha anët e botës dhe ta kërkonte pretendimin e tij në të gjitha vendet. Kështu ai që njofton për xhennetin, për banesën e lumturisë, dhe për përjetshmërinë, i provon ato dhe e fiton çështjen thjesht duke shfaqur një shenjë, ose një aluzion ose një hije prej hijeve të tij nëpërmjet ndriçimit, kurse ata që e mohojnë ekzistencën e xhennetit, do të mund ta fitonin çështjen duke provuar mohimin e tyre vetëm duke e parë të gjithë universin dhe të gjithë kohën nga parapërjetësia për tek paspërjetësia dhe duke i demonstruar ato. Për shkak të kësaj urtësie, dijetarët e vërtetë verifikues kanë rënë dakord mbi një parim themelor i cili është: “Nuk mund të provohet mohimi vendi i të cilit është i papërcaktuar – si të vërtetat e besimit që përfshijnë të gjithë universin- në qoftë se çështja nuk do të ishte e pamundur në vetvete, në esencë.
Si rrjedhojë e kësaj të vërtete të sigurt, ndërsa idetë kundërshtuese të mijëra filozofëve nuk duhet të hedhim as dyshimin dhe as iluzionin më të vogël mbi një njoftues të vërtetë, mbi një raportim të vërtetë lidhur me çështjen e besimit, ju mund të kuptoni se çfarë çmendurie do të ishte të biesh në dyshim për thjesht mohimin e një grushti filozofësh materialistë mendjet e të cilëve kanë rënë tek sytë e tyre dhe nuk shikojnë veçse materien; madje kanë vdekur zemrat e tyre dhe nuk i ndjejnë çështjet shpirtërore; ndërsa mbi ato parime kanë rënë dakord njëqind e njëzet e katër mijë shkollarë ekspertë dhe njoftues të vërtetë prej profetëve të vërtetë -paqja qoftë mbi ta- me pohimet e tyre pozitive, si dhe specialistë të panumërt në fushën e realitetit dhe dijetarët hetues.
Gjithashtu, ne shohim, si në vetet tona ose në atë që është përreth nesh një mëshirë gjithëpërfshirëse, një urtësi të gjithanshme dhe një përkujdesje të vazhdueshme mirësie duke përhapur -shpërndarë- dritën e tyre si dita. Gjithashtu ne shohim shenjat e një Hyjnie madhështore dhe dritat e një drejtësie të saktë e të lartë dhe manifestimet e një administrimi krenar e të lavdishëm. Madje ne shohim një ‘urtësi’ e cila i jep, i bashkangjit pemës aq shumë urtësi sa numri i luleve dhe i frutave të saj; dhe shohim një ‘mëshirë’ e cila i jep çdo njeriu mirësi e dhurata sa numri i gjymtyrëve, i aftësive dhe i ndjenjave të tij. Ne shohim një ‘drejtësi’ krenare, dinjitoze e cila u jep goditje njerëzve të pabindur e rebelë si shembulli i popujve të Nuhut, Hudit dhe Salihut, dhe popujve të Adit, Themudit dhe Faraonit; dhe megjithatë -ajo drejtësi- është e këndshme pasi merr në mbrojtje edhe të drejtat e krijesës më të vogël dhe më të dobët; dhe vërseti vijues,
“Dhe nga Treguesit e Tij është se qielli dhe toka qëndrojnë me urdhërin e Tij dhe më pas, kur Ai t’ju thërrasë ju me një thirrje kur ç’të shohësh! Ju do të dilni nga toka (nga varret tuaj për llogari e shpërblim),”[10] e shpreh në mënyrë të mrekullueshme dhe të përmbledhur madhështinë e asaj Hyjnie të gjithëlavdishme dhe dinjitetin e saj absolut. Ashtu si me thirrjen e komandantit të tyre dhe me zërin e borisë, ushtarët e disiplinuar në dy kazerma nxitojnë -hidhen menjëherë- për të marrë armët dhe detyrat e tyre, po ashtu qiejt dhe toka që janë si dy kazerma të mirorganizuara, sapo t’u bëhet thirrja të vdekurve të cilët flenë në ato të dyja, nëpërmjet borisë së Israfilit a.s., ata menjëherë do t’i veshin uniformat e trupave të tyre dhe do të ngrihen në jetë -do të ringjallen.
Duke provuar dhe demonstruar këtë, është e njëjta situatë e shfaqur nga qëniet në kazermat e tokës në pranverë nëpërmjet rënies së borisë nga engjëlli i rrufesë, dhe nga kjo kuptohet madhështia e pafundme e sovranitetit të Hyjnisë. Duke u mbështetur mbi verifikimet e mëparshme, dimensionet dhe qëllimet e asaj mëshire, urtësie, përkujdesjeje, drejtësie dhe të atij sovraniteti të përhershëm, do të realizohen në një botë tjetër; domethënë ato e kërkojnë medoemos ringjalljen, ashtu siç e ka vërtetuar Fjala e Dhjetë; prandaj nuk ka dyshim për ardhjen e Ahiretit. Madje mosardhja e tij është e pamundur në një mijë pamundësi; sepse mosardhja e tij do të kishte kuptimin që ajo mëshirë pafundësisht e bukur të transformohej në një mizori të shëmtuar; që ai plotësim i pakufishëm urtësie të kthehej në një kotësi pafundësisht e mangët dhe në një harxhim të tepërt të paqëllim; që ajo përkujdesje pafundësisht e ëmbël dhe e këndshme të transformohej në një tradhti të shëmtuar e të hidhur; që ajo drejtësi e saktë e mirëbalancuar dhe e drejtë të kthehej në një tirani të ashpër e mizore; dhe që ai sovranitet i përjetshëm madhështor dhe tërësisht i plotëfuqishëm të binte -të rrëzohej; domethënë ta akuzoje plotësinë e Hyjnisë për pafuqi, paaftësi e mangësi… kjo do të ishte krejtësisht e paarsyeshme dhe një pamundësi e shumëfishtë jashtë limiteve të mundësisë, e pasaktë dhe e papranueshme; sepse të gjithë ata që kanë vetëdije -inteligjencë- e dinë se All-llahu xh.sh. e krijoi këtë njeri në formën më të bukur, në modelin më të përsosur, e zhvilloi në mënyrën më të mirë dhe e pajisi me gjymtyrë, organe dhe me aftësi të holla -si mendja dhe zemra- me të cilat përmallohet dhe aspiron për lumturinë e përjetshme dhe për jetën e amshuar në Ahiret, dhe ato e shtyjnë drejt tyre. Gjithashtu ata kuptojnë se sa padrejtësi e mizori do të ishte në qoftë se fundi i këtij njeriu të nderuar do të ishte mosqënia e përjetshme! Gjithashtu ata do ta kuptonin se sa në kundërshtim me urtësinë do të ishte mosringjallja, duke i bërë të gjitha gjymtyrët dhe aftësitë e tij të natyrshme -të cilat kanë mijëra qëllime e dobi- pa rezultat, pa dobi, pa qëllim dhe pa vlerë në një kohë që Krijuesi i Gjithëlavdishëm ka vendosur qindra urtësi e dobi vetëm në tru! Gjithashtu ata do ta kuptonin pafuqinë e jashtme dhe injorancën e plotë që janë në kundërshtim të plotë me madhështinë e atij Sovraniteti dhe me plotësinë Hyjnore se, sa në kundërshtim me urtësinë do të ishte mospërmbushja e mijëra premtimeve të Tij! Ruajna Zot! Jo, kurrë nuk mund të ndodhë kjo! Ti mund të bësh analogji me këto edhe për ‘përkujdesjen’ dhe për ‘drejtësinë’.
Dhe kështu Emrat e Zotit xh.sh Er-Rahman, i Gjithëmëshirshmi, El-Hakim, i Gjithurti, El-A’dil, i Drejti, El-Kerim, Gjithëbujari dhe El-Ha’kim, Sunduesi, prej Emrave të bukur Hyjnorë i përgjigjen nëpërmjet të vërtetave të lartëpërmendura pyetjes sonë me të cilën ne e pyetëm Krijuesin tonë rreth Ahiretit, dhe ato e provojnë atë në mënyrë të sigurt, të padyshimtë, madje në mënyrë aq të qartë si qartësia e diellit.
Për më tepër, ne vëzhgojmë me sytë tonë një ‘ruajtje’ gjithëpërfshirëse, e cila sundon mbi çdo gjë të gjallë, dominon mbi çdo ngjarje, ruan format e saj të shumta, regjistron punët dhe detyrat e saj të natyrshme, shënon tesbihatet që ajo i kryen -me gjuhën e gjendjes së saj të natyrshme- ndaj emrave Hyjnorë… i shënon ato në pllakat e botës së shëmbëllesës, në farërat e saj, në bërthamat dhe në aftësinë e kujtesës, -të cilat janë shembuj e modele të zvogëluara të ‘Leuhul El-Mahfudhit’, dhe sidomos në kujtesën e njeriut e cila është si një bibliotekë shumë e zvogëluar e vendosur në trurin e tij, por në të njëjtën kohë ajo është shumë e madhe; gjithashtu i regjistron ato edhe në pasqyra të tjera lëndore dhe jolëndore, dhe në gjëra të tjera të cilat ato reflektohen. Me të ardhur pranvera -ajo lule e mishëruar e fuqisë Hyjnore-, Atributi ‘Ruajtës’ na i shfaq ato shkrime jolëndore në formë fizike të dukshme të shikuar dhe shfaq në atë lule më të madhe realitetin e ringjalljes që e përmban dhe e shpreh vërseti Kuranor,
“Dhe kur fletët e shkruara të veprave të çdo njeriu do të hapen”[11]; dhe e shpall atë me gjuhët e miliona e miliona treguesve dhe shembujve, dhe provon për ne në mënyrë të sigurt e me forcën më bindëse se të gjitha gjërat -dhe sidomos gjallesat- nuk u krijuan që të përfundojnë për në asgjësi, as që të bien në mosekzistencë, as që të asgjësohen -dhe veçanërisht njeriu- përkundrazi, ata u krijuan për të fituar pavdekshmëri nëpërmjet përparimit, për t’u futur nëpërmjet pastrimit të nefseve të tyre në botën e jetës së amshuar, dhe për të hyrë nëpërmjet kapaciteteve të tyre të bashkëlindura në një detyrë të përjetshme e cila i pret ata në banesën e përjetshmërisë. Po, të gjitha pemët, rrënjët, farërat dhe bërthamat e të gjitha bimëve të panumërta që vdiqën në kijametin e vjeshtës, sapo të vijë ringjallja e pranverës ato recitojnë vërsetin, “Dhe kur fletët e shkruara të veprave të çdo njeriu do të hapen”, nëpërmjet gjuhës së tyre të veçantë dhe shprehin njërin prej kuptimeve të tij me shembujt e detyrave të bashkëlindura që ato kanë kryer në vitet e kaluara, dhe në të njëjtën kohë ato shfaqin madhështinë e ‘Ruajtjes’ në shtrirjen më të gjërë ashtu siç e përmban vërseti, “Ai është i Pari që s’ka fillim dhe i Fundit që s’ka mbarim, i Dukshmi dhe i Padukshmi”[12] dhe na udhëzojnë ne për tek katër të vërteta madhështore në çdo gjë dhe japin prova vendimtare për sigurinë e ringjalljes ashtu si siguria e ardhjes së pranverës dhe po me aq lehtësi.
Po, dritat e këtyre katër Emrave të bukur Hyjnorë dhe manifestimet e tyre ndodhin në të gjitha gjërat nga më e vogla e të pjesshmes për tek më e madhja e universales. Për shembull, nëpërmjet manifestimit të Emrit Hyjnor El-Ev-Velu, i Pari që s’ka fillim, një farë -e cila është origjina e pemës- është një program i saktë, i hollë dhe i plotë i pemës dhe një enë e vogël që përmban sistemet e patëmeta të krijimit të saj dhe të gjitha kushtet e formimit të saj duke provuar kështu madhështinë e “Ruajtjes Hyjnore”.
Atëherë, së bashku me farërat e pemës, frutat e saj manifestojnë Emrin Hyjnor El-Ahiru, i Fundit që s’ka mbarim. Ato janë arka që përmbajnë indekset e të gjitha detyrave që i ka kryer pema në përputhje me natyrën e saj dhe ligjet e jetës së saj të dytë, duke dëshmuar kështu deri në nivelin më të lartë “Ruajtjen Hyjnore”.
Forma fizike e pemës, e cila manifeston Emrin Hyjnor Edh-Dhahir, i Dukshmi është një mantel e një veshje, një çështje e dekoruar artistikisht dhe e zbukuruar dhe e stolisur me motive të praruara, si të ishin veshjet me shtatëdhjetë ngjyra të larmishme të Hurive të Xhennetit. Kjo demonstron dukshëm madhështinë e fuqisë, plotësinë e urtësisë dhe bukurinë e mëshirës brenda “Ruajtjes Absolute Hyjnore”.
Sa për makinerinë brenda asaj peme, e cila manifeston emrin Hyjnor El-Batin, i Padukshmi, ajo është një uzinë e jashtëzakonshme me një sistem të përsosur, madje është një laborator i madh kimik, madje një depo për të furnizuar me ushqime e cila nuk lë pa ushqim asnjërën prej degëve të saj, prej frutave ose gjetheve duke provuar kështu në mënyrë aq të qartë si dielli fuqinë e plotë, drejtësinë, mëshirën e bukur dhe urtësinë brenda Ruajtjes Hyjnore.
Dhe ashtu siç shfaq secila nga farërat, frutat, ana e jashtme e pemës dhe ana e brendshme e saj manifestimet e katër Emrave të bukur Hyjnorë El-Ev-Vel, El-A’hir, Edh-Dhahir dhe El-Batin, edhe globi tokësor gjithashtu i shfaq ato dhe demonstron në mënyrë të vetëkuptueshme se Krijuesi, Gjithëruajtësi i Gjithëlavdishëm e Gjithëbujar vepron me një fuqi Absolute, me drejtësi, me urtësi dhe me mëshirë; sepse globi tokësor është si një pemë për sa ka të bëjë me ndryshimin e stinëve vjetore. Nëpërmjet manifestimit të Emrit Hyjnor El-Ev-Vel, i Pari që s’ka fillim, të gjitha farërat dhe kokrrat që iu lanë në amanet në vjeshtë Ruajtjes Hyjnore, dërgojnë, lëshojnë sythe, rrënjë e degë të pallogaritshme, i mbështesin ato në të gjitha drejtimet, dhe çelin lule të bukura dhe fruta të mirë të pallogaritshëm dhe e veshin tokën me mantelin e zbukuruar të pranverës. Ato farëra dhe bërthama janë listat e parimeve që burojnë nga Kaderi Hyjnor, janë fletët e vogëla të punëve të pemës së verës së kaluar, janë koleksione të zvogëluar në të cilët janë shkruar urdhërat Hyjnorë; madje të gjitha ato farëra e bërthama përfshijnë gjithçka që lidhet me formimin e pemës madhështore të tokës.
Pastaj fundi i pemës vjetore të tokës është -në vjeshtën e dytë- depozitimi i saj në ato enë shumë të vockëla të gjitha detyrat që pema i ka kryer në vjeshtë, të gjitha tesbihatet, lavdërimet dhe dhikrin që ajo i ka recituar përpara Emrave Hyjnorë në përputhje me krijimin e saj, dhe të gjitha fletët e punëve të saj të cilat ajo do t’i botojë në ringjalljen e pranverës së ardhshme. Të gjitha këto ia dorëzon Dorës së urtësisë së të Gjithëruajtësit të Gjithëlavdishëm dhe duke recituar Emrin e All-llahut El-A’hir përpara universit me gjuhë të panumërta.
Ndërsa faqja e dukshme e pemës është hapja e saj treqind mijë lloje universale lulesh, të cilat demonstrojnë treqind mijë shembuj dhe shenja të ringjalljes së të vdekurve; dhe është përhapja e saj ato tryeza të shtruara të të Gjithëmëshirshmit Mëshirëplotë dhe të Gjithëfurnizuesit Gjithëbujar; është dhënia e banketeve të saj për të gjitha qëniet e gjalla. Gjithçka që ndodhet në anën e dukshme të asaj peme përmend dhe reciton Emrin Hyjnor Edh-Dhahir me gjuhët e frutave të saj, të luleve, të ushqimeve dhe të shijeve duke shfaqur aq qartë e shndritshëm si dielli të vërtetën e “Dhe kur fletët e shkruara të veprave të çdo njeriu do të hapen”.[13]
Fytyra e brendshme e kësaj peme madhështore është një punishte dhe një uzinë e cila vë në lëvizje në mënyrë të saktë e të rregullt numra të pallogaritshëm makinerish të mirorganizuara dhe fabrikash të mirëbalancuara, të cilat gatuajnë e pjekin mijëra tonelata ushqime nga një peshë e vogël dhe ua japin ato të varfërve dhe të miturve. Ajo punon me një saktësi e balancë të tillë saqë nuk lë asnjë vend për ndërhyrjen e rastësisë. Ashtu si disa engjëj të cilët e lavdërojnë All-llahun me një mijë gjuhë, me fytyrën e brendshme të tokës ajo shpall Emrin Hyjnor El-Batin në njëqind mijë mënyra dhe e provon atë.
Ashtu si lidhur me jetën e saj vjetore, toka është si një pemë, dhe e shpjegon qartë Ruajtjen Hyjnore brenda atyre katër Emrave të bukur Hyjnorë, dhe e bën atë një çelës për derën e ringjalljes, po ashtu për sa ka të bëjë me jetën e saj të shekujve dhe të epokave, ajo përsëri është si një pemë e mirorganizuar, frutat e së cilës -për të gjithë shekujt dhe epokat dërgohen në tregun e Ahiretit. Kështu e gjithë toka bëhet si një pasqyrë shumë e madhe për manifestimet e atyre katër emrave Hyjnorë, dhe hap një rrugë aq të gjërë për Ahiretin saqë mendjet tona janë të paafta për ta kapur e përshkruar atë: Prandaj mjaftohemi me sa vijon dhe nuk themi më shumë:
Ashtu si akrepat e një ore javore të cilët numërojnë sekondat, minutat, orët dhe ditët që i ngjasojnë njëri-tjetrit, provojnë dhe tregojnë njëri-tjetrin, dhe ai që e sheh lëvizjen e akrepit të sekondave detyrohet të pranojë lëvizjen e të tjerëve; po ashtu ditët, të cilat numërojnë sekondat e kësaj dynjaje, është një orë e madhe e Krijuesit të Gjithëlavdishëm të qiejve dhe të tokës; dhe vitet që numërojnë minutat e saj, dhe shekujt që tregojnë orët e saj, dhe epokat që bëjnë të njohur ditët e saj; që të gjitha këto i ngjasojnë njëra-tjetrës dhe tregojnë e provojnë njëra-tjetrën.
Nga ky këndvështrim ne e shohim tokën të na informojë ne nëpërmjet shenjave të saja të panumërta për ardhjen e një pranvere të përhershme dhe një mëngjesi të përjetshëm pas këtij dimri të errët të kësaj dynjaje të përkohshme.. ajo informon për këtë me sigurinë e ardhjes së mëngjesit të kësaj nate dhe me sigurinë e ardhjes së pranverës pas këtij dimri. Kështu Emri Hyjnor El-Hafidhu, Gjithëruajtësi së bashku me katër Emrat Hyjnorë –i Pari, i Fundit, i Dukshmi dhe i Padukshmi– i përgjigjen nëpërmjet të vërtetave të lartëpërmendura pyetjes sonë me të cilën ne e pyetëm Krijuesin tonë rreth ringjalljes.
Gjithashtu, meqenëse ne shohim me sytë tonë dhe kuptojmë se njeriu është fruti përfundimtar dhe gjithëpërfshirës i pemës së universit.. dhe për sa ka të bëjë me realitetin Muhammedan a.s.m., ai është bërthama e saj origjinale… ai është shenja më e madhe e Kuranit të Universit.. madje ai është vërseti, shenja mbajtëse e manifestimeve të Emrit më të madh në atë Kuran të Universit si ajeti Kursi në Kuranin e gjithurtë.. është mysafiri më i nderuar në pallatin e Universit.. është funksionari më aktiv i autorizuar për të vepruar mbi banorët e tjerë të pallatit.. është zyrtari, nëpunësi i ngarkuar për të shikuar të ardhurat dhe shpenzimet dhe për mbjelljen dhe kultivimin e kopshteve në lagjen e tokës në qytetin e universit… dhe është ministri i saj më i bujshëm dhe përgjegjësi i pajisur me qindra shkenca dhe mijëra arte.. dhe një inspektor kërkues në mbretërinë e tokës, i dërguar nga ana e Sulltanit të parapërjetshëm dhe të paspërjetshëm dhe një veprues nën vëzhgimin e Tij.. mbikqyrës në rajonin e tokës në vendin e universit, dhe ai që vepron me autoritet sipër saj, aktet e të cilit, të pjesshme dhe universale, regjistrohen… është një shërbëtor universal, i ngarkuar me një adhurim të gjërë gjithëpërfshirës… është ai i cili ka marrë amanetin më të madh të cilit iu shmangën qiejt, toka dhe malet për ta mbajtur.. dhe para të cilit janë dy rrugë: në njërën nga ato ai është më i mjeri i qënieve të gjalla, dhe në tjetrën është më fatlumi, njëra është për fatkëqinjtë, dhe tjetra për fatlumët… është vendi i manifestimit të Emrit më të madh të Monarkut të universit dhe një pasqyrë gjithëpërfshirëse e të gjithë Emrave të Tij… është i adresuari i veçantë i Tij, i synuari për adresimin Hyjnor, është ai që e kupton më mirë Fjalën Hyjnore… është më i nevojshmi i qënieve të gjalla të universit… është krijesa e gjallë e mjerë i cili ka dëshira, qëllime dhe dhimbje të pakufishme, ka armiq të panumërt dhe gjëra që e dëmtojnë atë pavarësisht varfërisë së tij të pafundme dhe pafuqisë së tij… ai është më i pasuri lidhur me aftësitë dhe potencialet – midis gjallesave… më i ndjeshmi dhe më i vuajturi lidhur me kënaqësitë e jetës, ku kënaqësitë e të cilit përzihen me dhimbje të tmerrshme.. është më i përmalluari për pavdekshmëri dhe më i nevojshmi për përjetësi, madje është më i denji për pavdekshmëri… ai lutet për hir të pavdekshmërisë dhe të përjetshmërisë me dua të pakufishme, edhe në qoftë se do t’i jepeshin kënaqësitë e të gjithë botës, dëshira e tij për pavdekshmëri nuk do të ngopej -kënaqej-.. është ai që e do deri në shkallën e adhurimit Atë të cilin i ka dhuruar mirësi dhe e bën Atë të dashur tek të tjerët dhe gjithashtu është i dashur.. ai është mrekullia më e madhe e fuqisë së Krijuesit absolut, e të Kërkuarit përjetësisht, madje është çudia e krijimit, dhe të gjitha aftësitë e tij, të cilat përfshijnë universin, dëshmojnë se ai është krijuar për të shkuar në përjetësi.
Ky njeri, i cili lidhet nëpërmjet këtyre njëzet të vërtetave universale të lartëpërmendura me emrin Hyjnor El-Hakk, i Vërteti, dhe i cili është i lidhur ngushtë me Emrin Hyjnor El-Hafidhu, Gjithëruajtësi të Cilit nuk mund t’i shmanget asgjë në qiell e në tokë, i Cili shikon nevojën më të papërfillshme të gjallesës më të vogël dhe dëgjon thirrjen e nevojës së saj dhe e ndihmon, dhe duke qenë të lidhura me të gjithë universin veprat e këtij njeriu regjistrohen nga shkruesit e Tij fisnikë.. Ky njeri -ashtu siç kërkohet nga njëzet të vërtetat e lartëpërmendura, me sigurinë më të madhe dhe pa asnjë dyshim do të ketë për të ringjallje dhe gjyq, dhe në përputhje me Emrin Hyjnor El-Hakk, i Vërteti, ai do të marrë shpërblim për shërbimet dhe veprat që ka paraqitur -kryer- dhe do të ndëshkohet për fajet e tij; dhe në përputhje me Emrin Hyjnor El-Hafidhu, Gjithëruajtësi, ai do të merret në pyetje dhe do t’i bëhet thirrja për të dhënë llogari për veprat e tij, të cilat qofshin të pjesshme apo universale që të gjitha janë regjistruar; dhe nuk ka dyshim se para tij do të hapen dyert e një lumturie të përjetshme dhe të një gostie të amshuar, ose dyert e burgjeve të tmerrshëm dhe të mjerimit të përjetshëm; njeriu i cili ka qenë një oficer me komandë mbi specie të shumta të qënieve në këtë botë, dhe që ka ndërhyrë në to dhe ndonjëherë i ka hedhur ato në rrëmujë, -ai njeri- nuk do të mund të hyjë në dhé pa u pyetur kurrë e pa dhënë llogari për veprat e tij, as nuk do mund të shkrihej në fshehtësi pa u ngritur; nuk mund të mos zgjohet prej gjumit të tij.
Sepse nuk mund të pranohet kurrë me arsye, që të dëgjohet një dua më e fshehur se sa zëzëllima e mizës dhe madje ajo në fakt ndihmohet me gjërat më të domosdoshme të jetës, dhe pastaj të mos dëgjohen duatë -lutjet- të cilat kanë fuqi që të trondisin Arshin, qiejt dhe tokën, të cilat nisen nga ato njëzet të vërteta të lartëpërmendura që bëjnë dua duke kërkuar qëndrueshmëri e përjetshmëri. Gjithashtu nuk do të arsyetohej kurrë me mend, madje do të ishte jashtë sferës së mundësisë që të merreshin nëpër këmbë, të shkileshin e të humbisnin krejtësisht ato të drejta të shumta; madje është e pamundur për shkak të mospasjes aspak kotësi në to -madje as sa krahu i një mize ashtu siç dëshmohet nga rregulli, sistemi dhe përsosmëria e saj- të harxhoheshin krejtësisht kot aftësitë e njeriut të cilat janë të lidhura me ato të vërteta, dhe të shkatërroheshin kot të gjitha shpresat dhe dëshirat e tij të cilat shtrihen për në përjetësi, dhe të shkonin kot të gjitha ato lidhje dhe të vërtetat e shumta të universit të cilat i ushqejnë ato aftësi e dëshira, sepse kjo pamundësi do të ishte një padrejtësi e tillë e tmerrshme dhe një shëmti tiranike e tillë saqë të gjitha qëniet do ta refuzonin dhe do ta hidhnin poshtë duke thënë: Kjo është një pamundësi e njëqindfishtë dhe e papranueshme dhe e pamundur në mijëra aspekte; madje këtë e refuzojnë të gjitha qëniet të cilat dëshmojnë për Emrat e bukur Hyjnorë: El-Hakk, i Vërteti, El-Hafidhu, Gjithëruajtësi, El-Hakimu, i Gjithurti, El-Xhemilu, i Gjithëbukuri, Hirploti dhe Er-Rahimu, Mëshirëploti. Dhe kështu na përgjigjen këto Emra të bukur Hyjnorë El-Hakk, El-Hafidhu, , El-Hakimu, El-Xhemilu dhe Er-Rahimu për pyetjen tonë rreth Ahiretit; dhe ato Emra na flasin duke na thënë: “Ashtu siç jemi ne të vërtetë dhe realitet, dhe të gjitha qëniet që dëshmojnë për ne janë të vërteta, po ashtu ringjallja e të vdekurve është e vërtetë dhe e sigurt.
Po të mos ishte çështja më e qartë se dielli, unë do të shkruaja më shumë, por e shkurtova duke u mjaftuar me shembujt e lartëpërmendur.
Kështu, duke bërë një analogji me çështjet në paragrafet e lartëpërmendur, Secili prej njëqind Emrave të bukur Hyjnorë, madje prej një mijë Emrave të cilët janë orientuar drejt universit e provojnë në mënyrë të vetëkuptueshme nëpërmjet manifestimeve të tyre dhe reflektimeve në qëniet Atë të Cilin ato tregojnë; po ashtu ato e demonstrojnë ringjalljen e të vdekurve dhe Ahiretin, duke i provuar ato në mënyrë të sigurtë.
Gjithashtu, ashtu si nëpërmjet të gjitha dekreteve të Tij në të gjitha shkrimet dhe librat që Ai ka shpallur dhe nëpërmjet të gjithë Emrave të Tij me të cilët Ai përshkruhet dhe ka emëruar Vetveten, Krijuesi ynë na jep ne përgjigje të shenjta e vendimtare për pyetjen me të cilën ne e pyetëm Atë rreth Ahiretit; po ashtu Krijuesi ynë xh.sh. na përgjigjet nëpërmjet gjuhëve të engjëjve të Tij dhe na e bën të njohur Ahiretin në një mënyrë tjetër, sepse melekët thonë:
“Ka pasur qindra ngjarje të sigurta të dëshmuara e të vërtetuara me unanimitet qysh nga koha e Ademit a.s. për takimin tuaj si me qëniet shpirtërore po ashtu edhe me ne; dhe ka shenja e dëshmi të panumërta për ekzistencën dhe për adhurimin tonë dhe për atë të qënieve shpirtërore. Në përputhje mendimi me njëri-tjetrin, ne u kemi thënë udhëheqësve -profetëve- tuaj kur jemi takuar me ta se ne udhëtojmë nëpër banesa të Ahiretit dhe përmes koridoreve të tyre, dhe ne gjithmonë e themi atë që ne shohim gjatë udhëtimit. Ne ju japim sihariqe dhe nuk kemi asnjë dyshim se holle, sallone të bukur e të përjetshëm dhe pallate të stolisur të bukur dhe banesa me dekore përtej tyre janë bërë gati për të pritur mysafirë të nderuar të rëndësishëm dhe janë përgatitur për ardhjen e tyre. Ne ju japim lajme të sigurta për këtë”. Dhe kështu përgjigjen melekët e nderuar rreth pyetjes sonë.
Pastaj Krijuesi ynë Gjithëbujar caktoi për ne mësuesin më të madh.. profesorin më të mirë… modelin më të vertetë dhe udhëzuesin më të drejtë… dhe Ai është Muhammed Hashimiu Arab a.s.m., paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të. Krijuesi e dërgoi atë si vulën e të gjithë profetëve a.s. si profetin e fundit. Atëherë, na duhet -para çdo gjëje- ta pyesim profesorin tonë lidhur me pyetjen që i bëmë Krijuesit tonë xh.sh. rreth Ahiretit me qëllim që të përparojmë e të ngjitemi në njohje nga shkalla e ‘njohjes së sigurisë’ për tek ato të ‘shikimit të sigurisë’ dhe të ‘sigurisë absolute’; sepse ky profet i dashur i vertetë dhe i mbështetur nga ana e Krijuesit të Gjithëditur me një mijë mrekulli, ashtu siç është ai një mrekulli e Kuranit, i cili provoi për të gjithë botën se Kurani është Fjala e Zotit xh.sh., është libri i Krijuesit të të gjitha botëve, libër i cili nuk përmban asgjë të shtrembër, po ashtu nëpërmjet dyzet aspekteve të tij, Kurani provon se ai ishte i vërtetë dhe i dërguari i Zotit të të gjitha botëve.
Realiteti i Ringjalljes, të cilin ato dy mrekulli e provojnë –njëra është gjuha e botës së dukshme, me të cilën është konfirmimi dhe vërtetimi i të gjithë pejgamberëve a.s. dhe i Evlijave, dhe tjetra është gjuha e botës së padukshme e cila përmban e përfshin të gjithë librat qiellorë dhe të gjitha të vërtetat e universit- është aq i sigurtë sa dielli në mesditë.
Ndërsa lidhur me pyetjen se përse profetët e mëparshëm a.s. nuk e sqaruan çështjen e Ringjalljes për popujt e tyre ashtu siç e shpjegoi Kurani i gjithurtë? Arsyeja se pse profetët e mëparshëm nuk e shpjeguan ringjalljen me hollësi ashtu si Kurani ishte se në atë kohë njerëzimi ishte në fazën e fëmijërisë së tij, në fazën primitive të nomadizmit. Dhe siç dihet, sqarimi është i përmbledhur, jo i detajuar në mësimet fillestare.
Përmledhja: Meqenëse shumica e Emrave të bukur Hyjnorë kërkojnë medoemos Ahiretin dhe tregojnë për të, në mënyrë indirekte, duhet medoemos që edhe provat dhe argumentet që tregojnë Emrat e bukur Hyjnorë me rolin e tyre të jenë dëshmi për vërtetimin dhe ndodhjen e Ahiretit.
Dhe meqenëse melekët njoftojnë lidhur me atë çfarë shohin prej banesave të Ahiretit dhe botën e përjetshmërisë, atëherë në mënyrë indirekte duhet medoemos që treguesit dëshmues për ekzistencën e melekëve, për botën e shpirtërave dhe për adhurimin e tyre, edhe ato me rolin e tyre janë tregues e dëshmi që vërtetojnë botën tjetër..
Dhe meqenëse pas unitetit Hyjnor, gjëja më e rëndësishme që profeti Muhammed a.s.m. pretendoi dhe vërtetoi gjatë jetës së tij ishte Ahireti, atëherë sigurisht të gjitha mrekullitë dhe provat e tij të cilat tregojnë profetësinë e tij dhe vërtetësinë e tij, në mënyrë indirekte dëshmojnë ekzistencën e Ahiretit dhe se ai do të vijë.
Dhe meqenëse një e katërta e Kur’anit është rreth ringjalljes dhe Ahiretit dhe i provon ato me mijra nga vërsetet e tij dhe jep njoftime për to, atëherë medoemos të gjitha dëshmitë dhe provat të cilat tregojnë të vërtetat e Kuranit, në mënyrë indirekte provojnë ekzistencën e Ahiretit.
Tani shikoni se sa e rrënjosur thellë, sa e fortë dhe e sigurt është kjo shtyllë madhështore e besimit.
* * *
NJË PËRMBLEDHJE E ÇËSHTJES SË TETË
[Në çështjen e shtatë, ne pyetëm disa nivele të qënieve rreth Ringjalljes së të vdekurve, por ne e shkurtuam diskutimin për shkak se përgjigjjet e dhëna nga Emrat e Bukur të Krijuesit na dhanë një siguri të tillë aq të fuqishme saqë nuk lanë më nevojë për pyetje të mëtejshme. Ndërsa në këtë çështje ne do ta përmbledhim njërën prej qindra frutave, dobive dhe rezultateve që i përmbush “Besimi në Ahiretin”, duke përfshirë edhe ato që rezultojnë në lumturinë e njeriut si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën.
Kurani i shpjegimit të mrekullueshëm nuk lë nevojë për shpjegim të mëtejshëm lidhur me lumturinë e Ahiretit, kështu ne ia referojmë subjektin Kuranit. Dhe duke ia lënë shpjegimet e lumturisë së kësaj bote Risale-i Nurit, ne këtu do të përshkruajmë në formë të përmbledhur tre ose katër prej qindra rezultateve të cilat i realizon “Besimi në Ahiretin” të cilat shikojnë dhe orientohen tek jeta individuale dhe shoqërore e njeriut.]
Fruti i parë
Ashtu si njeriu -në kundërshtim me qëniet e tjera të gjalla- ka lidhje me shtëpinë e tij, po ashtu ai ka lidhje me dynjanë -botën etj; dhe ashtu siç ka lidhje me të afërmit e tij, po ashtu nga natyra ai ka lidhje serioze me njerëzimin -me llojin njerëzor. Dhe ashtu siç do ai qëndrueshmëri në dynjanë kalimtare, po ashtu ai, dëshiron me shumë mallëngjim e pasion për pavdekshmëri në botën e përjetësisë; dhe ashtu siç përpiqet vazhdimisht për të siguruar nevojat e stomakut të tij për ushqim, po ashtu ai është i detyruar nga natyra -madje përpiqet- për të siguruar ushqime për mendjen e tij, zemrën, shpirtin, dhe për humanizmin etj, dhe t’i marrë ato prej tryezave të shtrira në gjërësinë e dynjasë, madje të shtrira gjer në përjetësi, pasi ai ka shpresa e dëshira të tilla që asgjë përveç lumturisë së përjetshme nuk do t’i kënaqte e t’i ngopte ato. Ashtu siç është përmendur në Fjalën e Dhjetë, në Trajtesën e Ringjalljes, kur isha i vogël i fola imagjinatës sime: “Cilën nga këto të dyja preferon ti? A të kalosh një jetë të lumtur që vazhdon për një milion vite së bashku me sundimin e botës, por atëherë do të pushosh së ekzistuari, dhe e gjitha ajo do të përfundojë në asgjësi, apo dëshiron të jetosh përgjithmonë por të kesh një ekzistencë, një jetë të zakonshme dhe të vështirë?”. Unë pashë se imagjinata ime deshi të dytën, dhe duke ndjerë dhimbje nga e para, tha: “Unë dua të jetoj përgjithmonë, edhe sikur të jetoja në Ferr!”.
Kështu, meqenëse të gjitha kënaqësitë e kësaj bote nuk e kënaqin, nuk e ngopin madje as imagjinatën, e cila është një shërbyese e natyrës humane, atëherë sigurisht realiteti i natyrës gjithëpërfshirëse njerëzore është e lidhur nga natyra me përjetshmërinë dhe me pavdekshmërinë.
Atëherë, sa thesar i madh, i mjaftueshëm dhe i plotë është “Besimi në Ahiretin” për këtë njeri të lidhur me këto dëshira e shpresa të cilat nuk mbarojnë, ndërkohë që ai nuk ka si kapital veçse një pjesë prej zgjedhjes së pjesshme -vullnetit të lirë- dhe një varfëri absolute!
Dhe ky besim në Ahiretin është për të një bosht për lumturinë e kërkuar dhe për kënaqësinë e dëshiruar. Sa burim ndihme, strehimi, dhe sa mjet ngushëllimi është ky besim përballë dhimbjeve e dëshpërimeve të pafundme të kësaj bote! Sikur ta sakrifikonte njeriu të gjithë jetën e kësaj dynjaje në rrugën e fitimit të këtyre frutave dhe dobive, përsëri kjo do të kishte qenë e lirë!
Fruti i dytë që shikon tek jeta individuale e njeriut:
Ajo që e shqetëson vazhdimisht njeriun dhe që ia bën jetën helm është mendimi i tij i vazhdueshëm për fundin e tij dhe si do jetë hyrja e tij në varr, ashtu siç përfunduan e hynë tek ai -varri- të dashurit dhe të afërmit e tij. Njeriu i mjerë, i cili është i gatshëm të sakrifikonte edhe shpirtin e tij për një mik të dashur të ngushtë, mendon për mijërat, milionat ose për mijëra milionat e miqve prej vëllezërve të tij njerëzorë të cilët përfundojnë në asgjësi nëpërmjet vdekjes -asaj ndarjeje të përjetshme pas së cilës nuk ka takim- dhe ky mendim, ky përfundim e bën njeriun të vuajë tortura e dhimbje më të rënda se sa Ferri. Mu në atë pikë, vjen “Besimi në Ahiretin”, i hap sytë e tij dhe ia heq perden nga sytë, dhe i thotë: “Shiko!” Ndërkohë ai sheh me besim, dhe duke parë se ato miq kanë shpëtuar prej vdekjes, kalbëzimit dhe rrënimit të përjetshëm dhe se janë duke pritur me gëzim një botë drite, ai merr një kënaqësi të thellë shpirtërore e cila njofton kënaqësitë e Parajsës. Duke u mjaftuar me shpjegimet dhe provat e këtij rezultati që janë bërë në Risale-i Nur, ne e presim shkurt këtu.
Fruti i tretë lidhur me jetën personale të njeriut…
Epërsia, avantazhi dhe dallimi i njeriut mbi qëniet e tjera të gjalla dhe rangu i tij i lartë janë për shkak të cilësive të tij të lartësuara, aftësive të tij të bashkëlindura gjithëpërfshirëse, adhurimit të tij universal dhe për sferat e gjëra të ekzistencës së tij.
Prandaj njeriu i kufizuar vetëm për të tashmen, e cila është e zhveshur nga e shkuara dhe e ka shkëputur lidhjen me të ardhmen, të cilat janë mosekzistuese, të vdekura dhe të errrëta për të -ky njeri i fiton virtytet si burrërinë, dashurinë, vëllazërinë dhe humanizmin mbi bazën e së tashmes së ngushtë; ato përkufizohen tek ai në përputhje me masat dhe peshat e tij të kufizuara, kështu ai u jep babait të tij ose vëllait të tij ose bashkëshortes ose kombit të tij dhe u shërben atyre në përputhje me ato masa të ngushta, sikur nuk i ka njohur ata më parë dhe siç nuk do t’i shohë kurrë më në të ardhmen pas ndarjes së tyre; dhe kështu ai nuk do të ngjitej kurrë në shkallën e vërtetësisë në besnikëri, as në pozitën e sinqeritetit në shoqëri, as në shkallën e miqësisë së pastër në dashuri dhe as në respektin e pastër në shërbim; sepse gjërësia e atyre virtyteve dhe e plotësimeve u zvogëluan dhe u pakësuan në raport me vetveten e tyre, në mënyrë të përpjesëtuar, dhe atëherë, pikërisht për shkak të arsyes së tij, njeriu është duke rënë në nivelin më të ulët të kafshëve. Por, sapo i vjen “Besimi në Ahiretin” tek ky njeri që ta shpëtojë, ta mbështesë e ta ndihmojë, e transformon atë kohë të ngushtë -që i ngjason varrit- në një kohë të gjërë e shumë të shtrirë saqë ajo përfshin njëherësh të shkuarën dhe të ardhmen, dhe i shfaq atij një ekzistencë të gjërë sa gjërësia e dynjasë, madje një gjerësi që shtrihet nga parapërjetësia për tek paspërjetësia.
Atëherë ngrihet ky njeri për ta respektuar e nderuar babain e tij me kërkesë të atësisë që shtrihet deri në botën e lumturisë dhe në botën e shpirtërave; dhe e përkrah vëllain e tij- me këtë mendim- të vëllazërisë që shtrihet gjer në paspërjetësi; e do gruan e tij, e shoqëron dhe e ndihmon sepse ajo do të jetë një shoqe e bukur për të në Parajsë. Ai nuk do t’i shfrytëzonte detyrat e rëndësishme të cilat janë për lidhje në atë sferë të jetës dhe të ekzistencës për gjëra të pavlefshme të kësaj bote, as për qëllimet e saj të pjesshme dhe as për interesat e saj të papërfillshme. Prandaj ai do të jetë i suksesshëm dhe do të triumfojë me vërtetësinë e plotë, me besnikërinë e sinqertë në lidhjet, në marrëdhëniet dhe në shërbimet e tij; si dhe cilësitë e tij të mira dhe arritjet do të fillojnë të përparojnë e të ngjiten në mënyrë të përpjesëtuar dhe do të lartësohet humanizmi i tij; secila sipas shkallës së vet. Ai njeri i cili nuk mund të ngjitej as tek niveli i harabelit lidhur me marrjen e kënaqësisë nga jeta, u bë tani -në sajë të besimit në Ahiret- mysafiri më i shquar dhe i lumtur në dynja, epror mbi të gjitha kafshët, madje ai bëhet krijesa më e dashur dhe shërbëtori më i nderuar i Krijuesit dhe i Pronarit të universit.
U mjaftuam me kaq në shpjegimin e këtij rezultati meqë atë e ka shpjeguar Risale-i Nuri me prova dhe argumente.
Dobia e katërt e besimit në Ahiretin, e cila shikon tek jeta shoqërore e njeriut.
Një përmbledhje e këtij rezultati është shpjeguar në Rrezen e Nëntë të Risale-i Nurit; ajo është sa vijon:
Fëmijët të cilët përbëjnë një të katërtën e njerëzimit, nuk mund të jetojnë e të bëjnë jetë humane veçse nëpërmjet ‘besimit në Ahiret’, dhe mbështesin kapacitetin e tyre human; sepse po të mos ishte ky besim, ata do të detyroheshin t’i kalonin jetët e tyre duke i mbushur me paturpësi, me shqetësime, turbullime e ankthe të dhimbshme; kështu ata nuk do të gëzoheshin me lojërat e tyre dhe as nuk do të ngushëlloheshin me lodrat e tyre; sepse vdekjet e vazhdueshme të cilat godasin përreth tyre fëmijë si ata ndikojnë shumë në vetëdijet e tyre delikate e të ndjeshme, në zemrat e tyre të dobëta, të cilat në të ardhmen do ushqejnë e do të kenë shpresa e dëshira të shumta, dhe në shpirtërat e tyre të prekshëm, të lëndueshëm e të paqëndrueshëm; dhe kështu ata goditen me shqetësim e turbullim, saqë jeta dhe mendja e tyre bëhen si dy mjete torturimi për ta. Por atëherë, nëpërmjet instruktimit në “besimin në Ahiretin” në vend të shqetësimeve dhe lodrave pas të cilave ata ushqehen me qëllim që të mos i shohin ato vdekje, ata ndjejnë një gëzim dhe një shtrirje, një qetësim, dhe thonë: “vëllai im -ose shoku im-, i cili ka vdekur, është bërë tani një zog prej zogjve të Xhennetit. Ai është duke fluturuar rreth e qark dhe është duke shëtitur e duke e kënaqur vetveten më shumë se ne. Dhe nëna ime -edhe në qoftë se ka vdekur- veçse ama ajo ka shkuar te mëshira e gjërë Hyjnore; gjithashtu ajo do të më marrë përsëri në kraharorin e saj të butë e të dashur në Parajsë, dhe unë do ta shoh përsëri atë nënë të dhembshur. Kështu fëmijët mund të jetojnë në një gjendje të qetë që i përshtatet humanizmit.
Po kështu pleqtë të cilët përbëjnë një të katërtën e njerëzimit, është vetëm “besimi në Ahiretin” tek i cili ata mund të gjejnë ngushëllim përballë shuarjes së afërt të jetëve të tyre, hyrjes së tyre nën dhé, dhe përfundimit të botërave të tyre të bukura e të dashura, që dynjaja e bukur dhe e ëmbël i mbylli dyert e saja në fytyrat e tyre. Ata baballarë të respektuar dhe të mëshirshëm dhe ato nëna vetëflijuese të dhembshura, po të mos ishte “besimi në Ahiretin” do të ndjenin një trazirë e brengë të tillë shpirtërore dhe një shqetësim të zemrës, saqë do të bëhej dynjaja aq e ngushtë për ta si burgu, dhe vetë jeta do të bëhej një torturë e tmerrshme.
Ndërkohë “besimi në Ahiretin” u thotë atyre: “Mos u shqetësoni, o të moshuar! Ju keni një rini të pavdekshme të amshuar e cila është para jush dhe ju pret, dhe keni një jetë të shndritshme, të pafundme e të përjetshme që ju pret ju. Ju do të bashkoheni me gëzim me fëmijët tuaj dhe me të afërmit që i keni humbur. Të gjitha veprat tuaja të mira janë ruajtur dhe ju do të merrni shpërblim për to”.
Kështu, “besimi në Ahiretin” u jep atyre një ngushëllim dhe një gëzim të tillë, saqë në qoftë se ndonjëri prej atyre të moshuarve sikur të mbante peshat e njëqind pleqërive, sikur të përjetonte pleqëri njëqind herë më shumë, ai do t’i duronte duke pritur atë jetë të lumtur Ahireti e cila do t’i ndjekë ato pesha pleqërie.
Po kështu të rinjtë, të cilët përbëjnë një të tretën e njerëzimit, ndoshta nuk e dëgjojnë zërin e mendjeve të tyre të pjesshme. Me ndjenjat e tyre të stuhishme e të rrëmbyera ata jo gjithmonë janë në gjendje të kontrollojnë mendjet e tyre të guximshme dhe përmbysen nga pasionet e tyre. Kështu, në qoftë se këta të rinj humbasin ‘besimin në Ahiret” dhe nuk do ta kujtonin dënimin e Xhehennemit, atëherë pasuritë e njerëzve në shoqëri, dinjiteti i tyre, rehatia e njerëzve të dobët dhe nderi i të moshuarve do të kërcënoheshin me rrezik. Ndoshta një i ri prej tyre do të shkatërronte lumturinë e një shtëpie të sigurt e të kënaqur për hir të një minuti kënaqësie, dhe atëherë si rrjedhojë, do të provonte të vuante dënimin me burg për katër apo pesë vite, dhe do të shndërrohej në një gjendje që i ngjason një kafsheje të egër.
Por në qoftë se ‘besimi në Ahiret’ i vjen në ndihmë dhe e mbështet, ai menjëherë vjen në vete dhe i flet vetes së tij duke i thënë:
“Pavarësisht se policët e qeverisë dhe sytë -informatorët- e saj nuk mund të më shikojnë dhe unë mund t’u fshihem atyre, por ama melekët e Sulltanit më të madh të Gjithëlavdishëm i Cili zotëron burgun e Xhehennemit, atë burg të madh të përjetshëm, më shohin dhe janë duke më regjistruar të gjitha veprat e mia të liga.. Atëherë unë nuk jam i lirë dhe i pavarur, por jam një mysafir udhëtar i ngarkuar me detyra… Një ditë edhe unë gjithashtu do të jem i vjetër dhe i dobët si shembulli i tyre”. Ai papritmas fillon të ndjejë keqardhje, simpati dhe respekt për ata, ndaj të cilëve dëshironte t’u shkilte të drejtat e tyre në mënyrë mizore. Kjo gjithashtu është shpjeguar me prova në Risale-i Nur, kështu duke e vlerësuar atë si të mjaftueshme, ne e presim shkurt këtu.
Gjithashtu, një pjesë tjetër e njerëzimit janë të sëmurët, të shtypurit, të goditurit me fatkeqësi si shembulli ynë, të varfërit dhe të burgosurit të cilët janë dënuar me dënime të rënda; të gjithë këta përbëjnë pjesën më të rëndësishme të njerëzimit. Në qoftë se atyre nuk do t’u vinte në ndihmë “besimi në Ahiretin” dhe në qoftë se nuk do të ngushëlloheshin me të, atëherë vdekja të cilën ata e gjejnë vazhdimisht para tyre duke e kujtuar atë nga sëmundjet, nga poshtërimi të cilin e shohin prej shtypësve -pa pasë mundësi të marrin hakun- dhe nga tradhtia e arrogantëve dhe e zullumqarëve, prej të cilëve ata nuk mund ta shpëtojnë nderin e tyre dhe nga dëshpërimi i tmerrshëm për humbjen e pasurive dhe të fëmijëve të tyre në fatkeqësi të rënda nga dëshpërimi i vuajtjes së torturave të burgut për pesë apo dhjetë vite për shkak të një minuti ose dy ose të një apo dy orëve kënaqësie.. që të gjitha këto sigurisht e transformojnë dynjanë në një burg të madh për këta të mjeruar dhe e bëjnë vetë jetën torturë të dhimbshme për ta!
Por sapo t’u vijë atyre në ndihmë ‘besimi në Ahiretin’ duke i mbështetur me ngushëllim, ata papritmas marrin frymë lirshëm, dhe në përputhje me shkallën e besimit të tyre, dëshpërimi i tyre, ankthi, shqetësimi, tronditja, zemërimi dhe dëshira për hakmarrje qetësohen, ulen e fashiten, ndonjëherë pjesërisht dhe ndonjëherë tërësisht.
Unë madje mund të them se: “Po të mos ishte besimi në Ahiretin ai i cili më mbështeti mua dhe vëllezërit e mi në fatkeqësinë tonë të tmerrshme dhe në këtë hyrjen tonë në burg -pa pasë bërë asnjë faj-, hidhërimi i një dite të vetme do të ishte aq i dhimbshëm dhe i rëndë si vetë vdekja; dhe kjo fatkeqësi do të na shtynte ne ta braktisnim edhe jetën duke e flakur. Por falënderime të pafundme qofshin për Zotin, i Cili më bëri mua t’i përballoj dhimbjet e shumë prej vëllezërve të mi të cilët janë më të dashur për mua se sa vetja ime; të duroj humbjen e mijërave prej kopjeve të Risale-i Nurit të cilat i dua më shumë se sytë e mi; të duroj humbjen e librave të mi shumë të çmueshëm e të praruar.. më bëri ta duroj e ta përballoj të gjithë këtë dëshpërim dhe brengë me atë ‘besim në Ahiretin’, pavarësisht se unë nuk mund ta duroja as edhe fyerjen më të vogël dhe as të mbahesha nën sundim prej dikujt cilido qoftë ai; unë ju betohem -që të qetësoheni- se drita e ‘besimit në Ahiretin’ dhe forca e tij më dhanë një durim, qëndresë, rezistencë, ngushëllim, vendosmëri dhe më mbushi me entuziazëm për të fituar shpërblimin e një xhihadi të madh në këtë provim deri në atë shkallë, ashtu siç thashë në fillimin e kësaj trajtese, unë e konsiderova veten time të jem në një medrese -shkollë- të mirë që gjithçka në të është mirësi e bukuri; ajo medrese është e denjë t’i jepet titulli El-Medresetu El-Jusufie, Shkolla e Jusufit. Po të mos ishte sëmundja e herëpashershme dhe pezmatueshmëria që burojnë nga pleqëria, unë do të punoja me seriozitetin më të madh në mësimet e mia në këtë medrese pasi kam një rehati e qetësi të mendjes. Megjithatë, ne u shmangëm prej subjektit. Shpresoj që ky largim nga tema të falet.
Gjithashtu, “shtëpia e gjithësecilit” është një botë e vogël për të, madje është një parajsë e zvogëluar për të. Në qoftë se ‘besimi në Ahiretin’ nuk do të ishte sundues e dominues në lumturinë e kësaj shtëpie, atëherë të gjithë anëtarët e asaj familjeje do të vuanin një tronditje të dhimbshme dhe një shqetësim e torturë të rëndë në marrëdhëniet e tyre me njëri-tjetrin, gjithësecili sipas shkallës së dhembshurisë dhe të dashurisë së tij për ta, dhe do të transformohej ajo parajsë në një ferr të padurueshëm, ose ajo do t’ua mpinte mendjet e tyre me dëfrime e shthurje të përkohshme dhe shembulli i tyre në këtë do të ishte si struci, kur e sheh gjahtarin e fsheh kokën e tij në rërë që të mos e shohë gjahtari meqë nuk është në gjendje as të ikë dhe as të fluturojë.
Edhe ata gjithashtu i zhysin kokat e tyre në pakujdesi, me qëllim që të mos i shohë ata vdekja, zhdukja dhe ndarja, duke i bllokuar përkohësisht ndjenjat e tyre në mënyrë të çmendur, sikur të kishin gjetur ilaç për atë nga e cila vuajnë!
Për shembull, nëna -e cila do të sakrifikonte vetveten për hir të fëmijës së saj- sa herë që i sheh fëmijët e saj të zbuluar para rrezikut dridhet vazhdimisht nga frika për ta. Po ashtu edhe fëmijët, kur nuk munden t’i shpëtojnë baballarët e tyre ose vëllezërit e tyre nga fatkeqësitë e pandërprera do të mbeteshin në shqetësim të vazhdueshëm dhe do të ndjenin frikë të vazhdueshme.
Sipas kësaj analogjie, jeta e asaj familjeje, e cila supozohet se është jetë e lumtur, e humbet lumturinë e saj në këtë dynja të tronditur e kalimtare sepse ajo nuk ua jep lidhjes midis anëtarëve dhe as lidhjes së të afërmve midis njëri-tjetrit -brenda një jete tepër të shkurtër- shoqërimin e vërtetë, besnikërinë e vërtetë, sinqeritetin e plotë dhe shërbimin dhe dashurinë e pastër; madje moralet e mira zvogëlohen, veniten e rrudhen në raport me shkurtimin e vetë jetës, dhe ndoshta ato marrin tatëpjetën dhe humbasin krejtësisht.
Mirëpo, sapo të hyjë në atë shtëpi ‘besimi në Ahiretin’, ajo ndriçohet krejtësisht, sepse atëherë lidhja farefisnore, dhembshuria dhe dashuria që i lidh ato nuk maten brenda një kohe tepër të shkurtër, por maten në përputhje me lidhjet dhe marrëdhëniet që shtrihen në përjetësinë dhe në qëndrueshmërinë e tyre në botën e Ahiretit dhe në lumturinë e përjetshme; atëherë secili nga anëtarët e familjes shfaq respekt të pastër ndaj të tjerëve, u dhuron dashuri të sinqertë, dhe shfaq dhembshuri të vërtetë dhe demonstron shoqërim të sinqertë duke i shpërfillur gabimet e njëri-tjetrit.
Kështu moralet e tyre të mira rriten e lartësohen, dhe lumturia e humanizmit të vërtetë fillon të zbulohet dhe të rrezatojë në atë shtëpi. Meqenëse edhe kjo gjithashtu është shpjeguar me prova në Risale-i Nur, ne mjaftohemi me atë dhe e shkurtojmë këtu.
Po kështu, çdo ‘qytet’ në vetvete është një shtëpi e madhe për banorët e tij. Në qoftë se ‘besimi në Ahiretin’ nuk do të ishte sundues mbi anëtarët e kësaj familjeje të madhe, do të mbisundonin mbi ta urrejtja, interesat vetjake, dredhia, egoizmi, shtirja, hipokrizia, ryshfeti e mashtrimi në vend të bazave të sjelljeve të mira dhe të moraleve të lavdërueshme të cilat janë sinqeriteti, burrëria, zelli, virtyti, dashuria, vetëflijimi, kërkimi i kënaqësisë së Zotit dhe shpërblimi i Ahiretit. Kuptimet e terrorizmit, anarkisë dhe mizorisë do të mbisundonin nën emrin e rregullit, sigurisë dhe të humanizmit që ata shfaqin. Atëherë do të bëhej helm jeta e atij qyteti. Fëmijët do të bëheshin ngatërrestarë, rinia do të lëshohej pas pijeve alkoolike dhe dëfrimeve; të fuqishmit do t’u futeshin aventurave të rrezikshme, duke bërë padrejtësi e shkelje; ndërsa të moshuarit do të nisnin të vajtonin e rënkonin.
Duke bërë analogji me këtë, edhe vendi gjithashtu, është i gjithi një shtëpi shumë e madhe. Atdheu është shtëpia e familjes së kombit. Në qoftë se ‘besimi në Ahiretin’ do të sundonte në këto shtëpi të mëdhaja, virtytet do të zbuloheshin, shtriheshin dhe bëheshin të qarta në to; do të shfaqeshin respekti i ndërsjellë, mëshira serioze, dashuria e pastër pa kompensim, ndihma e ndërsjellë, shërbimi i vërtetë pa mashtrim, marrëdhëniet shoqërore dhe mirëbërësia, lëmosha pa hipokrizi; virtyti, përnderimi -respekti i madh- pa mendjemadhësi, dhe të gjitha moralet e tjera do të zhvilloheshin.. sepse ‘besimi në Ahiretin’ u thotë atyre fëmijëve: “Hiqni dorë nga trazirat e ngatërresat! Ndodhet një xhennet për t’u fituar! Mos u largoni prej tij duke u marrë me lojëra!”. Ai, nëpërmjet udhëzimit të Kuranit u mëson vetëpërmbajtjen dhe vendos moralet tek ata.
Ai u thotë të rinjve: “Ndodhet zjarri i xhehennemit përpara jush, prandaj hiqni dorë prej pijeve alkoolike dhe prej dëfrimeve!” dhe i sjell ata në vete.
Ai i thotë shtypësit: “Ruhu! Ndodhet një torturë e rëndë; ti do të marrësh goditje!” dhe e bën atë t’i nënshtrohet e t’i bindet drejtësisë.
Ai u flet të moshuarve: “Merrni lajme të gëzueshme! Para jush është një rini e përjetshme plot freski e bukuri; një lumturi Ahireti e përjetshme dhe e vazhdueshme është duke ju pritur; ajo është më e lartë se të gjithë llojet e lumturisë që ju i keni humbur dhe shumë më e madhe se sa ato; prandaj ejani dhe përpiquni që t’i fitoni ato!” kështu ai i transformon lotët e tyre në qeshje e gëzim.
Duke bërë analogji me këto, ‘besimi në Ahiret’ shfaq efektet e tij të mira dhe i dërgon rrezet e dritës së tij tek çdo grup, sido që të jetë, i pjesshëm, universal, i përgjithshëm, i veçantë, i pakët apo i shumtë.
Le të kumbojnë veshët e sociologëve dhe të moralistëve, të cilët janë të interesuar për jetën shoqërore të njerëzimit, le të marrin një shënim të veçantë!
Në qoftë se mijëra dobitë, mirësitë dhe avantazhet e mbetura të ‘besimit në Ahiret’ do të krahasoheshin me këto pesë ose gjashtë të cilat i përmendëm më lartë, do të kuptohej se vetëm besimi është boshti i lumturisë në këtë botë dhe në tjetrën dhe në jetët e të dyjave.
* * *
Duke i vlerësuar si të mjaftueshme përgjigjjet e fuqishme ndaj dyshimeve të dobëta -lidhur me Ringjalljen trupore të përshkruar në Fjalën e Njëzet e Tetë dhe në trajtesat e tjera të Risale-i Nurit, ne vetëm do të tregojmë këtu një aluzion shumë të përmbledhur e të shkurtër, dhe themi:
Shumica e Emrave të bukur Hyjnorë manifestohen në trupësi, e cila është pasqyra më gjithëpërfshirëse e tyre. Më i skajshmi i qëllimeve Hyjnore për krijimin e universit shfaqet në trupësi, dhe ajo është qendra më e pasur dhe më aktive e atyre qëllimeve. Varietetet më të mëdhaja të mirësive të shumëllojshme dhe të përgjithshme Hyjnore qëndrojnë e bëhen të qarta në trupësi.
Pjesa më e madhe e farërave të duave të cilat i bën njeriu nëpërmjet gjuhës së nevojave të tij dhe shumica e bazave të falënderimeve dhe lavdërimeve që ai i paraqet tek Krijuesi i tij Mëshirëplotë gjithashtu burojnë e dalin nga trupësia. Larmia më e madhe e farërave të botërave jolëndore dhe shpirtërore gjithashtu shtrihen dhe janë në trupësi.
Duke bërë analogji me këtë, meqenëse qindra prej të vërtetave universale përqëndrohen në trupësi, Krijuesi Gjithëbujar e shumon trupësinë dhe e shton mbi sipërfaqen e tokës me qëllim që të manifestohen në to ato të vërteta të lartëpërmendura; dhe me një shpejtësi të pafundme dhe me një aktivitet madhështor Krijuesi i Gjithurtë u vesh karvaneve të njëpasnjëshëm të qënieve një ekzistencë duke i dërguar ato në ekspozitën e kësaj bote. Pastaj Ai i shkarkon ato nga shërbimi dhe dërgon qënie të tjera në vendin e tyre në mënyrë të vazhdueshme. Dhe kështu Ai e bën fabrikën e universit të jetë në punë të vazhdueshme dhe në lëvizje të pandërprerë. Duke thurur prodhimet trupore sipër tokës, Ai e bën tokën si një vend kultivimi për Ahiretin dhe fidanishten e Parajsës.
Në fakt, me qëllim që të kënaqë e të qetësojë stomakun fizik -trupor- të njeriut, Ai xh.sh. dëgjon dhe pranon duanë për pavdekshmëri të stomakut të tij të cilën e bën nëpërmjet gjuhës së gjendjes; duke i dhënë rëndësinë më të madhe, dhe me qëllim që t’i përgjigjet Ai përgatit në trupësi numra të pallogaritshëm të llojeve të panumërta të ushqimeve të shijshme të punuara mjeshtërisht si dhe mirësi të çmueshme, të gjitha duke dhënë kënaqësi të ndryshme. Kjo demonstron në mënyrë të vetëkuptueshme dhe të padyshimtë se në Ahiret kënaqësitë më të shumta dhe të ndryshme të Parajsës do të jenë trupore, dhe se mirësitë e banesës së përjetshme të lumturisë, të cilën të gjithë e duan dhe familjarizohen me të, do të jenë trupore.
A do të ishte e mundur dhe a do të arsyetohej me mend që i Gjithëfuqishmi Mëshirëplotë dhe i Gjithëdituri Gjithëbujar i Cili pranon vazhdimisht lutjen e bërë nëpërmjet gjuhës së gjendjes nga stomaku i zakonshëm, i thjeshtë dhe e kënaq atë me ushqime fizike pafundësisht të mrekullueshme, që gjithmonë i përgjigjet në fakt dhe me qëllim -pa ndërhyrjen e rastësisë- të mos pranonte lutjet e përgjithshme dhe duatë e pafundme të njeriut dhe të mos e kënaqte atë përjetësisht -i cili është rezultati më i rëndësishëm i universit, kalifi i Zotit në tokë dhe adhuruesi dhe shërbëtori i dashur, i zgjedhur dhe i nderuar- të cilat ai i paraqet nëpërmjet stomakut më të lartë të humanizmit për kënaqësi trupore, të lartësuara e universale në botën e përjetshmërisë, të cilën ai gjithmonë e dëshiron, me të cilën ai është i njohur, i lidhur dhe të cilën ai e do nga natyra? A do të ishte e mundur që Ai të mos u përgjigjej në fakt atyre duave dhe të mos realizonte Ringjalljen trupore? Jo, kurrë! Kjo është e pamundur në njëqind pamundësi, madje do të ishte krejtësisht absurde, sepse a do të ishte e mundur që Ai të dëgjonte zëzëllimën e një mize dhe të mos dëgjonte gjëmimin e rrufeve? A do të ishte e mundur që Ai të pajiste një ushtar të vetëm të zakonshëm dhe të injoronte të gjithë ushtrinë e madhe? Jo, kjo do të ishte e pamundur dhe absurde.
Po, në përputhje me deklarimin e qartë të vërsetit, “Dhe në të do të ketë çfarë t’ju dojë shpirti, gjithçka që mund të kënaqë sytë…”,[14] njeriu do të shohë e përjetojë në parajsë në formë të përshtatshme kënaqësi fizike me të cilat ai është më i familjarizuar dhe shembujt e të cilave ai i ka provuar në këtë botë. Sevapi, shpërblimi për falënderimet e sinqerta dhe për adhurimet e veçanta të cilat i kryen secila prej gjymtyrëve të tij, si gjuha, syri dhe veshi dhe gjymtyrët e tjera, do t’u jepet nëpërmjet kënaqësive të posaçme për ato gjymtyrë.
Kurani i shpjegimit të mrekullueshëm i përshkruan aq qartë kënaqësitë fizike, saqë do të ishte e pamundur të mos pranohet kuptimi i jashtëm, dhe të bëje ndonjë interpretim që të shmang nga kuptimi i jashtëm.
Atëherë, frutat dhe rezultatet e ‘besimit në Ahiret’ tregojnë se ashtu si realiteti dhe nevojat e stomakut -njëri prej gjymtyrëve të njeriut- janë dëshmi vendimtare për ekzistencën e ushqimit; po ashtu realiteti dhe plotësimet e njeriut, dhe nevojat e tij të bashkëlindura, dëshira për përjetësi dhe aftësitë dhe potencialet e tij kërkojnë rezultatet dhe dobitë e lartëpërmendura të ‘besimit në Ahiret’, dhe janë prova të sigurta për Ahiretin, Parajsën dhe për kënaqësitë fizike, dhe ato dëshmojnë për ekzistencën e tyre të sigurt. Gjithashtu, realiteti i plotësimeve të universit dhe shenjat e tij krijuese kuptimplote dhe të gjitha të vërtetat e tij që lidhen me të vërtetat e lartëpërmendura humane janë dëshmi për ekzistencën e sigurtë të botës së Ahiretit, ringjalljes së të vdekurve dhe për hapjen e dyerve të Xhennetit dhe të Xhehennemit. Kjo është provuar në mënyrë të shndritshme në Risale-i Nur, dhe veçanërisht në Fjalën e Dhjetë dhe në Fjalën e Njëzet e Tetë -me të dyja stacionet e tyre-, në Fjalën e Njëzet e Nëntë, në Rrezen e Nëntë, dhe në trajtesën e lutjes në Rrezen e Tretë, saqë ato nuk lënë vend për asnjë dyshim.
Duke i referuar lexuesit për tek ato, ne po e presim shkurt këtu këtë tregim të gjatë.
* * *
Përshkrimet e Kuranit lidhur me xhehennemin janë gjithashtu aq të qarta e të shkoqura saqë nuk lënë asnjë nevojë për përshkrime të mëtejshme. Duke ia referuar Risale-i Nurit shpjegimet e detajuara të saj, ne do të shtjellojmë këtu në mënyrë tepër të shkurtuar atë çfarë largon disa dyshime të dobëta në dy pika.
Pika e parë
Mendimi për xhehennemin dhe frika prej tij nuk i zhduk kënaqësitë e frutave të lartëpërmendura të besimit; sepse mëshira e pakufishme Hyjnore i thotë njeriut të frikësuar: Eja tek Unë, dhe hyr në derën e Pendesës! Atëherë ekzistenca e Ferrit nuk do të të trembë, por do të t’i bëjë të njohura plotësisht kënaqësitë e Parajsës, dhe do të të bëjë t’i provosh plotësisht ato; ai do të marrë hakun tënd dhe atë të të gjitha krijesave të pakufishme, të drejtat e të cilave janë shkelur, me qëllim që me këtë t’i kënaqë dhe të fusë gëzimin tek ata.
O i mbytur në çudhëzim -dhe që je i pamundur të dalësh prej tij! Ekzistenca e Ferrit është më e mirë për ty se sa asgjësimi i përjetshëm; dhe ekzistenca e tij është gjithashtu një lloj mëshire për mosbesimtarët; sepse njeriu -madje edhe kafshët me këlyshë- marrin kënaqësi tek kënaqësia dhe lumturia e të afërmve të tyre, fëmijëve dhe të dashurve, dhe-nga një drejtim- janë të lumtur.
Prandaj, o ateist! Për shkak të çudhëzimit tënd, ti ose do të biesh në mosekzistencë tek ekzekutimi yt i përjetshëm, ose do të hysh në Ferr! Sa për mosekzistencën, e cila është e keqe absolute, meqenëse ajo përbëhet nga asgjësimi përfundimtar i të gjithë të dashurve të tu, të afërmve, të paraardhësve dhe të pasardhësve, të cilët ti i do dhe për lumturinë e të cilëve ti bëhesh i lumtur, kjo do t’i shkaktonte shpirtit tënd, zemrës dhe natyrës tënde humane dhimbje dhe tortura një mijë herë më të rënda se sa tortura e Ferrit; sepse po të mos kishte Ferr, nuk do të kishte Parajsë. Nëpërmjet mosbesimit tënd, gjithçka bie në mosekzistencë. Në qoftë se ti futesh në Xhehennem dhe mbetesh brenda sferës së ekzistencës, ata që ti i do dhe të afërmit e tu do të jenë të lumtur në Parajsë, ose ata do të jenë brenda sferave të ekzistencës nën mëshirën e All-llahut xh.sh.. Kjo do të thotë që ti duhet ta mbështesësh idenë e Ekzistencës së Ferrit. Ta kundërshtosh këtë, do të thotë të mbështesësh mosekzistencën, e cila është të mbështesësh eleminimin dhe asgjësimin e të gjithë të dashurve dhe miqve të panumërt!
Po, Xhehennemi është një tokë -banesë- ekzistuese që kryen funksionin e burgut nëpërmjet urtësisë dhe drejtësisë së të Gjithurtit të Gjithëlavdishëm; është një vend i frikshëm dhe i tmerrshëm brenda sferës së ekzistencës e cila është mirësi e pastër. Përveç atë të burgut, ajo banesë -skëterra- ka funksione të tjera dhe detyra të mëdha, përmbush qëllime dhe kryen shumë shërbime që lidhen me botën e Përjetshmërisë. Ai është gjithashtu një vendbanim madhështor për shumë krijesa të gjalla si Melekët e Xhehennemit.
Pika e dytë
Ekzistenca e Xhehennemit dhe tortura e rëndë e tij nuk e kundërshton fare mëshirën e pakufishme, as drejtësinë e vërtetë dhe as urtësinë e balancuar në të cilën nuk ka tepri e harxhim të kotë, përkundrazi, mëshira, drejtësia dhe urtësia kërkojnë dhe bëjnë të domosdoshme ekzistencën e xhehennemit. Sepse të ndëshkosh një tiran i cili shkel e dhunon të drejtat e një mijë të pafajshmive, dhe të vrasësh një kafshë të egër që i kafshon e i bën copa njëqind kafshë frikacake, kjo do të ishte për të shtypurit mëshirë e njëmijëfishtë brenda drejtësisë. Ndërsa që të falësh tiranët dhe t’i lësh të lira ato kafshë të egra, do të ishte një padrejtësi e shëmtuar dhe mungesë mëshire e njëqindfishtë për ata qindra të mjerë në vend të asaj mëshire të vendosur gabim -jo në vendin e duhur.
E ngjashme me këtë, mohuesi absolut -i cili hyn në burgun e xhehennemit- me kufrin -mohimin- e tij, mohon të drejtat e Emrave të bukur Hyjnorë, domethënë ai i shkel ato të drejta.. dhe nëpërmjet mohimit të dëshmisë së qënieve për ato Emra, ai shkel të drejtat e tyre gjithashtu, dhe duke mohuar detyrat e lartësuara të tesbihateve të krijesave ndaj Emrave të bukur Hyjnorë ai i shkel të drejtat e tyre, dhe nëpërmjet mohimit të qënies së tyre pasqyra dhe duke mohuar llojet e ibadetit që kryejnë krijesat ndaj manifestimit të Emrave të bukur Hyjnorë, që është qëllimi i krijimit të universit dhe njëri shkak për ekzistencën dhe vazhdimësinë e tij, ai shkel të drejtat e të gjitha krijesave.
Prandaj, mohimi është një krim i madh dhe një padrejtësi e tillë e përpjesëtimeve të mëdha saqë ai nuk mund të falet, dhe meriton kërcënimin e vërsetit, “Padyshim që All-llahu nuk fal që atij t’i vihen shokë...”[15]
Përkundrazi, mosflakja këtë njeri në xhehennem, si mëshirë për të, do të kundërshtonte mëshirën, do të ishte në kundërshtim të plotë me të drejtën e këtyre numrave të mëdhenj të krijesave dhe të qënieve, të drejtat e të cilave janë shkelur e dhunuar.
Atëherë, ashtu siç kërkojnë ata ankues ekzistencën e xhehennemit, po ashtu dinjiteti i Madhështisë së Krijuesit dhe madhështia e plotësisë së Tij sigurisht e kërkojnë këtë.
Po, në qoftë se një rebel i përçmuar i cili sulmon njerëzit do t’i thonte sundimtarit Krenar të vendit: “Ti nuk mund të më fusësh në burg!”, duke fyer dinjitetin e tij, sigurisht ai sundimtar do të ndërtonte enkas një burg për atë idiot të pasjellshëm në qoftë se nuk do të ndodhej burg në qytet dhe do ta fuste brenda.
Pikërisht në të njëjtën mënyrë, nëpërmjet mosbesimit të tij, mohuesi absolut fyen rëndë dinjitetin e lavdisë Hyjnore, dhe nëpërmjet mohimit të tij ofendon madhështinë e fuqisë së Tij; dhe nëpërmjet agresionit të Tij prek plotësinë e Hyjnisë së Tij. Madje edhe në qoftë se nuk do të ekzistonin ato shkaqe që e bëjnë të domosdoshëm funksionimin e Ferrit dhe shumë arsye për shembujt e urtësisë në ekzistencën e tij, është shenja e atij dinjiteti e madhështie që të krijojë një xhehennem për mohues të tillë si ai, dhe që t’i flakë ata brenda tij.
Për më tepër, vetë natyra e mosbesimit bën të njohur Ferrin! Po, ashtu si në qoftë se do të mishërohej natyra e vërtetë e besimit që do të mund të ndërtonte, me kënaqësitë dhe me mirësitë e bukurisë së saj një xhennet privat në ndërgjegjen dhe në zemrën e njeriut, që është një xhennet i zvogëluar që në këtë drejtim jep lajme të fshehta për xhennetin e përjetshmërisë i cili e pret atë në Ahiret, po ashtu mohimi -kufri- dhe sidomos kufri absolut -hipokrizia dhe apostazia, felëshimi- janë shkaku i dhimbjeve të errëta e të tmerrshme dhe i torturave shpirtërore saqë në qoftë se do të mishëroheshin, ato do të bëheshin Ferr privat për felëshuesit, dhe në këtë mënyrë njoftojnë për Ferrin e madh në Ahiret i cili është më i tmerrshëm dhe më torturues.
Ne e kemi provuar me prova në Risale-i Nur dhe gjithashtu u aludua për të në fillimin e kësaj çështjeje gjithashtu.
Meqenëse kjo dynja është një tokë e kultivueshme për Ahiretin, atëherë të vërtetat e vogëla që gjenden në të prodhojnë dhe lëshojnë filiza në Ahiret. Kështu, kjo farë helmuese -kufri- tregon, nga ky këndvështrim, atë Pemë të Zekkumit dhe thotë: “Unë jam origjina e asaj Peme dhe thelbi i saj”. Atëherë për fatkeqin i cili më mohon mua në zemrën e tij, do të prodhoj për të një shembull privat të asaj peme të mallkuar.
Dhe meqenëse mohimi -kufri- është agresion e shkelje ndaj të drejtave të panumërta, ai sigurisht është një krim i pafundmë dhe meriton ndëshkim të pafundmë. Drejtësia humane e konsideron dënimin me pesëmbëdhjetë vite burgim -afërsisht tetë milion minuta- të jetë drejtësi për vrasjen që ndodh për një minutë, dhe e konsideron këtë dënim të përshtatshëm për të drejtat dhe interesat e përgjithshme, atëherë nuk ka dyshim se një minut i vetëm prej mohimit absolut -duke e konsideruar një minut të vetëm mohimi të barabartë me një mijë vrasje- do të përballet me një torturim përafërsisht tetë miliard minuta; kjo është në përputhje me atë ligj të drejtësisë humane. Atëherë, një person që e kalon një vit të jetës së tij në mosbesim meriton të torturohet një trilion e tetëqind e tetëdhjetë miliard minuta, domethënë të jetë i përshtatshëm për Ferr, duke manifestuar kuptimin e vërsetit, “Ata do të banojnë në të përgjithmonë”. [16]
Megjithatë..
Përshkrimet e Kuranit të shpjegimit të mrekullueshëm lidhur me Parajsën dhe Ferrin dhe provat e ekzistencës së tyre në Risale-i Nur -i cili është një koment Kuranor që buron prej Kuranit- nuk lënë asnjë nevojë për ndonjë shpjegim tjetër.
Shumë ajete kuranore si:
“ …dhe që mendojnë thellë për krijimin e qiejve dhe të tokës (duke thënë): “Zoti ynë! Ti nuk e ke krijuar gjithë këtë kotë (pa qëllim). Lavdia të takon Ty! Na ruaj ne prej ndëshkimit të zjarrit.”[17]
“Edhe ata të cilët thonë: Zoti ynë! Largoje prej nesh ndëshkimin e xhehennemit. Vërtet që ndëshkimi i tij është gjithnjë dënim i pandalshëm, i përhershëm”. “Vërtet i keq është ai vend (xhehennemi) për të banuar e për të qëndruar në të”.[18]
Dhe ajo që përsëritej më shpesh nga profeti Muhammed a.s.m. në duatë e tij në çdo kohë, po ashtu dhe nga profetët e tjerë a.s. dhe nga njerëzit e realitetit ishte duaja:
“Exhir na minen-nar”, “Nexh-xhina minen-nar” dhe “Hal-lisna minen-nar”, “Na ruaj prej zjarrit të Ferrit”, “Na çliro prej zjarrit të Ferrit” dhe “Na shpëto prej zjarrit të Ferrit”, i cili për shkak të zbulesave dhe të ndriçimeve ishte i sigurt… e gjitha kjo na tregon se çështja më e madhe për njerëzimin në tokë është shpëtimi prej zjarrit të xhehennemit.
Xhehennemi është gjithashtu një e vërtetë shumë e gjërë, e madhe dhe shumë e rëndësishme e universit të cilin disa nga njerëzit e ndriçimit, të shikimit dhe të dëshmimit dhe ata të cilët i hetojnë realitetet, e kanë vëzhguar, dhe duke parë disa nga distilimet dhe hijet e tij, kanë bërtitur prej tmerrit të tij: “Na shpëto prej zjarrit të xhehennemit”.
Po, përplasja dhe ndërfutja e të mirës dhe e të keqes në këtë univers, e kënaqësisë dhe e dhimbjes, dritës dhe errësirës, nxehtësisë dhe të ftohtit, bukurisë dhe shëmtisë, udhëzimit dhe çudhëzimit janë për një shembull të madh urtësie. Sepse në qoftë se nuk do të kishte pasë të keqe, e mira nuk do të ishte njohur; në qoftë se nuk do të kishte pasë dhimbje, kënaqësia nuk do të kuptohej. Dritës pa errësirë do t’i mungonte e gjithë rëndësia. Shkallët e nxehtësisë kuptohen nëpërmjet ekzistencës së të ftohtit. Nëpërmjet shëmtisë, një shembull i vetëm i realitetit të bukurisë bëhet një mijë shembuj realitetesh, madje fiton mijëra lloje bukurie dhe shkallë hijeshie. Në qoftë se nuk do të ekzistonte Ferri, shumë nga kënaqësitë e Parajsës do të mbeteshin të fshehura.
Duke bërë analogji me këto, çdo gjë, nga një drejtim, mund të njihet nëpërmjet të kundërtës së saj; dhe një e vërtetë e vetme mund të prodhojë të vërteta të shumta nëpërmjet ekzistencës së të kundërtës.
Meqenëse këto qënie të ndërfutura derdhen, vërshojnë nga kjo botë e përkohshme për tek bota e përjetshme, atëherë sigurisht, ashtu si gjëra të tilla, si e mira dhe kënaqësia, drita dhe bukuria, besimi dhe gjëra të ngjashme me këto të cilat derdhen në Xhennet; po ashtu gjëra të dëmshme si e keqja, dhimbja, errësira, shëmtia, mohimi dhe gjëra të ngjashme me to vërshojnë e bien në xhehennem. Dhe rrymat e këtij universi vazhdimisht të trazuar vërshojnë për tek ato dy pellgje duke u qetësuar e duke u boshatisur tek ato të dyja në fund të udhëtimit -qarkullimit.
Duke ju referuar për ‘pikat aluduese’ tek fundi i Fjalës së Njëzet e Nëntë, ne mjaftohemi me kaq dhe e ndërpresim diskutimin këtu.
* * *
O shokët e mi studentë këtu në shkollën e Jusufit!
Rruga më e lehtë për të shpëtuar nga burgu i tmerrshëm i përjetshëm -xhehennemi- është që të shfrytëzojmë rastin e qëndrimit tonë në burgun e kësaj bote duke përfituar prej tij. Përveç kësaj, kjo është ajo që i ka shkurtuar duart tona prej shumë gjynaheve dhe na ka shpëtuar neve prej tyre. Atëherë ne duhet të bëjmë istigfarë dhe teube -të kërkojmë falje dhe të bëjmë pendim- për gjynahet që kemi bërë në të shkuarën, me qëllim që ta transformojmë çdo orë prej orëve të këtij burgu në barasvlerën e një dite të plotë adhurimi.
Pra, ky është rasti më i mirë që mund të kemi për të shpëtuar prej atij burgu të përjetshëm dhe për të fituar Parajsën e ndritshme. Në qoftë se ne do ta humbisnim këtë rast, jetët tona në Ahiret do të qanin ashtu siç po qajnë ato këtu në dynjanë tonë, dhe ne do të merrnim goditjen e vërsetit, “…Ai ka humbur dynjanë dhe Ahiretin”. [19]
Ishte festa e Kurban Bajramit -festa e sakrificës- kur po shkruhej ky ‘stacion’. Imagjinata ime më çoi tek një e pesta e njerëzimit duke përsëritur e deklaruar së bashku All-llahu Ekber, Zoti është më i madhi, dhe më shumë se treqind milionë muslimanë e thonë atë bashkërisht: Sikur jehona e All-llahu Ekber të ngrihej lartë e të zmadhohej sa madhësia dhe gjërësia e globit tokësor dhe sikur toka t’i bënte të gjitha motrat e saja -planetët- udhëtues në hapësirat e qiejve ta dëgjonin këtë fjalë të shenjtë. Dhe më shumë se njëzet mijë haxhillarë në Arefat dhe në festë, deklarojnë së bashku Frazën All-llahu Ekber, këtë që e foli dhe e urdhëroi një mijë e treqind vjet më parë profeti më i nderuar a.s.m. së bashku me Ehlibejtin -familjen e tij- dhe me sahabët e nderuar. Unë e ndjeva plotësisht, madje u binda plotësisht se ato jehona, zëra e deklarime, që të gjitha ishin një përgjigje në formën e një adhurimi të gjërë universal për manifestimin e Hyjnisë universale nëpërmjet madhështisë së titujve sublim të All-llahut Rabbul-Erdi, Rabbul-Aleminë, “Krijuesi, mbështetësi i tokës, Krijuesi i të gjitha botëve”.
Pastaj pyeta veten: jam kureshtar të di në qoftë se kjo Frazë e shenjtë All-llahu Ekber ka ndonjë lidhje me çështjen tonë, Ahiretin. Papritmas m’u shfaq se kjo Frazë së bashku me Fjalët e tjera të bekuara e të mira – Subhanall-llah, El Hamdu lil-lah, la-i lahe il-lAll-lah- dhe të tjera të ngjashme me këtë prej fjalëve të shenjave të Islamit, padyshim të sjellin ndërmend Ahiretin qoftë në mënyrë të pjesshme ose universale dhe tregojnë realizimin e tij.
Për shembull, një aspekt i kuptimeve të All-llahu Ekber është se ‘Fuqia Hyjnore’ dhe ‘Njohja Hyjnore’ janë më të mëdhaja se çdo gjë; asgjë absolutisht nuk mund të dalë prej sferës së njohjes së Tij, as nuk mund të ikë apo të shpëtojë prej kontrollit të Fuqisë së Tij.
Ai xh.sh. është më i madh se sa çdo gjë e madhe të cilën ne e kemi frikë më shumë dhe që e zmadhojmë. Domethënë Ai është më i madh se sa bërja e Ringjalljes së të vdekurve, duke na shpëtuar neve nga mosekzistenca, dhe duke na dhënë lumturi të përjetshme. Ai është më i madh se çdo gjë e çuditshme apo e paimagjinueshme e cila del jashtë sferës së mendjes sonë, saqë ashtu siç shprehet qartë nga vërseti,
“Krijimi i ju të gjithëve dhe ringjallja e ju të gjithëve janë si (krijimi dhe ringjallja) e një njeriu të vetëm.”[20] ringjallja e njerëzimit është më e lehtë për fuqinë e Tij se sa krijimi i një njeriu të vetëm. Është në lidhje me këtë kuptim që kur çdokush përballet me fatkeqësi të rënda ose me ndonjë gjë të madhe ose me ndonjë sipërmarrje të madhe, thotë: All-llahu Ekber, All-llahu Ekber duke e bërë këtë Frazë si burim ngushëllimi, forceje dhe mbështetjeje për vetveten.
Po, kjo frazë dhe dy shoqet e saja, domethënë Subhanall-llah, vel Hamdu lil-lah janë indeksi i të gjitha adhurimeve dhe farat dhe përmbledhjet e namazeve rituale -ashtu siç u tregua në Fjalën e Nëntë; dhe me qëllim që të mbështesin, ngulisin dhe të thellojnë kuptimin e namazit, ato përsëriten në tesbihatet që i ndjekin faljet. Ato janë një përgjigje e fuqishme për pyetjet që burojnë nga çudia, kënaqësia dhe nga frika që ndjen njeriu prej gjërave të çuditshme, të bukura dhe të jashtëzakonshme që ai i sheh në univers, dhe të cilat e bëjnë atë të bëjë falënderime dhe të ndihet i druajtur prej madhështisë së tyre.
Për më tepër, në fundin e Fjalës së Gjashtëmbëdhjetë përshkruhet se si në një ditë feste një ushtar i thjeshtë dhe një mareshall futen në praninë e mbretit, ndërsa në herët e tjera ushtari ka kontakt me mareshallin vetëm se nëpërmjet shkallës së oficerit dhe nëpërmjet stacionit të tij. E ngjashme me këtë, në një mënyrë të ngjashme me njohjen e Evlijave të drejtë, një njeri që bën haxhin fillon të njohë Zotin e tij të Vërtetë nëpërmjet titullit Rabbul Erdi ve Rabbul A’leminë.
Sa herë që hapen nivelet e madhështisë Hyjnore në zemrën e tij, Fraza All-llahu Ekber u përgjigjet pyetjeve të përsëritura të çuditshme e të ethshme të cilat e mposhtin shpirtin e tij.
Për më tepër në fund të shkreptimës së trembëdhjetë përshkruhet se si fraza Allahu Ekber u përgjigjet në mënyrën më efektive dredhive finoke të shejtanit duke i prerë ato nga rrënjët, si dhe i përgjigjet shkurt por fuqishëm çështjes sonë rreth Ahiretit.
Po, ashtu si kjo frazë Allahu Ekber që i përgjigjet pyetjes sonë rreth Ahiretit në mënyrë konçize dhe njëkohësisht të fuqishme, po ashtu edhe fraza El-Hamdu Lil-lah, i gjithë lavdërimi i takon Allahut, gjithashtu na kujton Ringjalljen. Ajo na thotë: “Unë nuk do të kisha asnjë kuptim po të mos kishte Ahiret. Sepse unë them: Allahut i takojnë të gjitha lavdërimet dhe falënderimet që janë paraqitur nga parapërjetësia për tek paspërjetësia, prej cilitdo që ato të jenë dhënë dhe për cilindo, sepse lumturia e përjetshme është origjina dhe kulmi i të gjitha mirësive; dhe është pikërisht ajo e cila e bën mirësinë mirësi të vërtetë që nuk zhduket dhe nuk kalon; dhe është ajo e cila i shpëton të gjitha krijesat e vetëdijshme prej fatkeqësive të mosekzistencës dhe i çliron prej saj; prandaj vetëm lumturia e përjetshme është ajo që mund të jetë e barasvlefshme me atë kuptimin tim universal.
Po, çdo ditë të gjithë besimtarët duke thënë të paktën njëqind e pesëdhjetë herë pas namazeve të detyruara: El-Hamdu lil-lah ashtu siç urdhërohet nga sheriati, dhe qënia e saj shprehja e lavdërimeve dhe falënderimeve e cila shtrihet prej parapërjetësisë në paspërjetësi, ajo sigurisht është çmimi i paradhënë, i parapaguar për fitimin e lumturisë së përjetshme në xhennet, sepse nuk mund të kufizohet kuptimi i lavdërimeve vetëm tek mirësitë e përkohshme kalimtare të kësaj dynjaje të cilat janë të njollosura e të turbulluara me dhimbje, jo, përkundrazi, madje në qoftë se do ta lidhje pikërisht tek ato mirësi, do të shihje se ato janë vetëm mjete për mirësi të përjetshme të amshuara mbi të cilat është e meritueshme të jepen falënderime.
Sa për frazën e shenjtë Subhanall-llah, Lavdia qoftë për Zotin, me kuptimin e saj të deklarimit të Krijuesit të lartësuar, të pastruar dhe larg çdo ortaku, pa të meta, pa defekte, pa tirani, pa pafuqi, pa mizori, pa nevojë dhe pa dredhi, dhe të gjitha mangësitë që kundërshtojnë plotësinë e Tij, bukurinë dhe lavdinë; ky kuptim të kujton lumturinë e përjetshme dhe tregon Ahiretin dhe Parajsën brenda tij dhe është boshti i lavdisë së Tij xh.sh. i bukurisë, i madhështisë dhe i plotësisë së Sovranitetit të Tij; fraza aludon për to dhe i tregon ato. Sepse ashtu siç është provuar edhe më parë, në qoftë se nuk do të kishte pasë lumturi të përjetshme, atëherë gishtat e akuzës do të drejtoheshin tek madhështia e Tij, tek plotësia, lavdia, bukuria dhe tek mëshira e Tij, dhe do ta njollosnin me mangësi e të meta; Ruajna Zot! Ai xh.sh është i lartësuar dhe i shenjtëruar pafundësisht dhe larg çdo defekti e mangësie!
Domethënë, ekzistenca e Ahiretit nuk ka dyshim, pasi atë e kërkojnë medoemos sovraniteti i All-llahut, plotësia e Tij, madhështia, bukuria dhe mëshira e Tij xh. sh..
Dhe kështu, këto tre fraza të shenjta së bashku me Bismil-lahin dhe La ilahe il-lAll-llah dhe me frazat e tjera të bekuara, secila prej tyre është një farë prej farërave të shtyllave të Imanit, dhe secila prej tyre është një përmbledhje për të vërtetat e shtyllave të Imanit dhe për të vërtetat e Kuranit. Dhe ashtu siç janë këto tre fraza bërthamat dhe farërat e pesë namazeve të përditshme, po ashtu ato janë bërthamat e Kuranit kerim, ashtu siç shihet në fillimin e disa sureve të ndritshme duke shkëndijuar si brilantë e xhevahirë vezullues. Ato gjithashtu janë burimet e vërteta dhe bazat e Risale-i Nurit, shumica e inspirimeve të të cilit vinin në fillim kur po recitoja tesbihatet që ndiqnin faljet; ato janë farërat e të vërtetave të tij.
Ato gjithashtu janë virdet e Rrugës Muhammedane, që përmenden menjëherë pas namazit brenda një rrethi shumë të gjerë të shenjtërisë dhe të adhurimit të Muhammedit a.s.m., pasi në çdo namaz më shumë se njëqind milion besimtarë në atë rreth të madh dhikri përsërisin bashkarisht tridhjetë e tri herë Subhanall-llah, tridhjetë e tri herë Elhamdu lil-lah dhe tridhjetë e tri herë Allahu Ekber.
Sigurisht ti duhet ta kesh kuptuar tani vlerën e madhe të recitimit tridhjetë e tri herë pas pesë namazeve të detyruar, në një rreth të tillë madhështor për përmendjen e Zotit xh.sh. secilën prej atyre frazave të bekuara, që siç u shpjeguan më lartë, janë përmbledhjet dhe farërat edhe të Kuranit, edhe të besimit, edhe të namazeve. Ti gjithashtu ke kuptuar shpërblimin e madh që ato fitojnë.
[Dhe kështu, ashtu si çështja e parë e kësaj trajtese që ishte një mësim i vlefshëm rreth pesë namazeve të detyruara, po ashtu fundi i kësaj trajtese u bë -pa zgjedhjen time- një mësim i rëndësishëm rreth virdeve që ndjekin namazet.]
Lavdi Zotit për mirësitë e Tij.
Lavdia të takon ty! Ne nuk dimë asgjë më tepër nga ç’na ke mësuar Ti. Vërtet që vetëm Ti je i Gjithëdituri, i Gjithurti!” [21]
* * *
ÇËSHTJA E NËNTË
Me Emrin e Allahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
“I Dërguari (Muhammedi a.s.m.) beson në çfarë i është zbritur atij nga Zoti i tij dhe po kështu besimtarët (besojnë bashkë me të). Gjithësecili prej tyre beson në All-llahun, në melekët e Tij, në Librat e Tij, në të Dërguarit e Tij. (Ata thanë:) “Ne nuk bëjmë asnjë dallim mes njëri-tjetrit prej të Dërguarve të Tij…”[22]
Një pyetje e madhe dhe një gjendje e veçantë shpirtërore duke buruar nga zbulimi i një mirësie të madhe shpirtërore ishin shkaqet për shpjegimin e një çështjeje të gjatë universale rreth këtij vërseti gjithëpërfshirës, të lartësuar e sublim. Ishte si më poshtë vijon:
Në shpirtin tim erdhi kjo pyetje: Përse konsiderohet mosbesimtar ai që mohon një pjesë prej të vërtetave të besimit, dhe ai që nuk e pranon një pjesë të tyre nuk mund të jetë mysliman, ndonëse drita e besimit në Zotin dhe në Ahiretin është si dielli që shpërndan e largon çdo errësirë?
Gjithashtu, përse një person i cili mohon njërën nga shtyllat dhe të vërtetat e besimit bëhet apostat -felëshues- dhe kjo e zbret atë në mohimin absolut, dhe ai që nuk e pranon atë del prej sferës së islamit; ndërsa duhet që besimi i tij në shtyllat e tjera -nëse gjendet, nëse beson- ta shpëtonin atë prej mohimit absolut?
Përgjigjja: Besimi është një e vërtetë e vetme e cila, duke buruar e duke u përbërë prej gjashtë shtyllash, nuk mund të ndahet. Ai është universal dhe nuk mund të ndahet në pjesë. Ai është një tërësi, shtyllat e të cilit nuk pranojnë ndarje, copëzim, sepse secila prej atyre shtyllave të besimit provon shtyllat e tjera me provat që provon vetveten. Ato janë prova shumë të fuqishme për njëra-tjetrën.
Prandaj ai që nuk mund t’i mohojë të gjitha shtyllat së bashku me të gjitha provat e tyre, ai në realitet nuk mund të mohojë asnjërën prej shtyllave të besimit, madje as edhe një të vërtetë të vetme prej të vërtetave të tij, dhe nuk mund t’i mohojë ato; veçse në qoftë se mohuesi do t’i mbyllte sytë e tij dhe të kapej pas mospranimit ose pas refuzimit, dhe atëherë të futej në ‘mohimin kryeneç’, dhe kjo me kalimin e kohës do ta shtynte për tek mohimi absolut, dhe do të humbiste humanizmin e tij dhe do të shkonte në Ferr; edhe fizikisht edhe mendërisht.
Atëherë në këtë stacion, me përkujdesjen e Zotit, ne do ta shpjegojmë këtë çështje të lartë në gjashtë pika në formën e përmbledhjeve të shkurtëra, ashtu si tek frutat e besimit kur duke provuar ringjalljen e të vdekurve, provat e shtyllave të tjera të besimit rreth ringjalljes u shpjeguan në formën e përmbledhjeve konçize.
PIKA E PARË
Besimi në Zotin i provon me provat e tij edhe shtyllat e tjera të besimit edhe besimin në Ahiretin, ashtu siç u shpjegua qartë në çështjen e shtatë të frutave të besimit.
Po, sovraniteti i Hyjnisë, fuqia e saj e parapërjetshme, forca e saj e qëndrueshme, pasuria e saj absolute dhe sundimi Hyjnor i vazhdueshëm i paspërjetshëm të cilat e administrojnë këtë univers të pakufishëm -me të gjithë gjërat e tij të domosdoshme- sikur të administronte një pallat apo një qytet… dhe të cilat i drejtojnë të gjitha çështjet e tij në mënyrë të rregullt e të balancuar, dhe e ndryshojnë atë në përputhje me urtësitë e shumta… të cilat i drejtojnë të gjitha grimcat dhe planetet, dhe që i pajisin mizat dhe yjet së bashku si ushtarë të bindur e të disiplinuar të një ushtrie të rregullt.. dhe të cilat i shtyjnë të gjitha ato brenda sferës së komandës dhe të vullnetit për tek një paradë madhështore të përgjithshme për adhurim të sinqertë nëpërmjet një manovre të lartë, një sprove, provimi dhe stërvitjeje për detyra dhe instruksione për to, nëpërmjet një aktiviteti dhe veprimtarie të vazhdueshme dhe nëpërmjet një lëvizjeje dhe udhëtimi të pandërprerë.. A do të ishte e mundur, ose a do të arsyetohej me mend; madje a do të kishte ndonjë mundësi që të mos ndodhej një vend i përjetshëm, një mbretëri e vazhdueshme dhe një shfaqje e amshuar dhe një manifestim i përjetshëm në një banesë të përhershme si shembulli i kësaj mbretërie të përjetshme dhe si ky sundim i përhershëm i vazhdueshëm? Jo! Ruajna Zot! jo, kurrë, një mijë herë jo!
Atëherë sovraniteti i Hyjnisë xh.sh. dhe madhështia e saj, dhe shumica e Emrave të bukur Hyjnorë -ashtu siç erdhi në çështjen e shtatë- dhe të gjitha dëshmitë dhe provat e domosdoshmërisë së ekzistencës së Tij xh.sh. dëshmojnë e tregojnë Ahiretin dhe e kërkojnë medoemos atë.
Kështu shikoje dhe kupto se çfarë mbështetje të fortë ka ky pol besimi, dhe beso në të sikur ta shihje!
* * *
Pastaj besimi në Zot, ashtu siç nuk mund të jetë pa besimin në Ahiret, po ashtu nuk do të arsyetohej me mend po të ishte ‘besimi në Zotin’ pa ‘besimin në profetët’, ashtu siç u përmend në mënyrë të përmbledhur në trajtesën e Ringjalljes.
A do të ishte e mundur dhe a mund ta pranonte arsyeja që Zoti xh.sh. i Cili e krijoi këtë univers, me qëllim që të shfaqë Hyjninë e Tij dhe denjësinë për t’u adhuruar, si një libër i mishëruar çdo faqe e të cilit shpreh një libër me kuptime dhe çdo rresht i të cilit tregon një faqe me kuptime; dhe e krijoi si një Kuran të mishëruar, të gjitha shenjat krijuese, fjalët dhe madje dhe pikat dhe shkronjat e të cilit janë mrekulli që e shenjtërojnë dhe e lartësojnë.. e krijoi në formën e një xhamie të mëshirës së Tij ana e brendshme e së cilës është zbukuruar me mbishkrime dhe me dekore të panumërta, dhe në çdo qoshe të së cilës janë speciet e qënieve secila e preokupuar me adhurimin e diktuar nga natyra e saj për Krijuesin e tyre të Gjithëmëshirshëm..
A do të ishte e mundur që ky Krijues, i Adhuruari i Vërtetë të mos dërgonte profesorë që t’i jepnin mësim kuptimet që gjenden në atë libër të madh dhe t’i bënin të njohura përmbajtjet e tij.. ose a do të ishte e mundur që Ai të mos dërgonte komentatorë që t’i shpjegonin ajetet -shenjat- e atij Kurani të mishëruar të Krijuesit Absolut?.. Ose a do ishte e mundur që Ai të mos caktonte imamë për atë xhami të madhe që t’u prinin si imamë atyre të cilët e adhurojnë Atë në mënyra dhe në forma të ndryshme ibadeti…? Ose a do të ishte e mundur që Ai të mos i pajiste ato profesorë, komentatorë dhe imamë me dekretet Hyjnore? Jo, Ruajna Zot! Jo, kurrë! Një mijë herë jo!
Pastaj, Krijuesi Mëshirëplotë Gjithëbujar i Cili me qëllim që të shfaqë për qëniet e vetëdijshme bukurinë e mëshirës së Tij dhe mirësinë e dhembshurisë së Tij dhe plotësinë e Hyjnisë së Tij, dhe me qëllim që t’i nxisë ata për ta lavdëruar e falënderuar Atë, e krijoi universin në formën e një shtëpie madhështore gostie, të një ekspozite të madhe të shndritshme, si një vend të mrekullueshëm shëtitjeje në të cilën shfaqen varietete të pafundme prej mirësive të shijshme, dhe janë renditur arte të panumërta të jashtëzakonshme dhe gjëra të mrekullueshme të ndritshme..
A do të ishte e mundur që ky Krijues Mëshirëplotë Gjithëbujar të mos fliste -nëpërmjet profetëve të Tij me ato qënie të vetëdijshme tek kjo gostia e Tij madhështore… dhe a do të arsyetohej me mend që Ai të mos i njoftonte ata për detyrat e tyre të falënderimit dhe për mënyrën e mirënjohjes së tyre ndaj atyre mirësive të mëdha dhe për detyrat e tyre të adhurimit përballë manifestimeve të mëshirës së Tij dhe përballë bërjes së Tij Vetveten të Dashur? Ruajna Zot! Jo, njëqind mijë herë jo!
Pastaj, Krijuesi i Cili e do krijesën dhe artin e Tij, dhe dëshiron të tërheqë admirimin dhe vlerësimin për tek Ai, madje kërkon aprovimin dhe miratimin, siç tregohet nga marrja e Tij parasysh krijimin e mijëra llojeve të shijeve dhe të kënaqësive të gjuhës; Krijuesi xh.sh. e bën të njohur vetveten nëpërmjet secilës prej krijesave të Tij dhe shfaq një lloj prej bukurisë së Tij jolëndore, i do ato dhe e stolisi këtë univers me çudirat dhe mrekullitë e arteve dhe të krijesave të Tij.
A do të arsyetohej me mend që të mos u fliste ky Krijues Mrekullibërës njerëzve, të cilët janë komandantët e qënieve të gjalla në univers? Dhe a do të ishte e mundur që Ai të mos dërgonte profetë prej atyre të shquarve, dhe të mbeteshin ato arte të holla e të bukura pa vlerësim, dhe të mbetej bukuria e atyre Emrave të bukur të jashtëzakonshëm pa admirim e aprovim, dhe të mbeteshin bërja e Tij Vetveten të njohur e të dashur pa vlerësim e pa asgjë si kompensim? Ruajna Zot! Jo, kurrë! Një mijë herë jo!
Pastaj, Folësi i Gjithëditur i Cili u përgjigjet -në kohën e duhur- duave të të gjitha qënieve të gjalla, duke ua përmbushur nevojat e tyre të natyrshme, dhe duke i ndihmuar e pranuar të gjitha lutjet dhe dëshirat që ngrihen për tek Ai nëpërmjet gjuhës së gjendjes, dhe u flet e u përgjigjet qartë me akt e veprim nëpërmjet mirësive dhe dhuratave të Tij të pafundme, të cilat tregojnë qëllim, zgjedhje dhe dëshirë; a do të ishte e mundur dhe a do të arsyetohej me mend që ky Folës i Gjithëditur të fliste me gjallesën më të vogël me veprim e gjendje, që i mjekon sëmundjen e saj dhe e ndihmon me mirëbërësinë e Tij, ia plotëson kërkesat e saj, dhe pastaj të mos takohej me udhëheqësit shpirtërorë të njerëzimit, të cilët janë rezultati më i zgjedhur i universit, kalifi i Tij në tokë, komandantët e shumicës së krijesave në tokë?… ose a do të arsyetohej me mend që Ai të mos fliste me ta me fjalë e gojarisht ashtu siç flet Ai me gjallesat me veprim e me gjendje?… ose a do të ishte e mundur që Ai të mos dërgonte me ta dekretet e Tij, fletët dhe librat e Tij të shenjtë?.. Ruajna Zot! Një mijë herë!
Dhe kështu me sigurinë dhe me provat e Tij të panumërta, ‘Besimi në Zotin’ provon ‘Besimin në profetët’ a.s. dhe ‘Besimin në librat e Tij të shenjtë’.
* * *
Pastaj Ai që e bëri universin që të jehonojë e të këndojë me të vërtetën e Kuranit; ai që e njohu dhe e bëri të njohur në mënyrën më të plotë Atë Krijues Mrekullibërës, që e deshi Atë dhe e bëri të dashur; që përmbushi falënderimet ndaj Tij dhe u tregoi edhe të tjerëve që të bëjnë falënderime ndaj Tij; madje e bëri globin tokësor që të deklarojë Subhanall-llah, El-Hamdu lil-lah, Allahu Ekber saqë i bëri të dëgjojnë edhe qiejt e lartë… Ai që iu përgjigj manifestimit të Hyjnisë së Krijuesit me një adhurim të shtrirë universal; që udhëhoqi një të pestën e njerëzimit në numër dhe gjysmën e tij në cilësi gjatë një mijë e treqind viteve dhe që i solli tokën dhe detin në ekzistencë… Ai që thirri me Kuranin Kerim në veshin e universit dhe në të gjithë shekujt përballë qëllimeve Hyjnore, që dha një mësim të madh, që bëri një thirrje fisnike, duke demonstruar detyrën dhe vlerën e njeriut, dhe duke bërë të qartë shkallën dhe pozitën e tij… Ai është Muhammed Emini a.s.m., i vërteti dhe i vërtetuari me anë të një mijë e një mrekullive të tij.
A do të ishte e mundur që të mos ishte ky rob, ky shërbëtor i dashur, i zgjedhur e i përzgjedhur, profeti më i nderuar i Atij të Adhuruari të Vërtetë xh.sh.?… A do të ishte e mundur që të mos ishte ai pejgamberi më i madh i Tij? Ruajna Zot! Jo kurrë! Një mijë herë, jo!
Atëherë, e vërteta e Eshhedu en la ilahe il-lAll-llah, Dëshmoj se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut, provon me argumentet e saj të vërtetën e Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah, Dëshmoj se Muhammedi është i dërguari i Zotit.
* * *
Pastaj, Krijuesi i cili i bëri krijesat e Tij të flasin me njëra-tjetrën me qindra e mijëra gjuhë e mënyra të foluri, i Cili dëgjon fjalën e të gjithave dhe e njeh atë, a do të ishte e mundur që Ai të mos fliste Vetë?… jo, Ruajna Zot! Pastaj, a do të arsyetohej me mend që Ai të mos i shpallte qëllimet e Tij Hyjnore nëpërmjet një libri madhështor si Kurani Kerim i cili u përgjigjet të trija pyetjeve të mëdha para të cilave turbullohen mendjet: Prej nga vijnë këto krijesa? Ku do të shkojnë ato? Dhe përse ato vijojnë karvan pas karvani, ndalojnë për një kohë, dhe pastaj ikin?… jo, ruajna Zot!
Kurani i shpjegimit të mrekullueshëm i cili i ka ndriçuar e rrezatuar trembëdhjetë shekujt… i cili në çdo orë shprehet e shqiptohet me respektin e nderimin më të plotë nga njëqind milionë gjuhë… i cili është skalitur e shkruar në kraharorët e miliona hafizëve me të gjithë lartësinë e shenjtërinë, ai që ka qeverisur me ligjet e tij pjesën më të madhe të njerëzimit, që i ka edukuar e zhvilluar shpirtërat e tyre, që i ka pastruar zemrat e tyre dhe që i ka udhëzuar mendjet e tyre… ai që është mrekulli e përjetshme ashtu siç janë provuar dyzet aspektet e mrekullisë së tij në Risale-i Nur, dhe i cili demonstron një aspekt të mrekullisë së tij për secilën prej dyzet klasave të njerëzimit, ashtu siç u shpjegua në Mektubin e Nëntëmbëdhjetë, Mektubin e kerametit të jashtëzakonshëm… ky Kuran madhështor meritoi me të drejtë të quhet ‘Fjala e All-llahut’, dhe profeti Muhammed a.s.m. me mijërat e mrekullive të tij u bë një mrekulli e ndritshme për të.
A do të ishte e mundur që të mos ishte ky Kuran Kerim Fjala e Atij Folësi të parapërjetshëm xh.sh.? Dhe a do të ishte e mundur që ato të mos ishin Dekretet e Atij Krijuesi të përjetshëm? Ruajna Zot! Njëqind herë ruajna Zot! Atëherë, ‘Besimi në Zotin’ së bashku me argumentet e tij provojnë se Kurani Kerim është “Fjala e All-llahut xh.sh.”.
* * *
Pastaj, Sulltani i Gjithëlavdishëm i Cili e mbush sipërfaqen e tokës me qënie të gjalla në mënyrë të vazhdueshme dhe e boshatis atë, dhe e mbush këtë botë me qënie të vetëdijshme me qëllim që ta bëjë Vetveten të njohur, të adhuruar dhe të lavdëruar…
A do të ishte e mundur që ky Sulltan i Gjithëlavdishëm t’i linte të zbrazur qiejt dhe yjet, dhe të mos i mbushte ato pallate qiellorë me banorë e me qënie të përshtatshme për to?…
A do të ishte e mundur që ky Sulltan Madhështor ta linte sovranitetin e Hyjnisë së Tij në më të shtrirën e mbretërive të Tij pa dinjitet e madhështi, pa shërbëtorë, pa funksionarë, pa përfaqësues emisarë, pa kontrollues mbikëqyrës, pa shikues admirues, pa rob të nderuar dhe pa subjekte të bindur? Ruajna Zot! Sa numri i melekëve ruajna Zot!
Pastaj, Sundimtari i Gjithurtë dhe i Gjithëdituri Mëshirëplotë i Cili e shkroi këtë univers në formën e një libri regjistroi të gjithë historinë e jetës së çdo peme në secilën prej bërthamave të saj; dhe shkroi në farërat e barit, të bimëve dhe të luleve të gjitha detyrat e tyre jetike, dhe regjistroi saktësisht jetët e qënieve të vetëdijshme në memoriet e tyre aq të vogla sa farat e sinapit dhe ruajti me fotografitë e panumërta të gjitha aktet dhe ngjarjet në të gjithë sundimin e Tij dhe në të gjitha epokat e sovranitetit të Tij; i Cili krijoi xhehennemin, urën e Siratit dhe Peshoren më të madhe -shkallët më të larta të drejtësisë- për hir të manifestimit dhe realizimit të drejtësisë, urtësisë dhe mëshirës të cilat janë baza më e rëndësishme e Hyjnisë…
A do të ishte e mundur për këtë Sundimtar të Gjithurtë dhe për këtë të Gjithëditur Mëshirëplotë që të mos i regjistrojë veprat e njeriut të cilat lidhen me qëniet?…
A do të ishte e mundur që Ai të mos i regjistrojë punët e njeriut për shpërblim e ndëshkim dhe të mos i shkruajë gabimet dhe të mirat e tij në pllakat e paracaktimit Hyjnor?
Ruajna Zot! Sa numri i shkronjave të shkruara në Pllakën e Ruajtur të Kaderit.
Domethënë, e vërteta e ‘Besimit në Zotin’ së bashku me argumentet e saj provojnë të vërtetën e ‘Besimit në Melekë’ ashtu siç provojnë në mënyrë të sigurt të vërtetën e ‘Besimit në Kaderin Hyjnor’. Shtyllat e besimit e provojnë njëra-tjetrën aq qartë siç shfaq dielli ditën, dhe ashtu siç tregon dita diellin.
PIKA E DYTË
Të gjitha mësimet dhe pretendimet e librave qiellorë dhe të shkrimeve të shenjta me në krye Kuranin, dhe pretendimet e të gjithë profetëve -me në krye profetin Muhammed a.s.m.- vërtiten mbi baza të qëndrueshme dhe mbi shtylla të përcaktuara. Ato të gjithë janë përpjekur në mënyrë të vazhdueshme për t’i dhënë mësim tek të tjerët dhe për t’i provuar ato pika bazë. Të gjitha provat dhe dëshmitë të cilat dëshmojnë për profetësinë dhe vërtetësinë e tyre orientohen e shohin tek ato shtylla e baza, duke mbështetur vërtetësinë e tyre. Ato themele e baza janë “besimi në Zotin”, “besimi në melekët e tij”, “në të Dërguarit e tij”, dhe në kaderin, e mira tij dhe e keqja e tij janë prej Allahut xh.sh..
Atëherë është krejtësisht e pamundur të bësh ndarje midis gjashtë shtyllave të besimit, pasi secila shtyllë i provon të gjitha shtyllat e tjera, i kërkon të gjitha ato dhe i bën të domosdoshme. Prandaj, të gjashtë shtyllat janë si një tërësi, një universale të cilat nuk mund të copëtohen në pjesë dhe ndarja e të cilave është jashtë limiteve të mundësisë. Ashtu si pema e bekuar Tuba rrënjët e së cilës shtrihen në qiej, dhe secila nga degët e saj secili frut dhe secila nga gjethet e asaj Peme madhështore mbështeten tek jeta e përjetshme e asaj Peme, dhe askush nuk mund të mohojë jetën e një gjethi të vetëm që lidhet me atë pemë në qoftë se nuk do të mundej të mohonte jetën e asaj peme të dukshme e cila është aq e qartë si dielli; në qoftë se do ta mohonte, atëherë ajo pemë do ta përgënjeshtronte me numrin e degëve të saj, të frutave dhe të gjetheve dhe do ta bënte të heshtë; po ashtu Imani -besimi- me gjashtë shtyllat e tij është e ngjashme me këtë.
Në fillimin e këtij ‘Stacioni’, unë synova t’i shpjegoja gjashtë shtyllat e besimit në tridhjetë e gjashtë pika, secila me pesë nënndarje. Gjithashtu unë synova t’i përgjigjesha e ta shpjegoja më mirë e më shumë pyetjen e madhe që erdhi në fillim. Mirëpo disa pengesa e rrethana të papritura nuk e lejuan këtë. Unë mendoj se pika e parë nuk lë nevojë për sqarim të mëtejshëm për njerëzit inteligjentë, pasi ajo është një kriter i mjaftueshëm për temën.
U kuptua plotësisht se në qoftë se një musliman mohon njërën nga shtyllat e besimit, ai bie në mosbesim absolut. Sepse përballë shpjegimeve të përmbledhura të feve të tjera, islami i shpjegon dhe i shtjellon ato plotësisht e në mënyrë të detajuar, dhe shtyllat e besimit janë të lidhura së bashku. Muslimani i cili nuk e njeh Muhammedin a.s.m. dhe nuk e pranon atë, ai nuk e njeh as Zotin xh.sh. -me Atributet e Tij- dhe nuk e njeh as Ahiretin… atëherë besimi i muslimanit bazohet mbi prova të tilla të fuqishme të patundura dhe të panumërta saqë nuk ka asnjë arsye për mohim. Ato, mjaft thjesht, e detyrojnë arsyen t’i pranojë.
PIKA E TRETË
Një herë unë thashë: El-Hamdu lil-lah, pastaj kërkova për një mirësi e cila do të ishte e barasvlefshme me kuptimin e saj pafundësisht të gjërë. Papritmas, m’u shfaq fjalia vijuese:
“El-hamdu lil-lahi Alal Imani bil-lah, ve ala vahdanijjetihi, ve ala vuxhubi vuxhudihi, ve ala Sifatihi, ve Esma’ihi, hamden biadedi texhe-lijjati Esma’ihi minel- Ezeli ilel Ebedi”.
“I Gjithë lavdërimi qoftë për Zotin për besimin në Zot, dhe për unitetin e Tij, për ekzistencën e Tij të domosdoshme, për Atributet e Tij dhe për Emrat e Tij, sa numri i manifestimeve të Emrave të Tij prej parapërjetësisë për tek paspërjetësia”.
Unë hodha vështrimin në të dhe e gjeta plotësisht të përshtatshme për kuptimin… që është sa vijon…
* * *
ÇËSHTJA E DHJETË
ÇËSHTJA E DHJETË E TRAJTESËS SË FRUTEVE TË BESIMIT QË ËSHTË
RREZJA E NJËMBËDHJETË
NJË LULE E EMIRDAGUT
Një përgjigje shumë e fuqishme për kundërshtimet që ngrihen kundra përsëritjes në Kur’an.
Vëllezërit e mi të dashur e besnikë!
Për shkak të gjendjes sime të mjerueshme, kjo çështje është disi e ngatërruar dhe e pagjashme. Por unë kuptova se nën këto shprehje të ngatërruara, sigurisht ndodhej një lloj shumë i vlefshëm i mrekullisë, por fatkeqësisht unë nuk isha i aftë për ta shprehur atë. Megjithatë, sado të pangjyra të jenë shprehjet, meqenëse lidhen me Kur’anin, ato janë edhe “Adhurim në formë reflektimi” edhe “sedef” për një xhevahir të shenjtë, të lartë e të ndritshëm. Diamanti në dorë është ai që duhet të shikohet dhe jo sedefi a mbulesa e tij e grisur. Gjithashtu, unë shkrova në një a dy ditë gjatë muajit të Ramazanit ndërsa isha shumë i sëmurë dhe në gjendje të mjerueshme e pa ushqim, nga domosdoshmëria, në mënyrë të përmbledhur e shkurt, dhe duke përfshirë të vërteta e prova të shumta në një fjali të vetme. Prandaj, të mos merren në konsideratë mangësitë e saja.[23]
Vëllezërit e mi të dashur e besnikë!
Ndërsa po lexoja Kur’anin e shpjegimit të mrekullueshëm në muajin e Bekuar të Ramazanit, po reflektoja thellë në kuptimet e tridhjetë e tre vërseteve që aludojnë për Risale-in Nurin në Rrezen e parë, ku cilido vërset prej atyre që më dilte para, unë shikoja se faqja, fleta dhe tregimi i vërsetit gjithashtu shikonin tek Risale-i Nuri dhe tek studentët e tij, nga këndvështrimi i marrjes së tyre një pjesë prej tregimit dhe kuptimit, e sidomos prej vërsetit të Dritës tek sureja En-Nur; ato vërsete tregojnë e aludojnë me dhjetë gishtërinjtë për Risale-in Nurin; gjithashtu edhe vërsetet e errësirës që vijnë pas atij vërseti, tregojnë e aludojnë drejtpërdrejt për ata që e luftojnë dhe e kundërshtojnë Risale-in Nurin; këto madje, u japin atyre një pjesë më të madhe. Unë kuptova mjaft qartë se ky “stacion” ngrihet nga veçantia për tek përbotshmëria, dhe se një pjesë e asaj përbotshmërie është Risale-i Nuri dhe studentët e tij në këtë shekull.
Vërtet, në lidhje me gjërësinë, lartësinë dhe gjithëpërfshirjen që merr Fjalimi i Kur’anit nga stacioni i gjërë Absolut i Hyjnisë universale, i Folësit të parapërjetësisë, dhe nga stacioni i madh i atij të cilit iu adresua ky libër në emër të të gjitha qënieve nga stacioni i gjërë i udhëzimit të të gjithë njerëzimit në të gjithë shekujt, dhe nga stacioni i shpjegimit më të lartë e gjithëpërfshirës të ligjeve Hyjnore që lidhen me Dynjanë e Ahiretin, me qiejt e tokën, dhe me parapërjetësinë e paspërjetësinë, ato ligje që i përkasin Hyjnisë së Tij si Krijues i universit dhe që përfshijnë të gjitha qëniet; ky fjalim shfaq një mrekulli të tillë të lartë e një gjithëpërfshirje, saqë si niveli i tij i thjeshtë e i dukshëm, që u bën qejfin e i bën të ndihen të nderuar mendjet e thjeshta të njerëzve të zakonshëm –të cilët janë pjesa më e madhe që Kur’ani u adresohet –po ashtu edhe niveli i tij më i lartë– shtresa më e kulturuar dhe e arsimuar–, marrin pjesë prej tij.
Ai sikur i adresohet çdo shekulli e çdo klase të njerëzimit, jo si një pjesë e historisë apo si një mësim nga një tregim historik, por si një pjesë e një parimi universal, sikur ai të shpallej rishtas. Dhe në mënyrë të veçantë kërcënimet e tij të përsëritura shpesh:
“për keqbërësit… për keqbërësit” dhe paralajmërimet e tij të ashpra për ardhjen e fatkeqësive qiellore e tokësore për shkak të gjynaheve të tyre dhe padrejtësive –përmes këtyre dhe ndëshkimit që u ra popujve të Adit, Themudit dhe Faraonit, ai– me këtë përsëritje- u tërheq vëmendjen për padrejtësitë e pakrahasueshme të këtij shekulli, dhe nëpërmjet përmendjes së shpëtimit të profetëve, si shpëtimi i Ibrahimit a.s. dhe i Musait a.s., ai u jep ngushëllim e qetësi besimtarëve të cilëve u bëhet padrejtësi.
Vërtet, për të gjitha kohët e shkuara dhe epokat e shekujt e kaluar që, nga pikëpamja e pakujdesisë dhe e çudhëzimit, formojnë një vend të lemerishëm e të tmerrshëm të mosekzistencës dhe një varrezë të dhimbshme e të rrënuar, Kur’ani i Shpjegimit të Mrekullueshëm i tregon çdo shekulli dhe çdo klaseje njerëzore, në formën e faqeve të gjalla instruktive, botët e çuditshme që jetojnë e që janë të pajisura me shpirtëra, dhe botët ekzistuese të Krijuesit Furnizues të cilat lidhen me ne; me një mrekulli të lartë ai ndonjëherë na përcjell neve tek ato kohë dhe disa herë i sjell ato kohë tek ne. Duke gjallëruar e duke i dhënë jetë universit, që nga pikëpamja e çudhëzimit është i pajetë, i mjerë, i vdekur dhe një zonë e shkretë e pafund duke u rrotulluar përmes ndarjes e tatëpjetës, me të njëjtën mrekulli, ky i njëjti Kur’an i kalibrit të fuqishëm, i sjell në jetë ato qënie të vdekura, i bën ato të bisedojnë me njëra-tjetrën si nëpunës të ngarkuar me detyra dhe të shpejtojnë për të ndihmuar njëri-tjetrin; ai i instrukton njerëzimin, xhindet dhe engjëjt me urtësinë e vërtetë, të shndritshme e të kënaqshme. Atëherë, ai me siguri fiton shquarsi, dallueshmëri të shenjta Hyjnore e tituj të lartë nderi, si ndodhja e dhjetë të mirave dhe meritave në secilën nga shkronjat e tij dhe ndonjëherë njëqind, njëmijë apo mijëra merita; dhe sikur xhindet e njerëzit të mblidheshin bashkë, qënia e tyre të paaftë për të nxjerrë si shembulli i tij; dhe fjala e tij krejtësisht e përshtatshme me të gjithë njerëzimin e me të gjitha qëniet; dhe qënia e tij i skalitur gjithmonë me entuziazëm e dëshirë të fortë në zemrat e miliona hafizëve; mosdhënia e tij mërzitje nga përsëritjet e tij të shpeshta e të shumta; dhe pavarësisht shumë vendeve e fjalive të tij të mbuluara e të fshehura, vendosja e tij në mënyrë të plotë në mendjet e fëmijëve delikatë; dhe qënia e tij i këndshëm si uji i Zemzemit në veshët e të sëmurëve dhe të atyre që janë në grahmat e vdekjes, të cilët shqetësohen edhe nga fjala më e vogël; dhe dhënia e tij lumturi për studentët e tij në këtë botë dhe në tjetrën.
Dhe rrjedhshmëria e stilit të tij, i cili, duke iu përmbajtur e respektuar plotësisht qënien analfabet të përçuesit të tij, nuk lejon fjalë të fryra, artificializëm apo shtirësi, dhe zbritja e tij direkt nga qiejt e demonstron një mrekulli të tillë. Gjithashtu ai tregon një mrekulli të hollë në hijeshinë dhe udhëzimin e mendjeve të thjeshta të njerëzve të zakonshëm duke u bërë qejfin atyre –të cilët përbëjnë shumicën e klasave të njerëzimit– përmes zbritjes e begenisë në shprehjet e tij me qëllim që t’u afrohet shkallëve të tyre të të kuptuarit, e duke hapur përpara tyre fletët e qarta, që shfaqen në mënyrë të vetëkuptueshme si qiejt e toka… dhe duke dhënë mësim mrekullitë e çuditshme të fuqisë dhe rreshtat kuptimplotë të urtësisë nën ato gjëra të zakonshme.
Dhe me qëllim që të bëjë të ditur se ai është gjithashtu një libër lutjeje e faljeje, libër thirrjeje, përmendjeje dhe libër i Njësisë Hyjnore të cilat kërkojnë përsëritje, ai demonstron një llojë mrekullie duke bërë të kuptueshme në një fjali të vetme dhe në një tregim të vetëm, përmes përsëritjeve të tij të këndshme, kuptime të shumta të ndryshme për klasa të shumta të ndryshme të njerëzimit. Gjithashtu, me qëllim që të bëjë të njohur se gjërat më të vogla e më të holla në ngjarjet e zakonshme janë brenda shikimit të Mëshirës së të Gjithëmëshirshmit, brenda sferës së rregullimit të Tij dhe Dëshirës së Tij, ai demonstron një lloj mrekullie duke u dhënë rëndësi edhe ngjarjeve më të vogla që u ndodhën sahabëve, shokëve të profetit Muhammed a.s.m. në themelimin e Islamit dhe në kodifikimin e sheriatit dhe me to ai shfaq rregulla Hyjnore që veprojnë në univers si dhe ligje gjithëpërfshirëse. Përveç kësaj, ai shfaq se ato ngjarje të pjesshme të cilat janë si farëra në themelimin e Islamit e të sheriatit në përgjithësi, do të prodhonin në vijim të kohërave frutat më të rëndësishëm.
Në lidhje me përsëritjen, duke qenë e domosdoshme për shkak të përsëritjes së nevojës, përsëritja e disa vërseteve që, si përgjigje e pyetjeve të shumta të përsëritura gjatë një periudhe njëzet vjeçare dhe që instruktoi nivele të ndryshëm dhe të shumtë njerëzish, nuk është gabim. Ai përsërit fjali që kanë mijëra rezultate dhe përsërit udhëzime që janë përfundime të dëshmive të pafund, të cilat përshkruajnë një revolucion e ndryshim të madh, të tmerrshëm e gjithëpërfshirës që duke shkatërruar plotësisht universin e madh dhe duke ndryshuar formën e tij tek Dita e Gjyqit të madh, do të zhdukë Dynjanë dhe do të themelojë Ahiretin madhështor në vend të tij dhe do të provojë se të gjitha të pjesshmet e të tërat duke filluar nga atomet gjer tek yjet janë në Dorën e Qënies së Vetme, Krijuesit, dhe nën drejtimin e Tij. Ai gjithashtu i përsërit tek shpjegimi i inatosjes Hyjnore dhe i zemërimit Hyjnor ndaj gjynaheve, padrejtësive të njeriut, te shkelja dhe kundërshtimi i qëllimit të krijimit për shkak të rezultatit të krijimit të universit, ato padrejtësi e gjynahe shkaktojnë trazirën e qënieve dhe bëjnë të zemërohen toka, qiejt dhe elementet; të përsërisësh vërsete të tilla nuk është gabim, por mrekullia më e fuqishme dhe elokuenca më e lartë; është një elokuencë e një stil i ndritur e i qartë që i korrespondon ekzaktësisht kërkesave të rrethanave.
Për shembull, siç është shpjeguar në Shkreptimën e Katërmbëdhjetë të Risale-i Nur, fjalia “Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti”, duke qenë një vërset i vetëm dhe duke u përsëritur njëqind e katërmbëdhjetë herë në Kur’an, është një e vërtetë e madhe e cila lidh Fronin Hyjnor me tokën dhe ndriçon kozmosin dhe i nevojitet gjithkujt në çdo kohë; ajo sikur të përsëritej me miliona herë, akoma do të kishte nevojë për të. Për të lind nevoja e dëshira jo vetëm çdo ditë si buka, por çdo minut si ajri e drita.
Dhe për shembull, vërseti, “Dhe sigurisht Furnizuesi yt është i Lartë në Fuqi, i Gjithëmëshirshmi”, që përsëritet tetë herë në Suren, (sure el-Shuara). Duke e përsëritur këtë të vërtetë që ka fuqinë e mijëra të vërtetave për shkak të rezultatit të krijimit të universit dhe në Emrin e Hyjnisë universale Absolute, duke përmendur shpëtimin e profetëve, historitë e të cilëve tregohen në sure dhe ndëshkimet e popujve të tyre, kjo përsëritje bëhet me qëllim që të sqarojë se Dinjiteti Hyjnor kërkon torturimin e atyre popujve zullumqarë e tiranë dhe se Mëshira Hyjnore, gjithashtu, kërkon shpëtimin e profetëve, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ta. Atëherë, ky vërset sikur të përsëritej me mijëra herë, akoma do të shfaqej nevoja e malli për të. Përsëritja këtu është një elokuencë e hollë dhe një mrekulli e lartë e mahnitshme.
Dhe për shembull, vërseti,
“Atëherë pra, cilën nga mirësitë e Zotit tuaj ju (njerëz dhe xhinde) e mohoni!”[24] i cili përsëritet në suren Er-Rrahman, po ashtu edhe vërseti, “Mjerë ajo Ditë për mohuesit (e Ditës së ringjalljes)”[25], në suren El-Murselat, bërtasin në fytyrën e të gjithë shekujve duke kërcënuar njerëzimin dhe xhindet dhe shpallin qartë në zonat e qiejve e të tokës se mohimi i mirësive të Zotit nga xhindet e njerëzit, mosbesimi, mosmirënjohja dhe padrejtësitë e tyre shkaktojnë zemërimin e universit dhe e bëjnë tokën e qiejt të inatosen kundër atyre që prishin rezultatet e Krijimit të botës, që mohojnë e i përgjigjen me mospërfillje Madhështisë së rregullit Hyjnor dhe që shkelin në mënyrë agresive të drejtat e të gjitha krijesave. Atëherë, në qoftë se një mësim kaq i përgjithshëm, që lidhet me mijëra të vërteta dhe që ka fuqinë e rëndësinë e mijëra çështjeve, do të përsëritej me mijëra herë, akoma do të ndihej nevoja për të, për përmbledhjen e tij madhështore dhe për elokuencën e bukur e të mrekullueshme.
Dhe për shembul, përsëritja e frazës,
Lavdia të takon Ty, nuk ka zot tjetër përveç Teje! Mëshirë! Mëshirë! Na ruaj, na mbro e na shpëto nga zjarri i Xhehenemit!
te duatë e profetit Muhammed a.s.m. të quajtura Xhevshen el-Kebir, të cilat i përshtaten të vërtetës së Kur’anit dhe është një lloj i përmbledhjes që buron prej tij. Meqenëse ai përmban të vërtetën më të madhe si Njësia dhe më të rëndësishmen e tre detyrave më të mëdha të krijesave përpara Hyjnisë, përmendjet e Zotit, lavdërimet, dhe shenjtërimin e Tij; dhe meqenëse çështja më e madhe e njerëzimit është shpëtimi i tij nga Ferri e mjerimi, dhe synimi më i domosdoshëm i adhurimit dhe i pafuqisë njerëzore është duaja, atëherë edhe sikur ajo të përsëritej me mijëra herë, do të ishte akoma pak.
Kështu, përsëritja në Kur’an shikon e synon parime të fuqishme si këto: Ndonjëherë, madje në një faqe, në lidhje me kërkesat e pozitës dhe nevojës për shpjegim dhe në lidhje me kërkesat e elokuencës, ai shpreh të vërtetën e Unitetit Hyjnor ndoshta njëzet herë, në mënyrë të qartë e të nënkuptuar. Përsëritja nuk shkakton mërzi, por ajo ngjall një fuqi mallëngjimi dhe një ëmbëlsi për përsëritjen e leximit. Përmes përsëritjes elokuenca shton fuqi e lartësi pa shkaktuar mërzi e lodhje. Është shpjeguar në Risale-in Nur me prova vendimtare se sa me vend, të përshtatshme dhe të pranueshme, për sa i përket retorikës, janë përsëritjet në Kur’an.
Urtësia dhe kuptimi i sureve të Kur’anit të Shpjegimit të Mrekullueshëm që u shpallën në Mekë nga ato që u shpallën në Medine, në lidhje me elokuencën, mrekullinë e thukëtinë e stilit, është siç vijon: Në Mekë rreshti i parë i atyre të cilëve Kur’ani u adresohej dhe i atyre që e kundërshtonin atë ishin idhujtarët e kurejshit që ishin analfabetë e të paditur, kështu një stil kaq i fuqishëm e i lartë në lidhje me retorikën ishte i domosdoshëm. Atëherë në shumicën e sureve që u shpallën në Mekë, duke i përsëritur e duke i shprehur shtyllat e besimit dhe shkallët e Njësisë Hyjnore me përmbledhjen më të fuqishme, më të lartë e të mrekullueshme, ai provon aq fuqishëm krijimin e parë, ringjalljen, All-llahun dhe Ahiretin, jo vetëm në një faqe të vetme, në një vërset, fjali apo fjalë, por ndonjëherë në një shkronjë përmes mjeteve gramatikore, si duke ndryshuar vendet e fjalëve apo të fjalive, duke bërë një fjalë të pashquar, si dhe përmes heqjes e përfshirjes, saqë gjenitë dhe udhë-heqësit e shkencës së retorikës e takuan dhe e shikuan atë me habi. Risale-i Nuri, “Fjala e Njëzet e Pestë” dhe veçanërisht shtojcat e saj, të cilat provojnë shkurtimisht dyzet aspektet e mrekullisë së Kur’anit; gjithashtu komenti i Kur’anit Isharatul-ixhaz nga Risale-i Nuri arabisht në mënyrë të mrekullueshme provon aspektin e mrekullisë së Kur’anit në lidhje me renditjen e fjalëve të tij. Në fakt, ato dy trajtesa kanë provuar se në suret që u shpallën në Mekë dhe në vërsetet e tyre janë stilet më të larta të elokuencës dhe mrekullia më e lartë dhe e përmbledhur.
Sa për suret që u shpallën në Medine dhe vërsetet, meqenëse rreshti i parë i atyre të cilëve ato iu adresuan dhe i atyre të cilët i kundërshtuan ato ishin njerëzit e librit –çifutët dhe krishterët– të cilët e pranojnë ekzistencën e Zotit, atëherë rregullat e elokuencës, stilet e udhëzimit dhe bazat e thirrjes për te e drejta kërkonin që fjalimi, i cili u adresohej njerëzve të librit –çifutëve dhe krishterëve– t’i përgjigjej realitetit të situatës së tyre; kështu, çfarë kërkohej nga ato rregulla nuk ishte shpjegimi i parimeve të larta dhe i shtyllave të besimit në një stil të thjeshtë, të qartë e të hollësishëm, por shpjegimi i çështjeve të veçanta të sheriatit dhe i urdhëresave të tij, të cilat ishin shkak kundërshtie dhe origjinat e shkaqeve të çështjeve dytësore dhe të ligjeve të përgjithshme. Kështu, në suret që u shpallën në Medine dhe në vërsetet, përmes shpjegimeve në stil të detajuar, të qartë e të thjeshtë dhe në mënyrë të pakrahasueshme shpjegimi tipik për Kur’anin, ai në pjesën më të madhe përmend brenda atyre çështjeve të veçanta dytësore një përmbledhje të fuqishme e të lartë, një konkluzion e provë, një fjali që lidhet me Njësinë Hyjnore, me Emrat Hyjnore ose me Ahiretin; e bën çështjen e veçantë të sheriatit të përgjithshme dhe siguron se ajo përputhet me besimin tek Zoti xh.sh.. Ajo pozitë e qartë e ndriçon atë pjesë, e lartëson dhe e përgjithëson. Risale-i Nuri i ka provuar cilësitë, pikat e holla dhe elokuencën e lartë në përmbledhjet e përfundimet, të cilat shprehin Njësinë Hyjnore dhe që vijnë kryesisht te fundet e vërseteve, si,
“Në të vërtetë Zoti është i Gjithëfuqishmi mbi gjithçka.” “Sigurisht Zoti ka njohuri për gjithçka”, “Dhe Ai është i Gjithëfuqishmi, i Gjithurti”, “Ai është i Larti në Fuqi i Gjithëmëshirshmi.”
Në shpjegimin e Rrezatimit të Dytë në Dritën e Dytë tek Fjala e Njëzet e Pestë, dhjetë prej shumë pikave të holla e prej cilësive të atyre përmbledhjeve e përfundimeve, ai ka provuar për kryeneçët se tek ato ndodhet një mrekulli më e lartë. Po, në shpjegimin e atyre çështjeve dytësore të sheriatit dhe të ligjeve të jetës sociale, ai i ngre shikimet e atyre të cilëve u adresohet për tek çështjet e larta e të përgjithshme, dhe e transformon stilin e thjeshtë në stil të lartë, tamam sikur ai e kalon lexuesin nga mësimi i sheriatit për tek mësimi i Njësisë Hyjnore, kjo vërteton se Kur’ani është një libër sheriati, rregullash dhe urtësie; gjithashtu ai është libër i parimeve të fesë dhe i besimit, libër lutje, mendimi e thirrje. Dhe përmes mësimit të shumë qëllimeve të udhëzimit Kur’anor në çdo pjesë, ai shfaq një elokuencë brilante e të mrekullueshme, të ndryshme nga ajo e sureve që u shpallën në Mekë.
Ndonjëherë në dy fjalë, për shembull, te “Zoti i të gjitha botëve” dhe “Zoti yt”, ku përmes frazës “Zoti yt” ai shpreh Njësinë Hyjnore dhe përmes “Zoti i të gjitha botëve” shpreh Unitetin Hyjnor. Duke ditur se Njësia përmban Unitetin. Madje ai stil elokuence mund të shikojë tek një fjali e vetme dhe të tregojë, si shembull, depërtimin e Njohurisë së Tij tek vendosja e grimcës në beben e syrit dhe vendosja e diellit në mes të qiellit, dhe tek gjithëpërfshirja e Fuqisë së Tij e Cila vendos me një vegël të vetme çdo gjë në vendin e vet, duke e bërë diellin sikur të ishte një sy për qiellin.
Dhe për shembull, pas vërsetit,
“I Cili krijoi qiejt e tokën”,
duke ndjekur vërsetin,
“Ai ndërfut natën te dita, dhe Ai ndërfut ditën te nata.”[26]
Ai thotë: “Sigurisht që Ai është i Gjithëdituri i asaj që është në gjokse (në zemrat e njerëzve).”[27]
Ai thotë: “Brenda madhështisë së krijimit të tokës e të qiejve, Ai njeh e rregullon gjithashtu mendimet e zemrës.” Dhe përmes shpjegimit të këtij lloji e transformon atë nivel të thjeshtë e të paditur dhe veçanërisht diskutimin që marrin parasysh mendjet e njerëzve të zakonshëm, në një bisedim të lartë, tërheqës e të përgjithshëm për qëllimin e udhëzimit.
Një pyetje: “Meqenëse për arsye se një e vërtetë e rëndësishme ndonjëherë nuk është e dukshme për shikimet sipërfaqësore dhe, meqenëse në disa pozita lidhja nuk njihet në shprehjen e përmbledhjes së lartë që i përket Njësisë Hyjnore apo një parimi të përgjithshëm midis një ngjarjeje të pjesshme e të zakonshme, disa e imagjinojnë se ka mangësi në elokuencë. Për shembull, duke përmendur parimin shumë të lartë, “Por përmbi të gjithë ata që janë të pajisur me dije, është Një i Gjithëdituri (All-llahu).”[28]
te Hazreti Jusufi a.s., duke strehuar vëllanë e tij me marifet, kjo nuk shfaqet të jetë në ruajtje me elokuencën. Cili është kuptimi i tij dhe urtësia në të?”
Përgjigjja: Në shumicën e sureve të gjata dhe në ato me gjatësi mesatare që secila është si një Kur’an i vogël, dhe në shumë faqe e pjesë nuk ndiqen vetëm dy apo tre qëllime prej katër qëllimeve të Kur’anit, që janë: Njësia Hyjnore, profetësia, ringjallja dhe drejtësia me ibadetin, por secila përmban natyrën e Kur’anit dhe katër qëllimet përnjëherësh. Domethënë, secila prej tyre është libër përmendjeje, besimi, reflektimi, libër sheriati, urtësie dhe libër udhëzimi. Dhe kështu, meqenëse secila përshkruan treguesit madhështorë të Hyjnisë dhe gjithëpërfshirjen e të gjitha gjërave, duke qenë një lloj recitimi i librit madhështor të universit, në çdo diskutim dhe ndonjëherë në një faqe të vetme, Kur’ani ndjek shumë qëllime; ndërsa duke dhënë mësim në njohjen e Zotit, në shkallët e Njësisë Hyjnore dhe në të vërtetat e besimit, edhe në qoftë se me një lidhje të dobët në dukje, ai hap një subjekt tjetër udhëzuesi në pjesën vijuese dhe i bashkangjit lidhje të fuqishme të dobtës. Kështu, stili i korrespondon plotësisht diskutimit që kërkon ajo pozitë dhe rrit nivelin e elokuencës.
Një pyetje e dytë: “Cilat janë urtësia dhe qëllimi i Kur’anit që i provon me mijëra herë Ahiretin, Njësinë Hyjnore dhe shpërblimet e dënimet e njeriut, që tërheq vëmendje për tek ato në mënyrë të qartë, të nënkuptuar e me aluzione dhe i jep ato mësim në çdo sure, në çdo faqe dhe në çdo diskutim?”
Përgjigjja: Kur’ani i jep mësim njeriut dhe i tërheq vëmendjen për tek çështjet më të rëndësishme, më domethënëse e më të mëdha që ndodhin midis krijesave e mundësive, dhe për ndryshimet e historisë së universit që lidhet me detyrën e njeriut dhe me mjetet e mjerimit të tij apo të lumturisë – njeriu i cili mori përsipër detyrën e amanetit, si kalif, zëvendës i Zotit në tokë–, dhe në të njëjtën kohë Kur’ani zhduk dyshimet e shumta që i vijnë njeriut pa ndërprerje, dhe dërrmon mohimet e llojeve të tërbuara dhe kokëfortësinë. Kështu, Kur’ani e bën njeriun t’i mbështesë e t’i besojë ato revolucione të mëdha dhe që t’u parashtrojë atyre çështjet thelbësore më të domosdoshme të cilat janë aq të mëdha sa revolucionet e ndryshimet, atëherë në qoftë se Kur’ani tërheq vëmendjen e tij për tek ato me mijëra herë dhe me miliona herë, kjo nuk do të quhej kurrë tepri në elokuencë, dhe ato diskutime duhet të lexohen pasi nuk ka më të rëndësishme e më të mëdha se sa ato. Ato nuk shkaktojnë mërzi, dhe nevoja nuk mbaron për t’i përsëritur e lexuar me miliona herë.
Për shembull, meqenëse vërseti,
“Vërtet se ata të cilët besojnë dhe punojnë mirësi e drejtësi, për ta do të jenë kopshtet e begatë nën të cilët rrjedhin lumenj (në Xhnenet). “Ata do të banojnë aty përherë.”[29]
ia tregon të vërtetën e njoftimeve të lumturisë së përgjithshme njeriut të mjerë, i cili në çdo minut takon realitetin e vdekjes dhe ky sihariq e shpëton njeriun nga përfytyrimi për vdekjen si një ekzekutim i përjetshëm. Kështu e shpëton atë –botën e tij dhe të gjithë ata që ai i do– nga asgjësimi, madje ai u jep atyre një sovranitet të përhershëm dhe i bën të përfytyrojnë një lumturi të përjetshme. Kështu, në qoftë se ky vërset do të përsëritej me miliarda herë, përsëritja e tij nuk do të konsiderohej kurrë tepri, edhe sikur të vlerësohej sa universi, përsëri elokuenca nuk e humbet vlerën e saj. Kështu, ti shikon se Kur’ani i shpjegimit të mrekullueshëm i cili i trajton shembujt e këtyre çështjeve të vlefshme dhe orvatet të bindë ata të cilëve ai u adresohet, duke vërtetuar me prova vendimtare ndodhjen e revolucioneve dhe ndryshimet e mëdha që do ta shkatërrojnë formën aktuale të universit dhe i bën ato para tyre të lehta e të qarta sikur të ishte ndryshimi i një shtëpie dhe trasnformimi i formës së saj; Kur’ani i mrekullueshëm sigurisht tërheq vëmendjen me mijëra herë për tek këto çështje –në mënyrë të qartë, të nënkuptuar e me aluzione–, dhe kjo nuk është e tepërt, por përtërin mirësinë, ashtu siç përtërihen nevojat esenciale të bukës, ilaçit, ajrit dhe dritës.
Dhe për shembull, siç është provuar në mënyrë vendimtare në Risale-in Nur, urtësia e përsëritjes në Kur’an:
“Vërtet që për keqbërësit është një ndëshkim i dhimbshëm”[30], “Për ata që mohuan (All-llahun) për ta do të jetë zjarri i Xhehennemit.”[31]
dhe vërsete të tjera, kërcënimi e paralajmërimi si këto të cilët përsëriten me ashpërsi, egërsi e dhunshëm është se mosbesimi i njeriut është një tejkalim e një shkelje e tillë kundër të drejtave të universit e të shumicës së krijesave, dhe ai shkakton zemërimin e qiejve e të tokës dhe bën të inatosen elementet, saqë ato japin goditje me stuhi, shtrëngata e tufane mbi mohuesit e mbi keqbërësit. Dhe sipas deklarimit të qartë të vërseteve,
“Kur ata të flaken në të (Zjarr), ata do të dëgjojnë të marrë frymë (tmerrësisht) duke u djegur në flakë”, “Ai pothuaj shpërthen me vrull…”[32]
Xhehennemi zemërohet keq me ata mohues të padrejtë e të ligj, saqë arrin shkallën e shpërthimit me furi e tërbim. Kështu, në qoftë se Monarku i universit do ta përsëriste në urdhërat e Tij, me zemërim të madh e me ashpërsi, atë krim (mohimin) dhe ndëshkimin e tij me mijëra, miliona apo miliarda herë, akoma ajo nuk do të ishte aspak tepri dhe as mangësi në elokuencë. Duke parë atë krim të përgjithshëm dhe atë shkelje e agresion ndaj të drejtave të pakufishme, dhe sipas urtësisë së shfaqjes së rëndësisë së të drejtave dhe përkujdesjes Hyjnore dhe duke nxjerrë në pah shëmtinë e pafund në mosbesim dhe në ligësinë e atyre mohuesve, ajo nuk përsëritet për humbjen e njeriut dhe vogëlsinë e tij, por për madhësinë e mëkatit të mohuesit dhe madhësinë e krimit të tij të padrejtë.
Pastaj ne shikojmë se me qindra miliona njerëz që prej njëmijë vjetësh, i kanë lexuar çdo ditë ato vërsete të Kur’anit, jo me mërzi, por me dëshirë të madhe, me mall e nevojë. Vërtet, çdo ditë, gjithë kohën, për gjithkënd, një botë zhduket dhe dera e një bote të re hapet për ta. Në përsëritjen e “Nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut” me mallin e nevojës për të, me mijëra herë, me qëllim që të ndriçohet secila nga ato botëra kalimtare dhe të shkëlqejnë me dritën e besimit, ajo e bën atë fjali Njësie sikur të ishte një llambë ndriçuese në qiellin e atyre botëve, ditëve dhe e atyre perdeve të ndryshueshme… Në të njëjtën mënyrë, sipas urtësisë së vlerësimit nëpërmjet leximit të Kur’anit, dënimet e atyre krimeve dhe kërcënimet e rrepta të Monarkut të Parapërjetësisë, të cilat dërrmojnë kokëfortësinë e tyre dhe përmes veprimit për të shpëtuar nga kryengritja e shpirtit, që të mos i zhysë në errësirrë ato perde të shumëfishta kalimtare dhe botët e përkohshme shtegtuese, që të mos i bëjnë të shëmtuara imazhet e tyre që reflektohen në pasqyrat e jetëve të tyre dhe që të mos kthejnë kundra tyre ato shikime shoqëruese miqësore të cilat mund të dëshmojnë në favor të tyre, e jo kundra, Kur’ani i përsërit ato në mënyrën më domethënëse. Madje edhe djajtë mposhten e ikin nga imagjinata që të jenë pa vend këto kërcënime kaq të fuqishme, të ashpra e të përsëritura të Kur’anit. Ai tregon se torturat e Xhehennemit janë thjesht drejtësi për mohuesit të cilët nuk u kushtojnë vëmendje atyre.
Dhe për shembull, duke përsëritur shumë herë tregimet e Musait a.s. të cilat përmbajnë shumë shembuj urtësie dhe dobi si Shkopi i Musait, dhe gjithashtu urtësia në përsëritjen e tregimeve të profetëve, paqja dhe bekimet e Zotit xh.sh. qofshin mbi ta, është që të demonstrojë se profetësitë e të gjithë profetëve të tyre janë një provë e profetësisë së Muhammedit a.s.m.. Në përputhje me urtësinë e pamohueshme të pikëpamjes së realitetit të profetësisë së këtij Personaliteti, dhe meqenëse jo gjithkush ka gjithmonë kohë apo aftësi për të lexuar gjithë Kur’anin, ashtu si shtyllat e rëndësishme të besimit, ai i përsërit ato tregime me qëllim që t’i bëjë të gjitha suret e gjata dhe ato me gjatësi mesatare, secilën si një Kur’an të vogël. T’i përsërisësh ato nuk është tepri, por në të vërtetë, ajo kërkohet nga elokuenca, dhe jep mësim se ngjarja e shfaqjes së Muhammedit a.s.m. është ngjarja më e madhe e njerëzimit dhe çështja më e rëndësishme e universit.
Është treguar në mënyrë vendimtare në Risale-i Nur e me prova e tregues të shumtë se përmes dhënies së pozitës më të lartë Personit të profetit Muhammed a.s.m. në Kur’an, dhe duke e bërë “Muhammedun resulull-llah,” Muhammedi është i dërguari i Tij- i cili përmban katër nga shtyllat e besimit të shoqëruara me “Nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut,” se profetësia e Muhammedit a.s.m. është e vërteta më e madhe në univers, se Personi i Muhammedit a.s.m. është më i nderuari i krijesave dhe personaliteti i tij universal kolektiv dhe rangu i tij i shenjtë i njohur si e vërteta Muhammedane është dielli më rrezatues i dy botëve, dhe vlera e tij për këtë pozitë të jashtëzakonshme është provuar gjithashtu. Njëra nga mijëra provat është kjo. Sipas parimit, “Shkaku është si vepruesi” me barasvlerën e të gjitha veprave të mira të kryera nga i gjithë komuniteti i tij në të gjitha kohët duke hyrë në librin e tij të punëve të mira, drita që ai solli duke ndriçuar të gjitha të vërtetat e kozmosit; kënaqësia që ai u jep jo vetëm xhindeve, njerëzve, melekëve dhe gjallesave, por gjithashtu edhe universit, qiejve e tokës; dhe lutjet e bimëve të ofruara nga gjuha e prirjes dhe e gatishmërisë së gjendjeve të tyre, dhe lutjet e kafshëve të ofruara nëpërmjet gjuhës së nevojës së tyre të natyrshme; dhe komuniteti i drejtë i atij personaliteti duke i çuar atij salavate e duke bërë prej lutjeve të mëshirës me salat e selam, dhe përfitime shpirtërore të milionave –dhe së bashku me qëniet shpirtërore e madje miliardat– nga lutjet e pamohueshme janë pranuar, siç dëshmojmë aktualisht me sytë tonë; dhe meqenëse secila nga shkronjat e Kur’anit –që i kalojnë të treqindmijët– fitojnë nga dhjetë, njëqind deri në njëmijë mirësi e fruta prej dritave të pafundme, duke hyrë në librin e veprave të tij vetëm me recitimin e Kur’anit nga i gjithë komuniteti i tij, Dituria e të Gjithëditurit të Vetëm i së Padukshmes parapriu dhe shikoi se realiteti Muhammedan i cili është një personalitet shpirtëror kolektiv, në të ardhmen do të ishte si Pema Tuba e Parajsës. Ishte në përputhje me pozitën që Ai i dha atij një rëndësi të tillë të madhe në Kur’an, dhe në dekretet e Tij tregoi se arritja e ndërmjetësimit të tij –shefa’atit– do të jetë vetëm duke ndjekur e aderuar tek Sunneti i tij i nderuar që është çështja më e rëndësishme që lidhet me njeriun. Dhe nga koha në kohë ai mori në konsideratë personalitetin e tij njerëzor dhe gjendjen njerëzore në jetën e tij të hershme, e cila ishte si bërthama e Pemës madhështore të Tubasë.
Kështu, meqenëse të vërtetat e përsëritura në Kur’an janë të kësaj vlere, të gjitha natyrat e shëndosha do ta dëshmonin se, në përsëritjet në Kur’an, është një mrekulli shpirtërore e fuqishme dhe e gjërë; veçse në qoftë se një person është goditur nga një sëmundje e zemrës dhe nga një sëmundje e ndërgjegjjes për shkak të plagëve të materializmit dhe që përfshihet nën rregullin:
Kur syri është sëmurë dritën s’e duron,
As goja me plagë ujin s’e shijon.
* * *
Dy shtojca, të cilat formojnë një përfundim të kësaj çështjes së dhjetë
E para: Dymbëdhjetë vjet më parë unë dëgjova se një ateist i tmershëm e kryeneç kishte nxitur një komplot kundër Kur’anit nëpërmjet pasjes së tij të përkthyer. Ai tha: “Kur’ani duhet të përkthehet që të njihet se çfarë malli është.” Me fjalë të tjera, duke thënë, le të shohë gjithkush përsëritjet e tij të panevojshme dhe le të lexohet përkthimi në vend të tij, ai kurdisi një komplot të tmerrshëm. Megjithatë provat e pamohueshme të Risale-i Nurit provuan në mënyrë vendimtare se një përkthim i vërtetë i Kur’anit është i pamundur dhe gjuhët e tjera, përveçse gjuhës së pasur Arabe nuk mund t’i ruajnë veçoritë e Kur’anit dhe pikat e holla të elokuencës së tij. Përkthimet e rëndomta e të pjesshme të njeriut kurrë nuk mund të zënë vendin e fjalëve të mrekullueshme të Kur’anit, që çdo shkronjë e të cilit fiton nga dhjetë deri në njëmijë merita; prandaj, leximi i përkthimit nuk mund të bëhet në vend të tij nëpër xhami. Duke u shpërndarë gjithandej Risale-i Nuri e asgjësoi atë komplot të tmershëm. Unë e mora me mend se ai ishte për shkak të përpjekjeve prej idioti e të çmenduri të hipokritëve për të shuar diellin e Kur’anit, për llogari të djallit, duke i fryrë atij si fëmijët idiotë, pasi morën mësim prej atij ateisti; unë u inspirova që ta shkruaj këtë “çështjen e dhjetë” ndërsa isha në një ngushticë të madhe dhe në situatën më të dëshpëruar. Por unë nuk e di realitetin e situatës meqë kam qenë i pamundur të takohem me të tjerët.
Shtojca e dytë: Pas lirimit tonë nga burgu i Denizlit, po rrija një ditë në katin e sipërm të hotelit të famshëm “Shehir.” Vallëzimi shumë i hollë, i hijshëm e joshës i gjetheve, i degëve, dhe i rrënjëve të shumë plepave në kopshtet e bukur përballë meje, secili në lëvizje të dalldisur e në ekstazë, si një rreth dervishësh, me prekjen e flladit, më lëndoi zemrën time të dëshpëruar e të zymtë për shkak të ndarjes nga vëllezërit e mi dhe që kisha mbetur i vetmuar. Papritmas, më erdhën ndërmend stinët e vjeshtës e të dimrit dhe një pakujdesi më mposhti. Kështu më erdhi aq keq për ato plepa të bukur e për ato krijesa të gjalla që përkundeshin me gaz e hare, saqë m’u mbushën sytë me lot. Me këtë kujtues të ndarjeve dhe të mosqënies nën perden e zbukuruar të universit, dëshpërimi i botës –i mbushur plot me vdekje e ndarje rëndoi mbi mua. Atëherë, papritmas, Drita të cilën e solli e Vërteta Muhammedane a.s.m. më erdhi në ndihmë dhe i transformoi atë dëshpërim e dhimbje të pafundme në gëzim. Vërtet që i jam përjetësisht mirënjohës Qënies së Muhammedit a.s.m. për ndihmën e ngushëllimin që prekën atë gjendje në atë kohë. Një shembull i vetëm i shkëlqimeve të pafund të asaj Drite ishte shpëtim për mua, për të gjithë besimtarët dhe për gjithkënd. Ajo ishte kështu:
Ai shikim i pavëmendshëm i shfaqi ato krijesa të bekuara e të bukura në atë periudhe kohe të ishin pa funksion e qëllim dhe lëvizjen e tyre të ishte jo nga gëzimi, por sikur ato dridheshin nga mosekzistenca dhe ndarja duke u shkallmuar për tek shuajtja. Ai shikim i shkujdesur më preku aq shumë ndjenjat e dëshirës për qëndrueshmëri të përhershme, për përmallimin ndaj gjërave të mira, për dashurinë e ekzistencës, për dhembshurinë ndaj llojit njerëzor dhe për dashurinë e jetës, saqë ai e transformoi dynjanë në një llojë Ferri shpirtëror dhe mendjen në një instrument torture. Atëherë, mu në atë pikë, Drita që Muhammedi a.s.m. kishte sjellë si dhuratë për njerëzimin, ngriti perden; ajo shfaqi në vend të shuajtjes, mosqënies, asgjësimit, mungesës së qëllimit, kotësisë, përkohshmërisë dhe ndarjes kuptime e shembuj urtësie sa numri i gjetheve të atyre plepave.
Risale-i Nuri ka provuar se rezultatet e detyrat mund të ndahen në tri lloje:
Lloji i parë është i orientuar e shikon tek Emrat e Krijuesit të Gjithëlavdishëm. Ashtu si një mjeshtër i aftë, i cili në qoftë se prodhon një makineri të çuditshme do të duartrokitej e vlerësohej nga të gjithë për shpikjen e tij dhe do të thonin për të Masha’All-llah, Barekall-llah, po ashtu ajo makineri me rolin e saj e përshëndet mjeshtrin e saj dhe e lavdëron atë nëpërmjet gjuhës së gjendjes së saj, e duke shfaqur në mënyrë perfekte rezultatet e synuara prej saj. Të gjitha qëniet e gjalla dhe të gjitha gjërat janë makineri të tilla si ajo; ato duartrokasin Mjeshtrin e tyre përmes lavdërimeve të tyre.
Lloji i dytë i shembujve të urtësisë orientohet për tek shikimet e gjallesave dhe të qënieve të vetëdijshme. Secila nga qëniet bëhet një objekt i këndshëm studimi e libër njohurie. Ato i kanë kuptimet e tyre në sferën e ekzistencës në mendjet e qënieve të vetëdijshme, format e tyre i kanë në memoriet e tyre, tek tablotë në Botën e Shëmbëllesës dhe në regjistrat e Botës së Padukshme. Atëherë, ato lënë botën e dukshme e tërhiqen për te bota e padukshme. Domethënë ato lënë ekzistencën e dukshme dhe fitojnë shumë ekzistenca që i përkasin kuptimit të së padukshmes dhe njohurisë.
Po, meqenëse All-llahu xh.sh. ekziston dhe dituria e Tij përfshin e rrethon gjithçka, atëherë në pikëpamjen e realitetit, në botën e besimtarëve, sigurisht nuk ndodhen mosqënie, shuarje, asgjë, asgjësim dhe përkohshmëri. Ndërsa bota e jobesimtarëve është plotë mos-ekzistencë, ndarje, asgjësim e përkohshmëri. Thënia në gjuhën e gjithësecilit:
“Për ata të cilët Allahu ekziston, gjithçka ekziston, ndërsa për ata që Allahu nuk ekziston, për ta nuk ekziston asgjë,” e sqaron këtë fakt.
Përmbledhja: Besimi ashtu siç e shpëton njeriun nga asgjësimi i përhershëm në kohën e vdekjes, gjithashtu ai shpëton botën private të gjithësecilit nga errësira e asgjësimit dhe e asgjësë. Ndërsa mosbesimi, dhe sidomos në qoftë se ai është mosbesim absolut, me vdekjen e çon njeriun dhe botën e tij private në mosekzistencë, dhe e flak atë në Ferr – si errësirë. Ai i transformon kënaqësitë e jetës në dhimbje e helme të ashpra.
Le të kumbojnë veshët e atyre që preferojnë jetën e kësaj bote mbi atë të Ahiretit! Le të vijnë ata e të gjejnë një zgjidhje për këtë, ose le të hyjnë në besim e të shpëtojnë veten e tyre nga kjo humbje e tmerrshme!…
“Lavdia të takon Ty! Ne nuk dimë asgjë më tepër nga ç’na ke mësuar Ti. vërtet që vetëm Ti je i Gjithëdituri, i Gjithurti”[33]
Nga vëllai juaj që ka shumë nevojë për duatë tuaja dhe që ju do juve jashtë mase
Said Nursi
* * *
Një letër nga Husrevi për ustadh Bediuzzaman Said Nursi lidhur me Çështjen e Dhjetë
Profesori im i dashur dhe i nderuar!
Falënderime të pafundme qofshin për Zotin e Gjithëfuqishëm që ne kemi marrë trajtesën Një lule e Emirdagut, Çështjen e Dhjetë të frutave të Denizlit, e cila e ka përmirësuar brengën tonë të ndarjes sonë dymujore dhe dëshpërimin tonë që kemi qenë të pamundur për të komunikuar; ajo rendit virtytet e përsëritjes së vërseteve të mëshirshme, të dhembshura, të lavdishme dhe madhështore në Kuranin Kerim. Të cilat i ngjallin zemrat tona me jetë të freskët dhe i gjallërojnë shpirtërat tonë me fllad të freskët; ajo shpjegon domosdoshmërinë, domethënien dhe arsyen për përsëritjet, dhe gjithashtu është një mbrojtje brilante e Risale-i Nurit. Në të vërtetë, sa më shumë që ne t’i marrim erë kësaj luleje, duke merituar kështu vlerësim e admirim, aq më shumë shtohet malli i shpirtërave tonë për të. Ashtu si, si përballë vështirësive të burgimit tonë nëntë mujor, nëntë çështjet e frutave të besimit shfaqën bukurinë e tyre duke kontribuar për lirimin tonë, po ashtu nëpërmjet tregimit të çudirave të mrekullisë së ngjeshur të Kuranit, Çështja e Dhjetë, lulja e tyre, përsëri shfaqi bukurinë e tyre.
Po, o profesori im i dashur, ashtu si bukuria madhështore dhe e hollë e trëndafilit që e bën shikuesin t’i harrojë gjembat në kërcellin e tij, po kështu kjo lule e ndritshme na ka bërë ne që të harrojmë dëshpërimin e atyre nëntë muajve; ajo i ka bërë ato si asgjë. Mënyra e të shkruarit të saj jo vetëm që i kënaq ata që e studiojnë atë, por ajo çudit mendjen. Prej shumë bukurive që përmban, ajo tregon plotësisht vlerën e përsëritjeve përballë tradhtisë së ‘thjeshtimit’ të Kuranit në sytë e njerëzve duke e përkthyer atë. Kurani i shpjegimit të mrekullueshëm duke u provuar të jetë aq i ri, i freskët sikur të shpallej rishtas, ndjekësit e tij duke u kapur fort pas tij në çdo shekull, dhe bindja e tyre e plotë ndaj urdhëresave dhe ndalesave të tij; dhe kërcënimet e tij të ashpra të tmerrshme të përsëritura për shtypësit në çdo shekull, dhe vështrimi i tij i mëshirshëm dhe i dhembshur për të shtypurit; dhe midis kërcënimeve të tij të cilat shikojnë këtë shekull; tiranët duke u bërë të qajnë e të bërtasin vazhdimisht për këto gjashtë apo shtatë vitet e fundit nga Ferri qiellor i cili të kujton shembullin e hapësirës më të thellë; dhe studentët e Risale-i Nurit duke qenë në krye të të shtypurve në këtë shekull; dhe qënia e tyre të çliruar nga mjeritë e tyre, personale e të gjithanshme, ashtu siç gjetën çlirim e lehtësim profetët e hershëm; dhe tregimi i saj për goditjet që u jepen të pafeve, kundërshtarëve të saj, dhe torturat e ferrit; dhe Lulja duke u mbyllur me dy shtojca të bukura e të holla; të gjitha këto e shtyjnë këtë studentin tënd të varfër, Husrevin, për të dhënë i gëzuar falënderime të panumërta. Ashtu siç e kam përmendur për profesorin tim të dashur, unë kurrë nuk e kam përjetuar në jetën time gëzimin dhe lumturinë që ma jep kjo lule e bukur, siç u kam thënë vëllezërve të mi në raste të shumta. Zoti i Gjithëfuqishëm vendosi mbi shpatullat e tyre të dobëta një peshë shumë të rëndë e të madhe. Zoti qoftë i kënaqur me profesorin tonë të dashur, dhe Zoti i bëftë ata të buzëqeshin përjetësisht duke ua lehtësuar peshën e tyre. Amin!
Po, o profesori im i dashur!
Ne jemi gjithmonë të kënaqur me Zotin xh.sh., me Kuranin, me të Dashurin e Tij, me Risale-i Nurin dhe me ty, o profesori ynë i dashur, që je njoftuesi i Kuranit. Ne kurrë nuk pendohemi që të ndjekim ty. Ne nuk kemi absolutisht asnjë qëllim në zemrat tona për të bërë dëm; ne kërkojmë vetëm Zotin dhe kënaqësinë e Tij. Ndërsa koha kalon, mallëngjimi ynë shtohet për t’u takuar me All-llahun brenda limiteve të kënaqësisë së Tij. T’ia referosh Zotit të Gjithëfuqishëm ata të cilët na kanë bërë ne keq, pa përjashtim, dhe t’i falësh ata, dhe t’i bësh mirë gjithësecilit duke i përfshirë edhe ata tiranë, është një shenjë e islamit e ngulitur në zemrat e studentëve të Risale-i Nurit. Ne i paraqesim falënderime të pafundme Krijuesit, i Cili e dha këtë pa kërkimin tonë.
Studenti yt me shumë të meta,
Husrevi
* * *
ÇËSHTJA E NJËMBËDHJETË
[Qindra prej frutave të panumërta të pjesshme dhe universale të pemës së shenjtë të besimit, njëra prej të cilave është parajsa, një tjetër është lumturia e përjetshme, dhe një tjetër është shikimi i Krijuesit, janë shtjelluar me prova e shpjegime në Risale-i Nur. Atëherë duke ia referuar shpjegimin e mëtejshëm të tyre veprës Siraxhun-Nur, Llampës ndriçuese, këtu ne do të shtjellojmë pak shembuj prej frutave të saj të mira të pjesshëm e të veçantë dhe jo shtyllat e saj universale.]
Njëra nga këto: Një ditë ndërsa po recitoja në një lutje me këtë përmbajtje: O Zoti im! “Në përnderim të Xhebrailit, Mikailit, Israfilit dhe Azrailit dhe nëpërmjet ndërmjetësimit të tyre -duke i përdorë ata si vesile dhe si shefatë– më ruaj mua nga të këqiat e shejtanëve prej xhindëve dhe prej njerëzve… Dhe sa përmenda emrin e Azrailit, përmendja e të cilit i mbush njerëzit me frikë dhe i bën të dridhen nga tmerri, unë përjetova një gjendje të mirë shpirtërore, një kënaqësi tepër të ëmbël dhe një ngushëllim të madh. Ndërkohë falënderova Allahun duke thënë: El-Hamdu lil-Lah, dhe fillova ta doja Azrailin me një dashuri të pastër, sepse ai është njëri prej melekëve që besimi në ekzistencën e tyre është njëra nga shtyllat e imanit. Ne do të tregojmë shumë shkurt vetëm një frut të pjesshëm prej frutave të shumta të këtij aspekti të pjesshëm të besimit në melekët.
Një tjetër: Gjëja më e çmueshme që ka gjithësecili dhe ajo për të cilën ata dridhen më shumë, është shpirti i tyre. Unë ndjeva me siguri një gëzim të thellë përballë dorëzimit të shpirtit një doreje ‘të fortë e të besuar’ që ta ruajë atë nga kotësia, nga humbja dhe nga asgjësimi. Kjo më dha një kënaqësi të madhe.
Pastaj m’u kujtuan Melekët e ngarkuar me regjistrimin e punëve të njeriut, dhe pashë se ato kishin fruta të mirë e të shijshëm si këto:
Çdo njeri, për hir të përjetësimit të veprave të tij të mira dhe që të mbeten fjalët e vlefshme, përpiqet seriozisht që t’i ruajë e t’i mbrojë ato që të mos humbasin, qoftë nëpërmjet shkrimit, ose poezisë, ose madje edhe nëpërmjet një shiriti kinematografik, dhe sidomos në qoftë se ato vepra do të prodhonin fruta të përhershëm në Parajsë; ai do të përmallohej që t’i ruante ato më shumë..
Kiramul-Katibinë -Melekët Regjistrues- qëndrojnë mbi shpatullat e njeriut me qëllim që ta shfaqin atë në pamjet e përjetshme, që t’i fotografojnë veprat e tij që ato të shfaqen në skena të amshuara dhe që pronarët -autorët- e atyre veprave të shpërblehen dhe të fitojnë çmime të larta të vazhdueshme.. Kjo m’u duk aq e këndshme, e shijshme dhe e ëmbël saqë unë nuk mund ta përshkruaj…
Pastaj, kur ‘njerëzit e dhënë vetëm pas kësaj dynjaje’ më kishin privuar nga të gjitha shkaqet e jetës shoqërore, më kishin izoluar nga çdo gjë që më ngushëllonte, nga librat e mi, nga të dashurit e mi, dhe më kishin lëshuar në vendet e mërgimit dhe të vetmisë, dhe kur isha në një gjendje ngushtësie dhe brengosjeje deri në atë shkallë saqë unë ndjeja se dynjaja po shembej mbi kokën time.. ndërsa isha në këtë gjendje të dëshpëruar, befas një frut prej frutave të shumtë të ‘besimit në Melekët’ më erdhi në ndihmë; ai frut, ndiçoi të gjitha anët e dynjasë sime dhe i dha dritë të gjithë botës përreth meje, duke e mbushur atë me ‘melekë’ e me shpirtëra të mirë derisa u përhap kënaqësia e gëzimi në çdo anë.[34]
Gjithashtu ai tregoi se botët e njerëzve të çudhëzimit janë të mbushura me vajtimet e vetmisë, kotësisë, zbrazëtisë dhe të errësirës.
Ndërsa po gëzoja e shijoja kënaqësitë e këtij fruti, imagjinata ime mori një frut prej frutave të shumta të ‘besimit në profetët’ -i cili i ngjason këtij- dhe në fakt e provoi -e shijoi atë. Dhe papritmas ndjeva se besimi im u zgjerua, u shtua dhe u shtri saqë u bë universal dhe i gjithanshëm, sepse tek unë u ndriçuan të gjithë ato kohë të shkuara dhe ndriçuan me dritën e vërtetimit dhe të besimit në ta, saqë unë ndjeja sikur po jetoja me ta, dhe secili nga profetët u bë si konfirmim me mijëra firma për shtyllat e besimit të cilat i solli dhe për tek të cilat bëri ftesë vula e atyre profetëve -profeti i Fundit të kohës a.s.m., duke i heshtur shejtanët.
Pastaj m’u shfaq një pyetje me përgjigje vendimtare e cila është përfshirë në shkreptimën e Trembëdhjetë, rreth urtësisë së kërkimit mbrojtje All-llahut prej shejtanit -Hikmetul- Isti adheti. Në kuptim ajo më pyeti:
Njerëzit e besimit të cilët janë si këto fruta të besimit, dhe si këto dobi e rezultate të ëmbëla me shije të pakufishme, dhe të cilët kanë rezultate të këndshme e të mira të veprave të mira dhe dobitë e tyre të shumta; të cilët kanë përkujdesjen e vazhdueshme prej më të Mëshirshmit të mëshiruesve dhe suksesin dhe mëshirën e Tij.. të gjitha këto u japin atyre forcë e mbështetje; atëherë përse ndodh shpesh që ata mposhten prej njerëzve të çudhëzimit dhe ndonjëherë njëzet prej njerëzve të çudhëzimit i mposhtin dhe shkatërrojnë njëqind prej tyre?..
Për këtë më erdhi ndërmend kjo:
Përse Kurani Kerim mobilizon këtë grumbullim të madh force në favor të njerëzve të besimit duke përmendur mbështetjen që u jep atyre Zoti xh.sh. me Melekë kundra dredhive e vesveseve të dobëta të shejtanit?
Meqenëse Risale-i Nuri e ka shpjeguar urtësinë e kësaj me prova vendimtare, ne do të aludojmë këtu për përgjigjen e asaj pyetjeje në mënyrë shumë të shkurtër: Po, ndonjëherë ndodh që kundër vandalëve ose një barbari të vetëm i cili përpiqet t’i vërë zjarrin një pallati për ta rrënuar, njëqind burra marrin përsipër mbrojtjen e atij pallati; madje mund të kërkojnë ndihmë edhe tek mbreti apo tek pushteti për ruajtjen e pallatit; sepse qëndrimi në këmbë i pallatit kushtëzohet nga të gjitha kushtet, shtyllat dhe shkaqet që e bëjnë atë të qëndrojë në këmbë; kurse mosekzistenca dhe shkatërrimi i pallatit mund të ndodhë nëpërmjet mosekzistencës së një kushti të vetëm. Kështu, si ky shembull, ne kuptojmë se si shejtanët prej xhindëve dhe njerëzve bëjnë shkatërrime të tmerrshme dhe djegie të mëdha jolëndore nëpërmjet një akti shumë të pakët e të vogël, ashtu siç mund të digjet e rrënohet një pallat shumë i madh me një fije të vetme shkrepëseje.
Po, baza dhe origjina e të gjithë të keqes, ligësive dhe e mëkatëve është mosekzistencë, është shkatërrim. Mosekzistenca dhe shkatërrimi qëndrojnë të fshehura nën ekzistencën e jashtme.
Kështu, duke u mbështetur mbi këtë pikë shejtanët prej xhindëve dhe njerëzve dhe qëniet e këqija mund t’i bëjnë ballë një fuqie të pakufishme me anë të një forceje tej mase të dobët, duke i shtyrë njerëzit e së vërtetës dhe të realitetit që në mënyrë të vazhdueshme të kërkojnë strehim tek Dera e mëshirës Hyjnore dhe të përpiqen për të shkuar tek ajo. Prandaj Kurani mobilizon forca të mëdhaja për mbrojtjen e tyre. Ai ua dorëzon duarve të tyre nëntëdhjetë e nëntë Emra të bukur Hyjnorë dhe lëshon dekrete të fuqishme me qëllim që ata të qëndrojnë të palëkundur e t’u bëjnë ballë atyre armiqve.
Nga kjo përgjigje u bë e dukshme maja -fillimi- i një të vërtete madhështore dhe baza e një çështjeje të madhe. Ajo është si më poshtë vijon:
Ashtu si parajsa që depoziton prodhimet dhe rezultatet e të gjitha botëve të ekzistencës, dhe prodhon filizat e përjetshme të farërave të mbjella në këtë botë, po ashtu xhehennemi i djeg dhe i përcëllon prodhimet e mosekzistencës me qëllim që të shfaqë rezultatet shumë të dhimbshme të botërave të pakufishme të mosekzistencës dhe të asgjësisë. Dhe midis funksioneve të shumta të tij, fabrika e tmerrshme e xhehennemit pastron botën e ekzistencës prej papastërtive dhe ndyrësive të botës së mosekzistencës. Për tani ne nuk do ta hapim derën e kësaj çështjeje të madhe; në dashtë Zoti ajo do të shpjegohet më vonë.
Po kështu, një pjesë prej frutave të besimit në Melekët lidhet me Munker dhe Nekir -Melekët pyetës- që marrin në pyetje; ajo është sa vijon:
Një ditë thashë: “Unë sigurisht, ashtu si çdokush tjetër padyshim që do të hyj në varr.” Dhe hyra në të me imagjinatë: Ndërsa po më merrte frika prej shkretisë dhe dëshpërimit të atij vendi të ngushtë, të errët, të ftohtë e të vetmuar të varrit, kur befas, dy shokë të bekuar e të nderuar prej grupit ‘Munker dhe Nekir’ u shfaqën dhe erdhën tek unë. Ata filluan të debatojnë me mua. Zemra ime dhe varri im u zgjeruan, u ndriçuan dhe u ngrohën; u hapën dritare me pamje nga bota e shpirtërave… u gëzova nga thellësia e shpirtit dhe e falënderova shumë All-llahun për atë situatë që pashë e cila do të realizohet në të ardhmen ndonëse tani e pashë me imagjinatë.
Ashtu sikur vdiq një student gjatë kohës që studionte gramatikën arabe, dhe kur e pyetën ‘Munker dhe Nekir’ në varr: “Kush është Zoti yt?, ai u përgjigj: “kush” është kryefjala, “Zoti yt” është kallzuesi i saj… më pyesni diçka më të vështirë; kjo është e lehtë!” – sepse ai mendoi se ishte akoma në medrese duke marrë mësimin; ashtu si kjo përgjigje që i bëri të qeshnin melekët dhe shpirtërat që ishin të pranishëm dhe atë Evlija të drejtë të cilit iu zbulua varri dhe pa ngjarjen, madje i solli një buzëqeshje edhe mëshirës Hyjnore; dhe e shpëtoi atë prej ndëshkimit… po ashtu u përgjigj heroi martir prej studentëve të Risale-i Nurit -Hafiz Aliu i ndjerë- i cili vdiq në burg ndërsa ishte duke lexuar e shkruar Trajtesën e ‘Frutave të besimit’ me entuziazëm të plotë, iu përgjigj pyetjeve të të dy melekëve në varr -ashtu siç u përgjigj në gjykatë me të vërtetat e Trajtesës së “Frutave të besimit”, po ashtu unë dhe studentët e Risale-i Nurit do t’u përgjigjemi në dashtë Zoti atyre pyetjeve të cilat do të jenë të mirëfillta -në fakt- në të ardhmen dhe figurative, në kuptim, në të tashmen, do t’u përgjigjemi me provat e ndritshme të Risale-i Nurit dhe me argumentet e tij vendimtarë, duke i bërë melekët që t’i konfirmojnë, t’i vlerësojnë dhe t’i miratojnë ato.
Një shembull tjetër i ‘besimit në melekët’ që të çon në lumturinë e kësaj bote është ky: Një fëmijë i pafajshëm ndërsa ishte duke marrë mësimin e tij të besimit prej Ilmi Hafizit -fikhut fillestar- kur papritmas një fëmijë tjetër vjen tek ai duke qarë me rënkim për vdekjen e vëllait të tij të pafajshëm dhe ndërkohë ky e qetësoi dhe e ngushëlloi duke i thënë: “Mos qaj, o vëllai im, por falëndero All-llahun, sepse vëllai yt ka shkuar me melekët, ka kaluar në Xhennet, dhe do të udhëtojë e do të shëtisë atje me liri të plotë ashtu si melekët, dhe do të gjejë kënaqësi e lumturi më mirë se ne; ai do të fluturojë si melekët dhe do të shohë çdo vend”. Ai i transformoi vajtimin dhe britmat e tij të brengosura në buzëqeshje e gëzim.
Edhe unë ashtu si ai fëmijë vajtues, në situatën e zymtë të këtij dimri pikëllues, mora lajmin e dy vdekjeve.
Njëra ishte ajo e nipit tim, Fuadit të ndjerë, i cili kishte arritur të dalë i pari në shkollat e larta dhe ishte botuesi i të vërtetave të Risale-i Nurit.
E dyta, ishte motra ime e ndjerë, e quajtur Hanëm, një shkollare e cila shkoi në Haxh dhe vdiq ndërsa po bënte tavafin, duke u rrotulluar rreth Qabesë. Këto vdekje të të dy të afërmve të mi më bënë mua të vajtoja si vajtimi për Abdurrahmanin e mjerë, që është përshkruar në Trajtesën për të moshuarit. Atëherë, nëpërmjet dritës së besimit unë pashë -në zemrën time- se Fuadi i pafajshëm dhe Hanëmeja e drejtë kishin si shoqërues melekë dhe huri në vend të shoqërimit të njerëzve, dhe pashë shpëtimin e atyre të dyve prej rreziqeve dhe mëkateve të kësaj bote. Ndërkaq nisa të falënderoja All-llahun -më të Mëshirshmin e mëshiruesve- me një mijë falënderime, i Cili e transformoi atë dëshpërim të rëndë në një ndjenjë kënaqësie e gëzimi… dhe fillova t’i përgëzoj ata, të përgëzoj vëllain tim Abdul Mexhidin -babain e Fuadit- dhe të përgëzoj dhe veten time gjithashtu.
Kjo u shkrua dhe u përfshi këtu me qëllim që këta dy të ndjerë të marrin një lutje për mëshirë.
Të gjitha krahasimet dhe alegoritë në Risale-i Nur përshkruajnë frutat e besimit që kanë si rezultatin e tyre lumturinë në këtë botë dhe në tjetrën. Ato fruta universalë të mëdha shfaqin në dynja lumturinë e jetës dhe bëjnë të përjetohen kënaqësitë e saja gjatë jetës; ato fruta universalë e të shtrirë njoftojnë se besimi i çdo njeriu do ta bëjë atë të fitojë në Ahiret një lumturi të përjetshme, madje ai do të prodhojë filiza, do të zhvillohet e zgjerohet atje në atë mënyrë. Pesë prej atyre frutave të shumtë universalë i kemi shkruar tek Fundi i Fjalës së Tridhjetë e Nëntë si frutat e Miraxhit, dhe pesë Fruta janë përfshirë si shembuj në Degën e Pestë të Fjalës së Njëzet e Katërt.
Ne thamë në fillim se secila nga shtyllat e besimit ka fruta të shumtë të ndryshëm, madje ka fruta të panumërt, dhe se tërësia e shtyllave të besimit bashkërisht ka gjithashtu fruta të pakufishëm; një frut i vetëm prej tërësisë së frutave është Parajsa madhështore… tjetri është lumturia e përjetshme… ndërsa një tjetër që është më i ëmbël është shikimi i Krijuesit xh.sh. atje.
Gjithashtu disa nga frutat e besimit që janë boshti për të fituar lumturinë e të dyja botëve janë përshkruar mirë e qartë në krahasimin e përfshirë tek fundi i Fjalës së Tridhjetë e Dytë.
Dëshmia se ‘besimi në Kaderin Hyjnor’ ka gjithashtu fruta të çmueshëm në këtë dynja, është fakti se thënia “Ata që besojnë në Kaderin Hyjnor janë të shpëtuar nga brenga, nga mjerimi”, njihet gjërësisht si një proverbë. Dy fruta të ‘besimit në Kaderin Hyjnor’ janë shpjeguar në krahasimin e bukur e të hollë tek fundi i Trajtesës rreth ‘Kaderit Hyjnor’, i cili është rreth dy njerëzve që futen në një kopësht të këndshëm të Pallatit mbretëror… edhe unë vetë në veten time kam përjetuar me mijëra herë dhe kam kuptuar se nuk ka lumturi për jetën e kësaj dynjaje pa besim në Kaderin Hyjnor; po të mos ishte ky besim, do të shkatërrohej krejtësisht lumturia e kësaj bote. Madje sa herë që unë i shihja fatkeqësitë e dhimbshme nga këndvështrimi i besimit në Kaderin Hyjnor, ato fatkeqësi lehtësoheshin e pakësoheshin shumë, dhe pyesja me habi: si mund të vazhdojnë të jetojnë ata që nuk besojnë në Kaderin Hyjnor?
Për njërin prej frutave universalë të shtyllës së besimit -besimit në Melekë- është aluduar në Stacionin e Dytë të Fjalës së Njëzet e Dytë, si më poshtë vijon:
Duke iu lutur Zotit të Gjithëfuqishëm, Azraili a.s. tha:
“Shërbëtorët e Tu do të ankohen prej meje dhe do të zemërohen me mua kur unë të kryej detyrën time të marrjes së shpirtërave në kohën e vdekjes.”
Atij iu tha në përgjigje: “ Unë do t’i bëj sëmundjet dhe fatkeqësitë një perde për detyrat e tua, kështu që ankesat e shërbëtorëve të Mi do të drejtohen tek ato shkaqe dhe jo tek ti.”
Edhe vetë detyra e Azrailit është një perde tjetër prej atyre perdeve me qëllim që ankesat e pajustifikueshme të mos drejtohen tek All-llahu i Gjithëfuqishëm, sepse meqenëse urtësinë, mëshirën, bukurinë dhe dobinë që gjendet në vdekje ndoshta nuk mund t’i shohë gjithësecili pasi shikon tek aspekti i jashtëm i çështjeve dhe fillon të shfaqë kundërshtim e ankesa. Kështu, për hir të kësaj urtësie -domethënë me qëllim që të mos drejtohen ankesat e pajustifikueshme tek Mëshirëploti Absolut- Azraili a.s. u bë një perde.
Pikërisht në të njëjtën mënyrë, funksioni i të gjithë melekëve, dhe madje detyrat dhe funksionet e të gjitha shkaqeve të jashtme janë perde për dinjitetin e Hyjnisë, me qëllim që dinjiteti dhe shenjtëria e fuqisë Hyjnore dhe gjithëpërfshirja e mëshirës Hyjnore të jenë të ruajtura në gjërat bukuria e të cilave nuk është e dukshme dhe urtësia e të cilave nuk është e kuptueshme; dhe që ato të mos jenë objekt kundërshtimesh dhe, që në shikimin sipërfaqësor fuqia Hyjnore të mos shfaqet se është në kontakt me gjëra të ulëta, të rëndomta e bajate.
Sepse Risale-i Nuri ka provuar në mënyrë vendimtare me dëshmi të panumërta se stampat e Unitetit Hyjnor mbi të gjitha gjërat tregojnë qartë se asnjë shkak nuk ka efekt real dhe as aftësi për të krijuar. Krijimi dhe sjellja në ekzistencë janë të veçanta vetëm për Krijuesin. Shkaqet janë thjesht një perde. Qëniet e vetëdijshme si melekët nuk mund të bëjnë asgjë përveç një lloji detyre vullnetare në përputhje me natyrat e tyre dhe me adhurimin aktiv që quhet ‘fitim’ dhe është i pjesshëm dhe jo kreativ.
Po, dinjiteti dhe madhështia kërkojnë vendosjen e shkaqeve të jashtme si perde para shikimit të mendjes. Ndërsa Uniteti dhe Njësia kërkojnë që shkaqet të hiqen nga pasja e ndonjë efekti real; ato refuzojnë që shkaqet të kenë ndonjë ndikim real.
Dhe kështu, ashtu si melekët dhe shkaqet e jashtme të vënë në shërbim në veprat e mira, që i përkasin ekzistencës, janë mjete për shenjtërimin Hyjnor dhe për lartësimin dhe pastrimin e fuqisë Hyjnore prej mangësisë e tiranisë në gjërat bukuria e të cilave nuk njihet e nuk shihet, dhe për ta ruajtur e shenjtëruar nga të përshkruarit defekt asaj; po ashtu shejtanët prej xhindëve dhe njerëzve dhe elementët e dëmshëm të vënë në shërbim në gjërat e këqija që i përkasin mosekzistencës, edhe këto janë një lloj shërbimi për tesbihatet Hyjnore dhe një mjet për shenjtërimin, lartësimin, shfajësimin dhe pastrimin e fuqisë Hyjnore duke e shpëtuar nga të qenurit objekt i ankesave dhe i kundërshtimeve dhe nga akuzat e padrejta për mizori; janë me qëllim që ta shenjtërojnë dhe ta deklarojnë Krijuesin të lirë dhe të pastër prej të gjitha të metave në univers. Sepse të gjitha mangësitë dhe të metat që burojnë nga mosekzistenca ose nga mungesa e aftësisë; ose nga shkatërrimi, ose dështimi për të kryer detyrat, të cilat që të gjitha janë mosekzistuese, janë akte mosekzistuese dhe i përkasin mosekzistencës. Mangësitë, të metat u atribuohen këtyre perdeve të këqia e djallëzore; ankesat dhe kundërshtimet janë të meritueshme t’u drejtohen atyre, dhe ato janë një mjet për Krijuesin e Gjithëfuqishëm duke e shpallur Atë të lirë e të pastër prej të gjitha mangësive, sepse aktet që i përkasin të këqiave, mosekzistencës dhe shkatërrimit nuk kërkojnë -në origjinë, në fakt- as forcë, as fuqi:
Veprimi i pakët, ose forca e parëndësishme, e pjesshme, madje ndonjëherë edhe neglizhenca për të kryer një detyrë, çojnë në lloje mosekzistenceje dhe shkatërrimi. Prandaj, supozohet se ata autorë të së keqes posedojnë fuqi, por ata nuk kanë në efekt veçse mosekzistencën dhe pafuqinë, përveç se një fitimi të pjesshëm. Meqenëse ato të këqija burojnë nga mosekzistenca, bërësit e së keqes konsiderohen si veprues të vërtetë. Në qoftë se ata janë qënie të vetëdijshme, qënie me inteligjencë, meritojnë ta paguajnë shtrenjtë duke provuar pasojat e rënda të punës së tyre. Kjo do të thotë se ata të këqinj shkatërrues janë bërësit e akteve të tyre të këqija. Ndërsa, meqenëse aktet e mira, mirësitë dhe punët e drejta janë ekzistuese, i përkasin ekzistencës, ata të cilët i kryejnë ato, nuk janë bërësit e vërtetë dhe nuk ka ndonjë ndikim real; ata vetëm janë të denjë që të mirat të kalojnë nëpërmjet duarve të tyre dhe t’i afrohen nderimit Hyjnor. Dhe shpërblimi i tyre për punën e tyre është thjesht nderim e favor Hyjnor. Kurani Kerim e bën të qartë këtë nëpërmjet dekretit të tij:
“Çfarë do e mirë që të vjen, ajo është prej Allahut, kurse çfarë do e keqe që të bie ty, ajo është nga vetja jote”. [35]
Shkurtazi
Botërat e ekzistencës dhe botërat e pakufishme të mosekzistencës kur përplasen së bashku dhe kur prodhojnë fruta si Xhennetin dhe xhehennemin, dhe kur të gjitha botërat e ekzistencës thonë: El-Hamdu lil-lah, El-Hamdu lil-lah ndërsa të gjitha botërat e mosekzistencës deklarojnë: Subhanall-llah, Subhanall-llah, madje edhe kur përplasen melekët me shejtanët, dhe të mirat dhe të këqiat; madje dhe kur zhvillohet polemika rreth zemrës ndërmjet inspirimit dhe vesveseve djallëzore.. kur e gjitha kjo ndodh nëpërmjet ligjit gjithëpërfshirës të kundërshtimit -konkurencës- manifestohet befas një frut prej frutave të ‘besimit në Melekët’ dhe e zgjidh çështjen duke e ndriçuar universin e errësuar dhe duke na shfaqur neve një dritë prej dritave të vërsetit, “All-llahu është Drita e qiejve dhe e tokës”[36] dhe ai na tregon neve se sa i ëmbël është ky frut.
Fjala e Njëzet e Katërt dhe Fjala e Njëzet e Nëntë kanë treguar një frut tjetër universal dhe kanë provuar në mënyrë të shndritshme ekzistencën e melekëve dhe detyrat e tyre.
Po, në çdo gjë në univers, të pjesshme dhe universale, në çdo botë të qënies, është një Hyjni madhështore e mëshirshme e cila e bën vetveten të njohur e të dashur. Sigurisht, është e domosdoshme që t’i përgjigjesh asaj Madhështie, asaj Mëshire, asaj bërje të njohur e të dashur me falënderime dhe me adhurim gjithëpërfshirës të vetëdijshëm, duke i deklaruar ato të jenë të shenjtëruara, të lartësuara, të pastërta dhe të lira prej të gjitha mangësive dhe defekteve.
Meqenëse krijesat e pashpirta të pavetëdijshme dhe elementet e mëdhaja të universit nuk mund ta kryejnë këtë adhurim madhështor, atëherë vetëm melekë të panumërt mund ta kryejnë atë detyrë në vend të tyre… Dhe këta melekë janë ata që mund t’i përfaqësojnë -me të gjithë urtësinë e madhështinë- aktivitetin madhështor të sovranitetit të asaj Hyjnie gjithandej, në çdo qoshe të universit, dhe në çdo pjesë të tij nga toka në plejada dhe nga thellësitë e tokës për tek lartësirat e hapësirës.
Për shembull, nëpërmjet këtij fruti, krijimi i tokës dhe detyrat e saj natyrale, të cilat ligjet e pashpirta të filozofisë i tregojnë të jenë të errëta e të shkreta, janë vendosur në mënyrën më të ndritshme e të familjarizuar mbi shpatullat e -domethënë nën mbikëqyrjen e- Dy melekëve të quajtur Eth-Thaur, Demi dhe Hut, Peshku. Dhe një e vërtetë, një substancë e Ahiretit e quajtur Sahren, Shkëmbi dërgohet si një gurë themeltar i përjetshëm i kësaj toke kalimtare, duke aluduar se një pjesë prej tokës do të boshatiset dhe do të transformohet në të ardhmen në një parajsë të përjetshme dhe ai gur themeltar do të bëhet pikë mbështetje për Dy melekët Demi dhe Peshku. Kjo është transmetuar nga profetët e hershëm të bijve të Israilit, dhe gjithashtu edhe nga Ibnu Abbasi, Zoti qoftë i kënaqur prej tij. Por, fatkeqësisht me kalimin e kohës ky kuptim i shenjtë dhe kjo alegori e hollë u morën si të mirëfillta, u transformuan në një të vërtetë fizike të trupëzuar nga njerëzit e zakonshëm dhe fitoi një formë jashtë limiteve të arsyes. Meqenëse melekët udhëtojnë përmes tokës dhe shkëmbinjve dhe në qendrën e tokës ashtu siç udhëtojnë në ajër, atëherë ato nuk kanë aspak nevojë -dhe as vetë toka nuk ka nevojë- për ndonjë shkëmb fizik të gurëzuar dhe as për dem e peshk fizik të trupëzuar për t’i mbështetur ato! Domethënë, ajo rrëfenjë ishte veçse një alegori. Gjithashtu, për shembull, meqenëse globi tokësor bën tesbihate për All-llahun sa numri i kokave të llojeve që gjenden në të, prej kafshëve, bimëve dhe qënieve të pashpirta… dhe me gjuhët e anëtarëve të atyre llojeve, dhe me numrin e gjymtyrëve të atyre specieve, dhe me numrin e gjetheve dhe frutave të atyre anëtarëve, sigurisht do të jetë një melek i caktuar me dyzet mijë koka dhe me dyzet mijë gjuhë në çdo kokë, secila prej tyre do të shfaqë dyzet mijë tesbihate Hyjnore, të cilat do të paraqesin e bëjnë të njohur këtë adhurim të natyrshëm, të pavetëdijshëm e madhështor, dhe do ta përfaqësojnë e do ta paraqesin atë me dije e vetëdije tek Prania e Shenjtë Hyjnore, ashtu siç e bëri të ditur njoftuesi i vërtetë pikërisht këtë të vërtetë.
Gjithashtu, ekzistenca dhe natyra e jashtëzakonshme e melekëve si Xhebraili a.s., i cili përcjell e shpall lidhjet Hyjnore me njeriun, që është rezultati më i rëndësishëm i krijimit të universit, dhe Israfili a.s. dhe Azraili a.s. të cilët thjesht përfaqësojnë aktet më madhështore të Krijuesit në botën e qënieve frymore, të cilat janë dhënia e jetës dhe vdekja, lirimi nga detyrat me vdekjen; dhe ata melekë i mbikëqyrin ato me një adhurim të pastër; dhe Mikaili a.s. i cili përfaqëson me vetëdije të plotë llojet e falënderimeve të pavetëdijshme ndaj mirësive të të Gjithëmëshirshmit në rizk -në ushqim- që është sfera më gjithëpërfshirëse dhe më e shtrira, si dhe mëshira më e ëmbël në sferat e jetës; gjithashtu Mikaili a.s. i mbykëqyr ato -ekzistenca- dhe natyra e jashtëzakonshme e melekëve si këta, dhe pavdekshmëria e shpirtërave të tyre kërkohen medoemos nga sovraniteti dhe madhështia e Hyjnisë.
Ekzistenca e tyre dhe ajo e çdo grupi të veçantë prej tyre është aq e sigurt dhe e padyshimtë, si ekzistenca e sovranitetit dhe e madhështisë që shihen në univers aq qartë si dielli. Krahasime të tjera mund të bëhen me këtë për çështjet e tjera lidhur me melekët.
Po, i Gjithëfuqishmi i Gjithëlavdishëm dhe Hirplotë krijoi katërqind mijë specie të qënieve të gjalla në globin tokësor, dhe i krijoi qëniet me shpirt me një bollëk të madh, madje prej substancave të zakonshme e të prishura, duke i mbushur me to të gjitha anët e tokës; dhe i bëjnë ato të deklarojnë me gjuhët e tyre me admirim: “Masha’alla, Barekall-llah, Subhanallah” përballë mrekullive të artit të Tij xh.sh.. Dhe Ai i Cili i bëri edhe kafshët më të holla të deklarojnë “El-Hamdu lil-lah, Esh-Shukru lil-lah” dhe “All- llahu Ekber” ndaj mirësive dhe favoreve të mëshirës së Tij të gjërë, padyshim dhe sigurisht që Ai ka krijuar banorë dhe qënie me shpirtëra të përshtatshëm për qiejt madhështorë, prej atyre që nuk e kundërshtojnë urdhërin e Tij dhe që e adhurojnë Atë vazhdimisht; Ai i mbush me to qiejt duke mos i lënë ato bosh. Ai krijoi shumë lloje të ndryshme të panumërta melekësh, shumë më të mëdhenj në numër se sa llojet dhe speciet e gjallesave. Disa prej tyre janë shumë të vegjël, ata u ngjiten pikave të shiut dhe flokëve të borës, dhe admirojnë artin Hyjnor dhe mëshirën Hyjnore në gjuhët e tyre.
Një grup tjetër prej tyre ngjiten tek yjet udhëtues, dhe në udhëtimet e tyre përmes hapësirës shpallin për të gjithë botën adhurimin e tyre nëpërmjet tekbireve dhe tehlileve –All-llahu Ekber dhe La ilahe il-lall-llah– përpara madhështisë, dinjitetit dhe lavdisë së Hyjnisë.
Unanimiteti dhe pajtueshmëria e të gjithë librave të shpallur qiellorë, dhe e të gjitha feve qysh nga koha e Ademit a.s. lidhur me ekzistencën dhe adhurimin e Melekëve, dhe njoftimet e shumta me unanimitet në të gjitha epokat për bisedimin dhe takimin e njerëzve me melekë, provojnë se ekzistenca e tyre është aq e sigurtë sa ekzistenca e njerëzve të Amerikës të cilët ne nuk i kemi parë kurrë, dhe se melekët kanë lidhje me ne.
Tani eja dhe shijo nëpërmjet dritës së besimit këtë frut të dytë universal; shiko se si ai e mbush universin nga cepi në cep, duke e bërë atë të bukur dhe duke e transformuar atë në një xhami të madhe dhe në një vend të gjërë adhurimi.
Kështu, universi i errët, i ftohtë, i pajetë dhe i shkretë siç e përfytyron shkenca dhe filozofia materialiste- bëhet nëpërmjet besimit një univers me jetë, me vetëdije, i ndriçuar dhe i këndshëm, duke i lejuar njerëzit e besimit të përjetojnë një manifestim të kënaqësive të jetës së pavdekshme, secili sipas shkallës së tij, ndërsa akoma janë në këtë botë.
Përfundim: Meqenëse nëpërmjet mistereve të Unitetit Hyjnor dhe të Njësisë Hyjnore, e njëjta fuqi, të njëjtët Emra, e njëjta urtësi, dhe i njëjti art gjenden në çdo pjesë të universit, uniteti i Krijuesit xh.sh. autoriteti, dhënia ekzistencë, Hyjnia, krijueshmëria dhe shenjtëria e Tij shpallen nëpërmjet gjuhëve të gjendjeve të tyre të natyrshme të të gjitha krijesave, të pjesshme dhe universale.
Gjithashtu Ai xh.sh. krijoi Melekë në të gjitha anët e universit -që me anë të gjuhëve të tyre lavdëruese e falënderuese- të kryejnë me vetëdije tesbihatet që i bën çdo krijesë nëpërmjet gjuhës së gjendjes së saj pa vetëdije. Melekët nuk e kundërshtojnë All-llahun në urdhërat që u jep. Përveç adhurimit të pastër, ata nuk bëjnë asgjë; ata nuk sjellin asgjë në ekzistencë; ata nuk mund të ndërhyjnë në asgjë pa leje; madje as nuk mund të ndërmjetësojnë pa leje. Ata manifestojnë në shkallën më të lartë kuptimin e:
“Ata janë vetëm robër të nderuar e të nënshtruar”.
“Ata nuk flasin derisa të ketë folur Ai dhe ata punojnë nën komandën e Tij”.[37]
* * *
PËRFUNDIM
[Kjo formon një tregues të shkurtër për një të vërtetë të gjatë lidhur me një pikë të hollë mrekullie me një rëndësi shumë të madhe e cila m’u shfaq pas perëndimit të diellit dhe demonstron qartë parashikimet e mrekullueshme të sures Felek lidhur me të padukshmen]
Me Emrin e All-llahut i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
“Thuaj:I mbështetem (All-llahut) Zotit të Agimit (të më ruajë)
Nga sherri (e keqja) që Ai ka krijuar,
Dhe nga sherri i errësirës (së natës) kur ajo vjen me errësirën e saj.
Dhe nga sherri i atyre që bëjnë magji kur u fryjnë nyjeve,
Dhe nga sherri i ziliqarit kur me zili vepron.”[38]
Duke urdhëruar të Dërguarin e Zotit dhe komunitetin e tij a.s.m. për të mbrojtur veten tuaj nga qëniet e këqija dhe nga shejtanët prej xhindëve dhe njerëzve të cilët përpiqen e luftojnë në univers për llogari të mosqënies”, Ky vërset madhështor i mrekullueshëm shikon tek të gjitha epokat, dhe nëpërmjet kuptimit të tij aludues shikon në një shkallë më të lartë tek epoka jonë e çuditshme, madje shikon në mënyrë të qartë, dhe u bën thirrje shërbëtorëve të Kuranit që t’i kërkojnë mbrojtje e strehim Allahut. Ky parashikim i mrekullueshëm rreth së padukshmes do të shpjegohet shkurtazi në pesë shenja, sa vijon:
Të gjitha vërsetet e kësaj sureje kanë kuptime të shumta. Vetëm lidhur me kuptimin e saj aludues, përsëritja e saj fjalën ‘Sherr’ katër herë në pesë fjali; dhe me një lidhje të fuqishme dhe në katër mënyra, tregimi i saj me gisht me të njëjtën datë për katër të këqia të pashembullta, të tmerrshme, të stuhishme lëndore dhe jolëndore të kësaj epoke, revolucionet dhe me përplasjet e saj; dhe dhënia e urdhërit të saj në mënyrë të nënkuptuar: “tërhiquni prej këtyre”, sigurisht është udhëzim nga e padukshmja në një mënyrë të përshtatshme për mrekullinë e Kuranit.
Për shembull, fjalia: “Thuaj: I mbështetem Zotit të Agimit,” koinçidon me datën 1352 ose 1354 sipas llogaritjes me sistemin Ebxhed dhe Xhefri, duke aluduar për luftën e dytë botërore, e cila po afrohej, po ziente dhe atëherë shpërtheu për shkak të ambicies dhe lakmisë mbisunduese të përgjithshme të njerëzimit, si dhe për luftën e parë; dhe në efekt i thotë ummetit të Muhammedit a.s.m. “Mos hyni në këtë luftë, por kërkoni strehim tek Krijuesi juaj”. Me një tjetër prej kuptimeve të saj aluduese, si një nderim i veçantë për studentët e Risale-i Nurit, të cilët janë shërbëtorët e Kuranit, ajo bën një aluzion për ta se ata do të shpëtonin rreth të njëjtës datë prej Burgut Eskishehir dhe nga një e keqe e madhe, dhe se komplotet për t’i eleminuar ata do të asgjësoheshin. Ishte sikur po i urdhëronte ata në mënyrë simbolike që t’i kërkonin mbrojtje Zotit xh.sh.. Dhe për shembull, Fjalia “Nga sherri (e keqja) që Ai ka krijuar” bën 1361 –ra e dyfishuar nuk është llogaritur- tregon duke drejtuar gishtin nëpërmjet datave qoftë sipas kalendarit Rumi apo Hixhrit për tek kjo luftë e pashoqe, mizore, tiranike dhe shkatërruese.
Duke ‘koinçiduar’ gjithashtu me studentët e Risale-i Nurit, të cilët punojnë me të gjithë fuqinë e tyre për t’i shërbyer Kuranit, duke shpëtuar prej një komploti të madh për t’i eleminuar ata, nga një fatkeqësi e dhimbshme dhe nga Burgu i Denizlit, ajo gjithashtu shikon tek ata me një kuptim aludues. Me një shenjë të mbuluar, të fshehur, ajo u thotë: “Mbrojeni veten tuaj prej sherrit të krijesave”.
Dhe për shembull, duke bërë 1328 në qoftë se shkronjat e dyfishuara nuk llogariten, dhe 1358 në qoftë se lami llogaritet, fjalia, “…. i atyre që bëjnë magji kur u fryjnë nyjeve” ‘koinçidon’ me datat kur për shkak të ambicies dhe lakmisë së tyre, tiranët Europianë të cilët shkaktuan dy luftërat botërore, nxitën… një ndryshim, zëvendësim të Sulltanit dhe luftërat ballkanike dhe italiane me idenë për të prishur rezultatet e Revolucionit kushtetues, i cili favorizonte Kuranin; atëherë me shpërthimin e luftës së Parë botërore, me anë të diplomatëve politikanë duke fryrë të këqijat e tyre lëndore dhe jolëndore, magjitë, shtrigëritë dhe helmin e tyre në kokat e gjithkujt nëpërmjet gjuhës së radios dhe duke ngulitur planet dhe komplotet e tyre të fshehta në zemrën e fatit njerëzor, ata përgatitën të këqijat që do të shkatërronin mizorisht një mijë vite të progresit të civilizimit që korrespondon ekzaktësisht me kuptimin e “… e atyre që bëjnë magji kur u fryjnë nyjeve”.
Dhe për shembull, fjalia “Dhe nga sherri i ziliqarit kur me zili vepron”, bën 1347 –Ra e dyfishuar dhe tenvini nuk janë llogaritur- dhe koinçidon ekzaktësisht, dhe korrespondon në kuptim, me përmbajtjet e rëndësishme që ndodhen në këtë vend për shkak të trajtimeve të imponuara nga evropianët dhe me ndryshimet që ndodhën në këtë komb fetar për shkak të shtypjes së filozofisë, dhe smirës së madhe, rivalitetit dhe përplasjeve në vende të ndryshme të cilat shtruan rrugën për luftën e dytë botërore. Këto sigurisht janë shkreptimat e parashikimeve të mrekullueshme të kësaj sureje të shenjtë lidhur me të padukshmen.
Një përkujtues
Të gjithë vërsetet e Kuranit kanë kuptime të shumtë. Dhe të gjithë kuptimet janë universalë; ato kanë kuptime -domethënie- në çdo shekull. Ato që u diskutuan këtu janë vetëm niveli i tij i kuptimeve aluduese i cili shikon tek shekulli ynë. Brenda atij kuptimi universal epoka jonë është njëra domethënie, njëri kuptim. Por, ajo ka fituar veçanti, dhe e shikon atë dhe datën e saj. Meqenëse këto katër vitet e fundit unë nuk i kam njohur as fazat e luftës, as rezultatet e saj, nëse është shpallur ose jo paqe, dhe nuk kam pyetur, unë nuk kam trokitur tek dera e kësaj sureje të shenjtë për të mësuar se sa aluzione të shumtë përmban ajo për këtë shekull dhe për luftërat e tij. Megjithatë, është provuar dhe shpjeguar në pjesë të ndryshme të Risale-i Nurit dhe veçanërisht tek Rumuzati Semanije, Tetë simbolet, se ky thesar përmban dhe shumë mistere të tjerë, kështu duke ua referuar ato lexuesve, unë po e pres shkurt këtu.
Përgjigjja për një pyetje që mund t’i ndodhë ndonjërit.
Në këtë shkreptimë të mrekullisë, në “Nga sherri (e keqja) e asaj që Ai ka krijuar” tek fillimi, edhe ‘min’ (prej), edhe ‘sherr-ri’ (e keqja) duke u llogaritur, dhe në “Dhe nga sherri i ziliqarit kur me zili vepron” në fund, vetëm fjala sherr-rr duke u llogaritur, dhe ve-min duke mos u llogaritur, dhe duke mos u llogaritur asnjëra prej këtyre fjalëve “ve min sherr-rrin nef-fathati fil ukad” është një shenjë duke treguar një lidhje shumë të hollë. Sepse ndodhet si e mira ashtu dhe e keqja tek njerëzit, dhe jo e gjithë e keqja i bie gjithësecilit. Duke aluduar për këtë, min dhe sherr-rr të cilat janë pjesëtore, nuk llogariten. Por ziliqari është krejtësisht i keq kur ai ka zili, prandaj nuk është nevoja për pjesëtore. Dhe në përputhje me aluzionin e “e atyre që bëjnë magji kur u fryjnë nyjeve” nuk është nevoja për të llogaritur këtu fjalën ‘e keqja’ sepse të gjitha veprat e atyre magjistarëve dhe e atyre diplomatëve shtriganë të cilët e kanë përflakur globin për hir të interesave të tyre janë thjesht të këqija.
Një shtojcë për një pikë rreth mrekullisë së kësaj sureje
Ashtu si me katër prej pesë fjalive të saj, kjo sure shikon, me kuptimin e saj aludues, tek katër Revolucionet dhe stuhitë më të mëdhaja e të këqija të këtij shekulli, po ashtu me kuptimin e saj aludues dhe sipas llogaritjes me sistemin Xhefër nëpërmjet përsëritjes së saj katër herë frazën min sherr-rri (nga sherri i) -dyfishimi nuk është llogaritur- ajo shikon dhe tregon me gisht tek shekulli i grindjes së Xhengiz Hanit dhe Hulagu dhe tek koha e rënies së dinastisë Abaside, e cila ishte fatkeqësia më e tmerrshme e përjetuar nga bota islame.
Po, pa dyshim ‘sherr-rr’ bën 500, dhe ‘min’ është 90. Vërsete të shumta që shohin nga e ardhmja, po ashtu edhe Imam Aliu -Zoti qoftë i kënaqur me të- si dhe Gauthul Aëdham -iu shenjtëroftë sekreti i tij- të cilët aluduan edhe për shekullin tonë, edhe për atë shekull të dy e panë shekullin tonë dhe atë shekull, dhe bënë parashikime ekzaktësisht në të njëjtën mënyrë.
Me ‘Gàsik’ duke bërë 1161 dhe ‘Idhà vekab’ duke bërë 810, fjalët ‘Gàsik idhà vekab’ nuk shikojnë tek këto kohë, por tek të këqijat lëndore dhe jolëndore të atyre kohëve. Në qoftë se ato do të llogariteshin së bashku, ato bëjnë 1971, dhe njoftojnë për ndonjë të keqe të tmerrshme të asaj date. Në qoftë se të korrat e farrërave të së tashmes nuk korrigjohen -nuk përmirësohen- goditjet sigurisht që do të jenë të tmerrshme.
* * *
Një shtesë për Shtojcën e Çështjes së Njëmbëdhjetë
Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
Vëseti, “Nuk ka detyrim (në fe) vërtet Rruga e Drejtë është bërë e qartë nga rruga e gabuar”[39], i cili është një pjesë plotësuese e Ajetit Kursi, bën 1350; “ Kushdo që mohon të keqen”–tagutin– bën 1929 ose 1928; “dhe beson në All-llahun, ai ka rrokur” bën 946, duke i korresponduar Emrit ‘Risaletu’n Nur’. “Mbajtësin më të sigurt” bën 1347; “që nuk thyhet kurrë” dhe “All-llahu është Gjithëdëgjuesi, i Gjithëdituri”, All-llahu (është Mbrojtësi i atyre që e besojnë Atë) në qoftë se do të llogariteshin bashkarisht bën 1012, dhe në qoftë se nuk llogariten bashkarisht bën 945, me një dyfishim që nuk llogaritet; “prej (thellësirave të errësirës) Ai do t’i nxjerrë në dritë” bën 1372, pa dyfishim; “Por sa për ata që nuk besojnë, mbështetës (ndihmues) të tyre janë tagutët (të këqinjtë)” bën 1417; “(këta i nxjerrin) nga drita dhe i zhysin në errësirë” 1338, dyfishimi nuk është llogaritur; “këta janë banorët e zjarrit dhe atje do të banojnë përgjithmonë” bën 1925, dyfishimi është llogaritur.
Mua m’u shfaq se me kuptimet e tyre aluduese, këto vërsete ‘koinçidojnë’ ekzaktësisht dhe dy herë edhe me emrin Risaletun Nur dhe me formën e luftës së tij; dhe me datën që njerëzit e mosbesimit po përpiqeshin të shuanin dritën e botës së islamit me luftën e vitit 1293 (1876-77); edhe me datën e marrëveshjeve të tmerrshme që po firmoseshin në 1338 duke shfrytëzuar Luftën e Parë Botërore dhe me qëllim që ta zhyste atë në errësirë, në fakt.
Gjithashtu m’u shfaq se drita dhe errësira kundërvihen në mënyrë të përsëritur në këto vërsete, dhe në këtë luftë jolëndore një dritë e cila buron nga drita e Kuranit do të bëhej një pikë mbështetjeje për njerëzit e besimit. Unë u detyrova ta regjistroja këtë në shkrim. Pastaj unë pashë se lidhja e kuptimit të saj me këtë shekull ishte aq e fuqishme saqë edhe në qoftë se nuk do të kishte pasur asnjë shenjë nëpërmjet koinçidencave, unë përsëri do të kisha qenë i sigurt se këto vërsete po flisnin me ne nëpërmjet kuptimeve të tyre aluduese, ashtu siç shohin ato tek të gjithë shekujt.
Po, së pari fjalia tek fillimi “nuk ka detyrim (në fe, vërtet rruga e drejtë është bërë e qartë) nga rruga e gabuar” tregon nëpërmjet llogaritjes me sistemin Ebxhed dhe Xhefër datën 1350 (në qoftë se është Rumi 1934, ose në qoftë se është Hixhri, 1931-2), dhe nëpërmjet kuptimit të tij aludues, thotë: Çështjet e fesë duke u ndarë prej atyre të kësaj bote në atë datë, liria e ndërgjegjjes, e cila është në kundërshtim me forcën dhe me detyrimin në fe dhe me luftën fetare dhe me xhihadin e armatosur për fenë, u pranua si një rregull themelor dhe si një parim politik nga qeveritë, dhe ky shtet u bë Republikë laike. Nga ky këndvështrim, xhihadi do të jetë një xhihad fetar jofizik me shpatën e besimit të verifikuar e të sigurt. Sepse ai shfaq një shkreptimë të mrekullisë duke treguar se një dritë do të shfaqet prej Kuranit e cila do të bëjë të njohur dhe do të parashtrojë e shtjellojë qartë prova aq të fuqishme saqë ato do t’i demonstrojnë gati në mënyrë të dukshme udhëzimin dhe të vërtetat e fesë.
Për më tepër, sa për fjalën Halidune -dhe atje do të banojnë përgjithmonë, duke përsëritur kontrastin -kundërshtinë, përplasjen- ndërmjet dritës dhe errësirës, besimit dhe errësirës -burimi dhe origjina e të gjithë krahasimeve në Risale-i Nur dhe pikërisht si ato- është një shenjë e fshehur se një hero i madh në përpjekje e luftë për ‘xhihadin Maënevi’ në atë ditë është Risale-i Nuri, i cili mban emrin e dritës. Sepse shpata e tij jofizike ka zgjidhur me qindra mistere të fesë duke mos lënë asnjë nevojë për shpatat fizike.
Po, falënderime të panumërta i qofshin All-llahut, për njëzet vite Risale-i Nuri e ka demonstruar në fakt këtë parashikim dhe këtë shkreptimë të mrekullisë. Për shkak të këtij misteri të madh, studentët e Risale-i Nurit nuk ndërhyjnë në politikë, as në rrymat politike të botës dhe as në luftën e tyre materiale; nuk u japin rëndësi atyre dhe as nuk ulen në nivelin e përfshirjes me ta. Studentët e vërtetë të tij u thonë armiqve të tyre më të tmerrshëm përballë fyerjeve dhe agresionit të tyre:
“O ju fatkëqinj! Unë po përpiqem t’ju shpëtoj nga asgjësimi dhe t’ju ngre ju prej nivelit më të ulët e më të dhimbshëm të kafshërisë jetëshkurtër për tek lumturia e humanizmit të pavdekshëm, ndërsa ju punoni për vdekjen dhe për ekzekutimin tim. Kënaqësitë tuaja në këtë botë janë shumë të pakta dhe jetëshkurtëra, dhe dënimet e torturat që ju do të vuani në Ahiret do të jenë shumë të mëdha e të gjata. Për mua vdekja do të jetë një lirim e shkarkim prej detyrave. Shporruni! Unë nuk do të shqetësohem me ju, bëni çfarë të doni!” Ata -studentët e Risale-i Nurit- nuk ndjejnë zemërim për armiqtë e tyre, por ndjejnë mëshirë e keqardhje. Ata përpiqen t’i reformojnë ata, me shpresë që ata të shpëtojnë.
Së Dyti: “Dhe beson në Allahun, atëherë ai ka rrokur mbajtësin më të sigurtë”. Këto dy fjali të bekuara kanë një lidhje të fuqishme, dhe sipas llogaritjes me sistemin Ebxhed dhe Xhefër, e para korrespondon ekzaktësisht me emrin e Risaletun Nur, dhe e dyta korrespondon në kuptim; dhe sipas llogaritjes me sistemin Xhefer me qënien e tij duke u realizuar e duke u plotësuar dhe me pushtimet e tij të ndritshme. Këto korrespondenca janë një tregues se në këtë shekull në këtë datë, Risaletun Nur është mbajtësi më i sigurt. Domethënë, është një zinxhir i pathyeshëm me një fuqi shumë të madhe dhe një litar i Zotit -Hablull-llah. Ato njoftojnë nëpërmjet kuptimeve të tyre aluduese se ata që mbahen e kapen pas tij do të jenë të shpëtuar.
Së Treti: edhe në kuptim edhe sipas llogaritjes me sistemin Xhefer, fjalia “Allahu është Mbrojtësi i atyre që besojnë” bën një aluzion për Risale-i Nurin, sa vijon:
(Perdja u ul këtu dhe leja nuk u dha për të shkruar. Ajo është shtyrë për një kohë tjetër)
* * *
SHËNIM
Arsyeja që leja nuk u dha për të shkruar përkujtuesin e kësaj pike për tani është se ajo prek deri diku politikat e kësaj bote, dhe ne jemi të ndaluar për t’i marrë këto në konsideratë. Po, vërseti “Por ja, me të vërtetë njeriu i kalon të gjithë kufijtë (në mosbesim, në veprat e ulëta e poshtërsi)”[40] shikon tek ky ‘tagut’ dhe tërheq vëmendjen për tek ai…
Said Nursi
* * *
Pjesa e një letre nga Husrevi, heroi i Risale-i Nurit në lidhje me Çështjen e Njëmbëdhjetë prej Frutave të Besimit
Me Emrin e Tij, qoftë Ai i lavdëruar!
“Dhe s’ka ndonjë gjë që të mos e lëvdojë Lartësinë e Tij”.
Paqja, mëshira dhe bekimet e Zotit qofshin mbi ty!
Profesori im i dashur dhe i nderuar!
Me mirësinë e madhe që përmban për këtë komb e për këtë vend, me çështjen e saj të nëntë, Trajtesa ‘Frutat e Besimit’ nuk qe mjet shpëtimi vetëm për studentët e tij ndërsa ishin në mes të armiqve të tyre më të mëdhenj dhe tmerrësisht kryeneçë, por gjithashtu me Çështjen e saj të Dhjetë dhe të Njëmbëdhjetë ajo lavdëron e duartroket në mënyrë të veçantë studentët e Risale-i Nurit në rrugët e realitetit. Për më tepër, lidhur me rrethanat e varrit tek të cilat ne jemi të sigurtë se do të hyjmë, duke e bërë familjar atë vend nën tokë i cili e bën gjithësecilin të dridhet dhe i cili është burim tmerri për të pakujdesshmit në mënyrë të veçantë ku ne do të takohemi e do të flasim me melekët; ky shoqërim na bëri ne të lumtur, dhe i largoi frikësimet tona të tmerrshme rreth asaj vendqëndreseje të parë, duke na lënë ne të marrim frymë lirshëm.
Në duart e atyre si unë që nuk e kanë parë atë jetë të ndritshme, ajo i ngjason një llambe elektrike rrezet e së cilës penetrojnë në qindra e mijëra vite. Ajo gjithashtu i ngjason një lulishteje modele, aromat dhe erërat e së cilës janë gjithmonë burim kënaqësie.
Po, unë i sugjeroj profesorit tonë të dashur që ashtu si studentët të cilët ia thonë përmendësh mësimet e tyre mësuesit të tyre, edhe ne gjithmonë duhet t’ia përshkruajmë profesorit tonë të dashur shkëlqimin që ne marrim prej Risale-i Nurit. Por tani profesori ynë i dashur nuk po përmbahet nga të folurit.
Profesori im i dashur! Realiteti i Risale-i Nurit, bukuria e Fruteve dhe shkëlqimi i luleve të tij më kanë shtyrë të shpreh pak fjalë, me mirënjohje, në emrin e vendit tim dhe kanë gjallëruar shumë zemra të cilat flasin si zemra ime. Por tani, për shkak të ‘lules’ së ‘Frutit të Njëmbëdhjetë të besimit’ hapat e ndërmarra kundra Risale-i Nurit në zonën tonë dhe duart e ngritura kundra tij, janë bërë më të ashpra e më të forta dhe janë nxitur në akte.
Studenti yt modest Husrevi
* * *
Një letër e shkruar në emrin e të gjithë studentëve të Risale-i Nurit në Isparta për të dhënë urime për Ramazanin, e cila është amenduar në trembëdhjetë pjesë.
Me Emrin e Tij, qoftë Ai i lavdëruar!
“Dhe s’ka ndonjë gjë që të mos e lëvdojë Lartësinë e Tij”.
Profesori ynë i nderuar, i cili nëpërmjet shkëlqimit të Kuranit dhe të vërtetave të Risale-i Nurit dhe aspiratave të studentëve të tij besnikë vajton duke i pikuar sytë gjak për mirëqënien e botës islame në këtë botë dhe në tjetrën…
I cili në këto ditë të stuhishme të fundit të kohës është i rrethuar me më shumë vuajtje e sëmundje se sa Hazreti Ejjubi a.s., dhe nëpërmjet dritës së Kuranit, provave të Risale-i Nurit dhe përpjekjeve të studentëve të tij punon për të shëruar sëmundjet e botës islame ashtu si Lukmani i urtë, dhe ka provuar me tridhjetë e tre vërsetet e Kuranit dhe me parashikimet e Imam Aliut dhe të Gauth el Aëdham se Risale-i Nuri me pjesët e tij të ndryshme është e vërtetë dhe realitet…
I cili megjithëse vetë është i sëmurë, i moshuar, i dobët dhe në rrethana të mjerueshme, sakrifikon më shumë se çdokush tjetër jetën e tij për botën e islamit dhe u përgjigjet atyre që i bëjnë padrejtësi me të vërtetat e Kuranit dhe me provat e Risale-i Nurit, dhe nëpërmjet besnikërisë së studentëve të Risale-i Nurit me lutje e me vepra të mira…
I cili së bashku me studentët e tij u dërgua në burg për shkak se u botua një nga veprat e tij të rëndësishme –El-Ajetul Kubra– dhe nëpërmjet udhëzimit të Kuranit, mësimeve të Risale-i Nurit dhe entuziazmit të studentëve të tij e transformoi burgun në një “shkollë të Jusufit” dhe një vend mësimi, dhe ishte shkaku për të gjithë të paditurit midis nesh që të mësonin aty për të lexuar të gjithë Kuranin, dhe pavarësisht të qënurit i moshuar e i dobët, nëpërmjet fuqisë së shenjtë të Kuranit, ngushëllimeve të Risale-i Nurit dhe qëndresës së vëllezërve të tij, mori mbi vete peshat e të gjithëve prej nesh, dhe nëpërmjet ‘Frutave të besimit’ dhe ‘Fjalës Mbrojtëse’ të cilat ai i shkroi, mrekullia e Kuranit të shpjegimit të mrekullueshëm, dhe provat e fuqishme të Risale-i Nurit, dhe sinqeriteti i studentëve të tij, me lejen Hyjnore patën hapur derën e burgut dhe fituam pafajësinë tonë, dhe e bëmë atë ditë një festë për ne dhe për botën islame, dhe duke provuar se Risale-i Nuri është ‘Dritë mbi drita’ fitoi të drejtën për të që të lexohet e të shkruhet lirshëm deri në fundin e kohës…
I cili ka provuar me mbështetjen e shenjtë të Kuranit të kalibrit më të lartë, dhe me ushqimin tjetër mondan të Risale-i Nurit dhe me oreksin e studentëve të tij- ka provuar se bota islame ka nevojë për Risale-i Nurin ashtu siç ka nevojë për ujë e për ajër; dhe se mijërat prej atyre të cilët i kanë lexuar këto trajtesa dhe i kanë shkruar kanë hyrë në varr në një gjendje besimi, dhe kurrë nuk i ka mposhtur dhe nuk i ka ngushtuar studentët të cilët e ndjekin atë, dhe nëpërmjet mësimeve qiellore të Kuranit, parimeve të Risale-i Nurit, zgjuarsisë së studentëve të tij, dhe Çështjes së Dhjetë dhe të Njëmbëdhjetë të ‘Frutave të Besimit’ dhe të luleve të tij shuajti zjarret e ndarjes që nata dhe dita djegin në zemrat tona, dhe ashtu si uji i jetës dhe uji -pija- e Keutherit i mbushi ata me gëzim e lumturi…
I Cili, në përputhje me disa premtime dhe kërcënime të Kuranit të kalibrit të lartë dhe zbulimeve të sigurta të Risale-i Nurit, të vëzhgimeve të studentëve të tij të ndjerë dhe të atyre që zbulojnë ndodhitë e varrit, e ka shpëtuar vdekjen për besimtarët -gjënë më të frikshme prej të gjithë botës- nga të qenurit asgjësimi i përjetshëm dhe e ka transformuar atë në një shkarkim prej detyrave, dhe ka treguar se për mosbesimtarët dhe për hipokritët ajo -vdekja- është një asgjësim i përjetshëm; ka provuar në përputhje me njoftimet e sigurta të Kuranit të shpjegimit të mrekullueshëm, të konfirmuara dhe nga një mijë mrekullitë e profetit Muhammed a.s.m. dhe nga dyzet aspektet e mrekullisë së Kuranit, dhe të mbështetura nga provat e Risale-i Nurit -të cilat burojnë nga Kurani- i cili ka shpartalluar madje edhe armiqtë e tij më kryeneçë dhe janë parashtruar nga studentët e Risale-i Nurit, dhe janë mbështetur gjithashtu nga shumë shenja, eksperienca dhe bindje se varri i frikshëm, i ftohtë, i errët dhe i ngushtë është për besimtarët një gropë e Parajsës dhe një derë për tek kopshtet e Parajsës, ndërsa për mosbesimtarët dhe për ateistët shtiracakë është një gropë e Ferrit plot me gjarpërinj e kuçedra; dhe i ka bërë melekët e quajtur Munker dhe Nekir, të cilët do të hyjnë aty, shoqërues familjarë për njerëzit e së vërtetës dhe për ata që kanë marrë rrugën e realitetit; dhe i përfshiu studentët e Risale-i Nurit midis ‘studentëve të shkencave fetare’, dhe zbuloi me vdekjen e heroit martir, të ndjerit Hafiz Aliut, se ata u përgjigjen pyetjeve të Munker ve Nekir me Risale-i Nurin; dhe i cili i kërkon mëshirës Hyjnore që ata prej nesh që janë akoma gjallë gjithashtu të përgjigjen me Risale-i Nurin…
I Cili, nëpërmjet demonstrimit të një aspekti të mrekullisë lidhur me secilin prej dyzet niveleve të Kuranit të kalibrit më të lartë, dhe nëpërmjet tij duke qenë fjala e parapërjetshme e Zotit, dhe nëpërmjet veprave “Mrekullia e Kuranit” dhe “Tetë Simbolet” prej Risale-i Nurit, dhe përpjekjeve të jashtëzakonshme të vëllezërve heroikë dhe studentëve të Risale-i Nurit si shkruesi kryesor i ‘Fabrikës së trëndafilit’ -trëndafilishtes- dhe nëpërmjet Husrevit, njërit prej shkruesve heroikë të Risale-i Nurit duke u urdhëruar të “shkruajë!”, megjithëse asnjë qysh nga koha e profetit a.s.m. nuk ka qenë në gjendje ta shkruante atë në një mënyrë të tillë të mrekullueshme, qënia e saj e shkruar si Kurani i shkruar në Pllakën e Ruajtur -ka provuar në një mënyrë të bukur e të shndritshme, që kurrë nuk është parë e as nuk është dëgjuar më parë- se Kurani i kalibrit më të lartë është Fjala e vërtetë e Allahut, dhe më i madhi i të gjithë librave të shpallur qiellorë, dhe se ndodhen mijëra sure Fatiha brenda një sureje Fatiha, dhe mijëra sure Ihlas brenda një sureje Ihlas; dhe se shkronjat e Kuranit fitojnë dhjetë, njëqind, një mijë dhe mijëra merita dhe vepra të mira…
I Cili ka provuar se Kurani i shpjegimit të mrekullueshëm duke demonstruar mrekullinë e tij për një mijë e treqind vite dhe duke i ndaluar ata që e kundërshtojnë, dhe nëpërmjet provave të Risale-i Nurit që janë aq të qarta saqë pothuajse janë të dukshme, dhe nëpërmjet penave prej diamanti të studentëve të Risale-i Nurit -ka provuar- se Fjala e Njëzet e Pestë dhe shtojca e saj, e cila ka sfiduar botën dhe ka heshtur madje edhe kryeneçin më të madh, janë mrekullitë e Kuranit në Dyzet aspekte…
I Cili ka provuar në Trajtesën prej Risale-i Nurit e titulluar “Mrekullitë e Muhammedit a.s.m.” duke treguar se Muhammedi a.s.m ishte një mesazhier i vërtetë, prijësi i të gjithë njëzet e katër mijë profetëve, dhe më i virtytshmi i tyre, dhe nëpërmjet Kuranit të kalibrit më të lartë duke shpallur për universin se i Dërguari i Zotit xh.sh. u dërgua si mëshirë për të gjitha botët, dhe se Risale-i Nuri duke demonstruar nga fillimi gjer në fund se ai a.s.m. ishte mëshirë për të gjitha botët, dhe duke ia shfaqur madje edhe të verbërve se veprat dhe sjelljet e të dërguarit janë shembulli më i mirë e më i bukur për t’u ndjekur në botë, dhe nëpërmjet dëshmisë së fatkeqësive duke u ngritur e larguar kur Risale-i Nuri u përhap në Anadoll dhe në vende të tjera, dhe fatkeqësitë duke ndodhur kur ai braktisej e lihej i heshtur, dhe nëpërmjet lidhjes së fortë e të qëndrueshme të studentëve të Risale-i Nurit me punën e tyre pavarësisht rrethanave të tyre tepër të vështira, ka treguar se sa me përfitim dhe me leverdi është ndjekja e sunnetit të profetit a.s.m. dhe se të ndjekësh një sunnet të vetëm në këtë kohë fiton shpërblimin e njëqind martirëve, dhe ka provuar në mënyrë absolutisht të sigurt se për njëzet vite Risale-i Nuri ka zmbrapsur fatkeqësitë dhe katastrofat që ndryshe do t’i kishin rënë Anadollit, pikërisht ashtu siç zmbraps dhënia e sadekasë fatkeqësinë!
Tani, meqenëse pafajësia e Risale-i Nurit ka mbushur me gëzim së pari profesorin tonë të dashur, pastaj neve studentët e pafuqishëm e me të meta, pastaj botën islame, dhe shkaktoi një festival të madh, dhe duke dhënë urimet tona për Ramazanin dhe Natën e Kadrit dhe për festën e tretë, i lutemi Allahut të Gjithëfuqishëm që ne të shohim edhe më shumë të tilla, dhe duke iu përgjëruar që t’i falë gabimet dhe të metat midis nesh, ne ju dërgojmë përshëndetjet e të gjithëve këtu dhe i puthim duart e tua të bekuara dhe kërkojmë duatë e tua, o profesori ynë!
Studentët e Risale-i Nurit
në Isparta dhe në rrethinat e saj
* * *
Ta refuzosh me modesti këtë letër, e cila është njëqind herë më e madhe se sa më takon, do të ishte mosmirënjohje dhe një fyerje për mendimet e mira të të gjithë studentëve, ndërsa ta pranosh atë ashtu siç është do të tregonte krenari, egoizëm dhe mendjemadhësi. Prandaj duke shqyrtuar trembëdhjetë pjesë, unë po ju dërgoj ju një kopje të kësaj letre të gjatë të shkruar nga shkruesi i Risale-i Nurit në emrin e gjithësecilit, edhe me falënderime, edhe për të shpëtuar nga krenaria dhe nga mosmirënjohja. Kjo mund të shtohet tek fundi i çështjes së Njëmbëdhjetë me titullin: “Një letër prej studentëve të Risale-i Nurit të Ispartës dhe të rrethinave të saj” . Megjithëse unë e kam korrigjuar letrën në këtë mënyrë, dy herë një pëllumb zbriti tek dritarja ime. Ai do të hynte por pa kokën e Geilanit dhe nuk hyri. Pak minuta më vonë një pëllumb tjetër u ul pikërisht në të njëjtën mënyrë. Edhe ai gjithashtu pa kokën e shkruesit dhe nuk hyri brenda. Unë thashë: “Ka shumë të ngjarë që këto janë mbajtësit e njoftimeve të mira ashtu si harabeli dhe zogu ‘Kuddus’ më parë. Ose për shkak se ne e kemi shkruar këtë letër si letrat e tjera të shumta sekrete, ato erdhën për të na përgëzuar për korrigjimin e letrës ndjellamirë në këtë mënyrë.”
Said Nursi
* * *
[1] kuran 12 :42
[2] transmetoi Ahmedi
[3] Njëri nga ata dijetarë hulumtues është Risale-i Nuri, i cili për njëzet vite ka heshtur edhe filozofët më kryeneçë dhe ateistët më kokëfortë. Pjesët e ndryshme të tij janë të disponueshme; gjithkush mund t’i lexojë; askush nuk mund t’i kundërshtojë ato. Autori
[4] Kjo fjalë kundërshtuese i refrohet vitit 1946. Përkthyesi
[5] Kur’an, 2: 32
[6] Kuran, 16:77
[7] Kuran, 31:28
[8] Kuran, 30:50
[9] Çdo pranverë e ardhshme është si ringjallja për pranverën e kaluar për të cilën ndodhi kijameti dhe mbaroi jeta e saj. Autori
[10] Kuran 30: 25
[11] Kuran, 81:10
[12] Kuran,57:3
[13] Kur’an 81:10
[14] Kuran 43: 71
[15] Kuran 4:48
[16] Kuran 4:169
[17] Kuran 3:191
[18] Kuran 25:65-66
[19] Kuran 22:11
[20] Kuran 31:28
[21] Kuran 2:32
[22] Kuran 2:285
[23]Ashtu si Çështja e Dhjetë e frutit të burgut të Denizlit, ajo është një lule e vogël e shndritshme e Emirdagut dhe e këtij muaji të Ramazanit të Bekuar. Duke shpjeguar një shembull urtësie për përsëritjen në Kur’an, ajo i largon iluzionet helmuese të njerëzve të çudhëzimit.(Autori)
[24] Kur’an 55:13
[25] Kur’an, 77:15
[26] Kur’an, 35:13
[27] Kur’an, 35:38
[28] Kur’an, 12:76
[29] Kur’an, 5:85
[30] Kur’an, 14:22
[31] Kur’an, 35:36
[32] Kur’an, 67:7-8
[33] Kur’an, 2:32
[34] Musned, v,173; al-Tirmidhi, zuhd,9; Ibn Maxhah, Zuhd 19
[35] Kuran 4:79
[36] Kuran, 24:35
[37] Kuran 21: 26-27
[38] Kuran 113: 1-5
[39]Kuran 2:256
[40]Kuran 96 : 6
