آمَنْتُ بِاللّهِ وَ بِالْيَوْمِ اْلآخِرِ
“Unë kam besuar në All-llahun dhe në Ditën e Fundit.”
Në qoftë se dëshiron të kuptosh se si besimi në All-llahun dhe në Ditën e Kijametit janë dy çelësat më të çmueshëm të cilët zgjidhin e zbulojnë enigmën e krijimit dhe të misterit të tij si dhe hapin para shpirtit njerëzor derën e lumturisë, se sa dy ilaçe të dobishëm e shërues janë: mbështetja tek Krijuesi dhe të kërkuarit strehim tek Ai nëpërmjet durimit e duasë dhe duke i bërë lutje Furnizuesit tënd përmes falënderimeve; dhe sa bileta të rëndësishme, të çmueshme e të shndritshme për udhëtimin drejt përjetësisë, dhe furnizime për botën e përtejme dhe drita për varrin janë të dëgjuarit e Kur’anit, bindja ndaj urdhërave të tij, kryerja e faljeve të detyruara, dhe heqja dorë nga gjynahet e mëdha, atëherë dëgjo dhe kushtoji vëmendje këtij krahasimi:
Njëherë një ushtar ra në një situatë të dhimbshme në fushën e betejës e të provimit, dhe në arenën e përfitimit e të humbjes. Ajo është siç vijon:
Ushtari u plagos me dy plagë të thella e të tmerrshme në anën e tij të djathtë e të majtë. Prapa tij qëndronte një luan gjigant sikur po e priste për ta sulmuar. Përpara tij qëndronin ca litarë për varje dhe asgjësonin me varje të gjithë ata që ai i donte. Ai litar po e priste edhe atë. Përveç kësaj, në këtë gjendje, ai kishte një rrugë të gjatë përpara tij; do të dërgohej në mërgim. Ndërsa ushtari i mjerë po mendonte i dëshpëruar pa shpresë rreth gjendjes së tij të frikshme, befas u shfaq një njeri i mirë në anën e djathtë të tij, si të ishte Hizri, të cilit i shndriste fytyra si dritë. Ai i tha atij:
“Mos u dëshpëro dhe mos e këput shpresën! Unë do të të jap ty dy talismane dhe do të t’i mësoj ato. Në qoftë se do t’i përdorësh siç duhet, luani do të bëhet një kalë i bindur për ty, dhe litarët për varje do të shndërrohen në një shilarëse për zbavitjen e për kënaqësinë tënde. Gjithashtu unë do të të jap ty dy ilaçe. Në qoftë se ti do t’i përdorësh mirë, ato dy plagë të qelbëzuara do të shndërrohen në dy lule erëmira të quajtura Trëndafili i Muhammedit a.s.m.. Gjithashtu unë do të të jap një biletë; me të ti do të jesh i aftë të bësh udhëtimin e një viti në një ditë sikur ti të fluturoje. Në qoftë se nuk më beson, përjetoje e provoje një herë, që të mund ta shohësh se ajo është e vërtetë”. Ushtari përjetoi diçka nga ajo, dhe e provoi se ishte e vërtetë.
Po, gjithashtu edhe unë, ky Saidi i mjerë, e vërtetoj atë, sepse edhe unë e kam përjetuar dhe e pashë se ishte absolutisht e vërtetë.
Pak kohë më vonë, ai papritmas shikoi një njeri tinëzar e me pamje të shthurur, dredharak si djalli, duke ardhur nga ana e majtë e duke sjellur me vete shumë figura të stolisura, elegante, të zbukuruara dhe fantazi, si dhe shumë pije alkoolike. Ai ndaloi para ushtarit dhe i tha:
“Hej, eja o shoku im! Le të shkojmë, të pimë e të dëfrejmë. T’i shohim këto fotografi të vajzave të bukura, të dëgjojmë muzikë, e të hamë nga ky ushqim i shijshëm.”
Atëherë ai e pyeti: “Ha ha!.. Çfarë është ajo që ti po reciton fshehtas në gojën tënde?
U përgjigj: Ajo është një talisman.
–Braktise atë gjë të pakuptueshme!.. Të mos e prishim kënaqësinë e kohës sonë të tashme!
Ndërkohë ai bëri një pyetje të dytë: – Çfarë është ajo që ti ke në dorën tënde?
– Një ilaç! u përgjigj ushtari.
–Hidhe tutje! Ti je i shëndetshëm, ti s’ke gjë. Është koha e qejfit.
–Dhe ai pyeti: Çfarë është ajo copë letre me pesë shenja në të?
U përgjigj: Ajo është një biletë dhe një triskë ushqimi.
– “Oh, grisi ato!”, tha njeriu. “Ne nuk kemi nevojë udhëtimi në këtë pranverë të bukur!” Ai u përpoq që ta bindte atë me çdo lloj dredhie e djallëzie, deri sa ushtari fatkeq filloi të anojë pak nga fjalët e tij. Po, njeriu mund të mashtrohet. Vetë unë u mashtrova pikërisht nga të tilla mashtrime e hile.
Papritmas, nga ana e djathtë erdhi një zë si rrufe. “Ruhu, mos i beso!” tha ai. “Mos u mashtro!” Thuaj atij mashtruesi: Në qoftë se mundesh të vrasësh luanin prapa meje, të heqësh litarët për varje para meje, të zmbrapsësh gjërat që më plagosin nga ana e djathtë dhe nga e majta, dhe të ndalosh udhëtimin tim para; nëse mundesh për të gjithë këtë të gjesh një rrugë, atëherë eja e ma trego, dhe pastaj më thuaj: Eja të bëjmë qejf. Atëherë le të shkojmë e të kënaqemi. Përndryshe, mos fol!..” Foli atij në të njëjtën mënyrë si ajo e Hizrit, personalitetit qiellor, njeriut të frymëzuar nga All-llahu…”
Dhe kështu, o nefsi im, që po qan për atë që qeshe në ditët e rinisë! Mësoje se!.. Ushtari fatkeq je ti dhe njeriu në përgjithësi. Luani është exheli, çasti i fundit i jetës. Litarët për varje, janë vdekja, zhdukja dhe ndarja të cilat do t’i provojë çdo njeri. A nuk e sheh se si ndahen prej nesh të dashurit njëri pas tjetrit dhe na thonë lamtumirë natën e ditën. Dy plagët, njëra është pafuqia e pafund dhe e rëndë e njeriut, ndërsa tjetra është varfëria e dhimbshme dhe e pakufishme e tij. Mërgimi dhe udhëtimi janë rruga e gjatë e provimit e cila kalon nga bota e shpirtërave përmes mitrës së nënës, fëmijërisë, pleqërisë, dynjasë, varrit, Berzahut -botës së ndërmjetme-, ringjalljes dhe për tek Ura e Siratit.
Dy talismanët, janë besimi tek All-llahu i Plotfuqishëm dhe tek Bota e Përtejme. Në të vërtetë, nëpërmjet talismanit të dytë të shenjtë, vdekja merr formën e një kali të shtruar e të zbutur, dhe jo të një luani, madje ajo merr formën e një Buraku i cili e nxjerr njeriun besimtar nga burgu i dynjasë për tek kopshtet e Parajsës dhe në prezencën e të Gjithëmë-shirshmit të Vetëm Madhështor. Për shkak të kësaj, njerëzit e urtë, të cilët e kanë parë realitetin e vdekjes, e kanë dashur vdekjen dhe e kanë kërkuar përpara se ajo t’u vinte.
Dhe nëpërmjet talismanit të besimit në All-llahun xh.sh., kalimi i kohës, që është zhdukje e ndarje, vdekje, mortje dhe litar për varje në të, merr formën e një mjeti për të vëzhguar e shqyrtuar me kënaqësi të plotë mrekullitë e Autorit të Gjithëlavdishëm që janë shumëngjyrëshe, të ndry-shme, janë qëndisje që ripërtërihen vazhdimisht, çudira të Fuqisë së Tij dhe tregues të Mëshirës së Tij. Sigurisht, duke u ndryshuar e përtërirë pasqyrat në të cilat reflektohen ngjyrat e dritës së diellit dhe duke ndryshuar imazhet në ekranin e kinemasë formohen skenat më të mira e më të bukura.
Dy ilaçet, njëri është besimi në All-llahun xh.sh. dhe durimi, ndërsa tjetri është mbështetja në fuqinë e Krijuesit dhe besimi në Urtësinë e Tij. A është ashtu?
Po, ashtu është. Çfarë frike mund të ketë një njeri i cili duke dëshmuar pafuqinë e tij, mbështetet tek Monarku i Botës, tek Pronari i Urdhrit كُنْ فَيَكُونُ “Bëhu! dhe ajo është e bërë (në çast).[13] Sepse përpara fatkeqësisë më të tmerrshme, ai thotë: اِنَّا لِلّهِ وَاِنَّا اِلَيْهِ رَاجِعُونَ “Vërtetë të All-llahut jemi dhe padyshim tek Ai do të kthehemi.”[14] dhe e vendos besimin e tij tek Mbështetësi i Gjithëmëshirshëm. Në të vërtetë, një njeri me njohuri për All-llahun xh.sh. merr kënaqësi nga pafuqia dhe nga frika ndaj All-llahut xh.sh.. Po, ndodhet një kënaqësi në frikë!”
Në qoftë se një foshnje një vjeçare do të kishte zgjuarsi të mjaftueshme, duke supozuar mendjen tek ai dhe aftësinë e të folurit, dhe të pyetej:
“Cila gjendje është më e këndshme e më e mirë për ty?”. Do të përgjigjej: “Është ikja për tek kraharori i dashur e i butë i nënës sime për shkak të të kuptuarit të pafuqisë sime, dhe të frikës së shuplakës së ëmbël të saj, duke kërkuar strehë tek ajo.” Por, dhembshuria e të gjitha nënave është vetëm një shkreptimë nga shfaqja e Mëshirës Hyjnore. Për këtë arsye njerëzit e urtë kanë gjetur një kënaqësi të tillë në pafuqinë dhe në frikën ndaj All-llahut dhe me vrull e kanë deklaruar të vërtetën pa forcën apo fuqinë e tyre, dhe kanë kërkuar strehim tek All-llahu xh.sh. nëpërmjet pafuqisë së tyre. Ata e kanë bërë pafuqinë e tyre dhe frikën një ndërmjetësues për ta tek Krijuesi Madhështor.
Kurse ilaçi i dytë është falënderimi dhe të qënit i kënaqur me pak, me atë çfarë ke, përgjërimi dhe lutja, dhe duke u mbështetur tek Mëshira e Furnizuesit Zemërgjërë. A është kështu?
Po, sepse si mund të jenë varfëria dhe nevoja të dhimbshme e pesha të rënda për një mik të Krijuesit Gjithëbujar e Dorëgjërë, i Cili e ka bërë gjithë sipërfaqen e tokës si një tryezë mirësish dhe pranverën si një tufë lulesh, i Cili i vendos lulet mbi tryezë dhe i shtron sipër saj? Varfëria dhe nevoja marrin formën e një oreksi të këndshëm. Për shkak të kësaj, njerëzit e urtë janë ndjerë krenarë në varfëri. Por, ruhu! Mos e keqkupto këtë!. Ajo do të thotë të jesh i vetëdijshëm për varfërinë tënde para All-llahut dhe t’i kërkosh Atij duke iu lutur, dhe jo të tregosh varfërinë përpara njerëzve dhe të poshtërohesh duke u zgjatur dorën atyre si lypës.
Sa për biletën dhe bonon, ajo është kryerja e detyrave fetare, në krye të të cilave qëndrojnë pesë faljet e urdhëruara, si dhe heqja dorë nga gjynahet e mëdha. A është kështu?
Po, ashtu është, sepse sipas konsensusit të atyre që e kanë dëshmuar dhe që kanë njohuri për të Padukshmen, dhe të cilëve u zbulohen të fshehta nga krijimi, midis evlijave dhe të zgjedhurve, tregohet se furnizimet, drita dhe Buraku -kali- për rrugën e gjatë e të errët për në paspërjetësi, mund të fitohen vetëm nëpërmjet zbatimit të urdhërave të Kur’anit dhe shmangies nga gjërat e ndaluara prej tij. Shkenca, filozofia dhe arti janë krejtësisht të pavlefshme në atë rrugë. Drita e tyre arrin vetëm deri tek dera e varrit.
Dhe kështu, o shpirti im përtac! Sa pak dhe sa të lehta janë kryerja e pesë faljeve të urdhëruara në çdo ditë dhe heqja dorë prej shtatë gjynaheve të mëdha! Dhe sa të rehatshme janë ato përpara përfitimeve të tyre të mëdha, rezultateve dhe frutave! Në qoftë se ti e ke të paprishur aftësinë e arsyetimit, kuptoje se sa të rëndësishme janë ato! I thuaj djallit dhe atij njeriu që të nxisin ty për tek e keqja dhe shthurja:
“Në qoftë se ju keni mjetet të vrisni vdekjen, keni aftësinë që zhdukja dhe përkohshmëria të mos ekzistojnë në botë, dhe nëse gjeni një rrugëdalje për të larguar varfërinë dhe pafuqinë nga njerëzimi, dhe të mbyllni derën e varrit, atëherë na e thuaj dhe ne të të dëgjojmë!” Përndryshe, mos fol!.. Sepse Kur’ani i mrekullueshëm po reciton vërsetet e universit në xhaminë e madhe të gjithësisë. Le ta dëgjojmë atë… Le të ndriçohemi me atë dritë… Le të veprojmë në përputhje me udhëzimin e tij… dhe le ta lexojmë atë vazhdimisht… Po! Fjala është fjala e tij, ajo është e vërteta. Është Ai i Cili e shfaq të vërtetën dhe e përhap urtësinë e ndritshme…”
تَبَرَّاْنَا اِلَيْكَ مِنْ حَوْلِنَا وَ قُوَّتِنَا وَ الْتَجَئْنَا اِلَى حَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ فَاجْعَلْنَا مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ وَ لاَتَكِلْنَا اِلَى اَنْفُسِنَا وَاحْفَظْنَا بِحِفْظِكَ وَارْحَمْنَا وَ ارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ نَبِيِّكَ وَ صَفِيِّكَ وَ خَلِيلِكَ وَ جَمَالِ مُلْكِكَ وَ مَلِيكِ صُنْعِكَ وَ عَيْنِ عِنَايَتِكَ وَ شَمْسِ هِدَايَتِكَ وَ لِسَانِ حُجَّتِكَ وَ مِثَالِ رَحْمَتِكَ وَ نُورِ خَلْقِكَ وَ شَرَفِ مَوْجُودَاتِكَ وَ سِرَاجِ وَحْدَتِكَ فِى كَثْرَةِ مَخْلُوقَاتِكَ وَ كَاشِفِ طِلْسِمِ كَائِنَاتِكَ وَ دَلاَّلِ سَلْطَنَةِ رُبُوبِيَّتِكَ وَ مُبَلِّغِ مَرْضِيَّاتِكَ وَ مُعَرِّفِ كُنُوزِ اَسْمَائِكَ وَ مُعَلِّمِ عِبَادِكَ وَ تَرْجُمَانِ آيَاتِكَ وَمِرْآتِ جَمَالِ رُبُوبِيَّتِكَ وَ مَدَارِ شُهُودِكَ وَ اِشْهَادِكَ وَ حَبِيبِكَ وَ رَسُولِكَ الَّذِى اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ وَ عَلَى اِخْوَانِهِ مِنَ النَّبِيِّنَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ عَلَى مَلئِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ عَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ آمِين
O All-llah! Ndriçoji zemrat tona me dritën e besimit dhe të Kur’anit. O All-llah! Na pasuro me varfërinë ndaj Teje dhe mos na varfëro neve me mungesën e nevojës për Ty. Na çliro prej forcës dhe fuqisë sonë, dhe na shkakto neve të kërkojmë strehim tek forca e Fuqia Jote. Na bëj neve nga ata që mbështeten tek Ti dhe mos na lër të mbështetemi tek vetja jonë. Na mbro ne me mbrojtjen Tënde. Na mëshiro neve dhe mëshiroji të gjithë besimtarët. Dhe jepi bekime e paqe shkëlqesisë sonë Muhammedit a.s.m., shërbëtorit Tënd dhe profetit, mikut dhe të dashurit, bukurisë së sundimit Tënd dhe sovranitetit të artit Tënd, esencës së mirësisë Tënde dhe diellit të udhëzimit Tënd, gjuhës së provës Tënde dhe shembullit të mëshirës Tënde, dritës së krijimit Tënd dhe lavdisë së krijesave të Tua, llambës së Unitetit Tënd në shumësinë e krijesave të Tua dhe zbuluesit të enigmës së krijesave të Tua, lajmëtarit të sovranitetit të Hyjnisë Tënde dhe shpallësit të atyre gjërave që të kënaqin Ty; njoftuesit të thesareve të Emrave të Tu dhe instruktorit të shërbëtorëve të Tu, inter-pretuesit të shenjave të Tua dhe pasqyrës së Bukurisë së Hyjnisë Tënde, mjetit të dëshmisë Tënde dhe të bërjes dëshmi për Ty, të dashurit Tënd dhe profetit Tënd të cilin Ti e dërgove mëshirë për të gjitha botët, dhe për familjen e tij dhe shokët dhe për vëllezërit e tij midis profetëve dhe të dërguarve, dhe mbi engjëjt e Tu të afërt dhe mbi të pastërtit midis shërbëtorëve të Tu. Amin!
* * *
[13] Kur’an, 2: 117
[14] Kur’an, 2: 156
***