Nëse do të marrim parasysh të vërtetën e madhe që shprehin këto vargje të bukura, mund të themi se trëndafili çel vetëm mbi tokë. Ashtu siç është e pamundur që të presësh që të çelë e lulëzojë një trëndafil mbi sipërfaqe graniti, mermeri apo hekuri, ai nuk çel a lulëzon dot as mbi metalet e çmuara, si argjendi, ari, smeraldi apo rubini.

Në thelb, me këtë pikëpamje mund të lidhet e të vështrohet edhe vdekja dhe shtrimi i njeriut pas vdekjes në brendësinë e tokës. Një njeri i ndarë nga jeta nuk merret e vihet në tokë për të shpëtuar prej trupit të tij të pajetë. Përkundrazi, ai varroset në tokë që mbi të të çelin e lulëzojnë trëndafila. Daç lidheni këtë me të vërtetën e “farës së kurmit njerëzor”, daç me ndonjë tjetër interpretim, te njeriu gjendet një thelb i atillë, përmes të cilit Allahu (xh.sh.) e ringjall atë. Mirëpo, është e pamundur që të riçelë si trëndafil një njeri që e ka lëshuar veten në kalbjes që në këtë botë, ende pa iu dhënë tokës.

Kulmi i rob ërimit: sexhdeja

Toka, që në krye të herës, është përmendur si ilustrim i thjeshtësisë dhe kryeultësisë. Sepse ajo, megjithëse shkelet prej gjithkujt me këmbë, ajo ka qenë gjithnjë – me lejen dhe ndihmesën e Allahut (xhel’le xhelaluhu) burim jete për njeriun e për çdo krijesë tjetër. Po ashtu, edhe njeriu, vetëm atëherë kur ta ketë kokën të ulur njësh me tokën, kur ta shumëzojë veten përherë me zero, pavarësisht pozicionit në të cilin gjendet dhe kur të jetë gjithnjë i bindur, deri në fund, ndaj Allahut të Madhërishëm, do të mund të ngjitet drejt majave e të japë fryte. Vetëm se, nëse ai do të kaplohet prej iluzioneve të madhështisë, duke zënë të fluturojë në ajër, rrokullisja e tij drejt abisit të humbjes, herët a vonë, do të jetë e pashmangshme.

Nga kjo pikëpamje, njeriu duhet të përulet me thjeshtësi ndaj mirësive dhe të mirave që i fal Allahu (xh.xh.). Këtë të vërtetë ju mund të përpiqeni ta kuptoni më së miri duke e mishëruar në hapat e namazit. Për shembull, një njeri që thotë “Allahu Ekber” e drejtohet në kijam përpara Allahut, gati për t’i shprehur gatishmërinë e tij prej robi, e sheh si të pamjaftueshëm qëndrimin e tij në këmbë; përulet në ruku’ duke qenë se ky qëndrim është më i denjë respekti për të qëndruar përpara Allahut, duke e përkulur trupin porsi një kërrabë. Menjëherë pas kësaj ai thotë: “O Zot! Falenderuar qofsh që ma dhe mundësinë që të ta shpreh robërinë time në këtë mënyrë. Sa i madh që je! Sa i lartë je Ti! Përderisa Ti je i vetmi i Madh, atëherë mua më bie të jem shumë i vogël. Mirëpo unë nuk do ta shpreh dot kurrë vogëlsinë time përballë Madhështisë Sate duke qëndruar në këmbë. Prandaj po përkulem përpara Teje.” Dhe me t’u kapluar prej kësaj ndjesie, ai lëshohet në sexhde. Mandej, sikur të ishte duke e shprehur edhe njëherë kërkesën e tij prej Allahut, ai ngrihet njësoj sikur të ish duke parë një portë drite që i hapet dhe prej andej sheh Atë, ai thotë: “Jo, kjo nuk mjafton!” dhe ulet edhe njëherë në sexhde.

Poende, Krenaria e Njerëzimit (paqja qoftë mbi Të) shprehet: “çasti kur robi është më pranë Zotit të tij është çasti kur ai është në sexhde.” ^[1] dhe kësisoj vë në pah se, njëkohësisht, nuk ekziston një tjetër gjendje ku robi të mund të afrohet dot më shumë me Allahun (xh.sh.). Këtë domethënie të sexhdes e kam shprehur edhe në një poezi:

“N ë nj ë vend, si k ëmb ët si koka, ta puth ballin kjo sexhade,
ja, kjo ësht ë rruga q ë n ë afrim t ë nxjerr..!” ^[2]

Fatkeq ësia e atribuimit vetes t ë çdo suksesi

Me një fjalë, sado i thjeshtë, sado modest dhe sado kokëulur dhe i përulët të jetë një njeri, po aq pranë Allahut (xh.xh.) gjendet ai. Sepse, në të vërtetë, ky është pikëvështrimi i një njeriu që i beson Allahut (xh.sh.) me gjithë zemër përballë mirësive të Tij që i rrjedhin në jetë njëra pas tjetrës. Ai përulet me sa të mundë përballë mirësive të pafundme që vijnë prej bujarisë së Zotit, aq sa të arrijë të vërë kokën atje ku vë këmbët. Deklaron dhe pranon kësodore se ai vetë nuk është veçse një zero përballë të Pafundmes.

Kësisoj, cilido qoftë suksesi i arritur apo pozicioni ku mund të jenë ngritur, njerëzit që ia kanë dedikuar veten shërbimit ndaj fesë, vendit dhe popullit të tyre nuk duhet t’ia atribuojnë kurrsesi vetes sukseset e arritura. Ata duhet ta kenë përherë fytyrën të drejtuar nga toka, duke mos pasur kurrfarë pritmërie tjetër veç kënaqësisë së Allahut (xh.sh.); ata nuk duhet të kaplohen prej dëshirës për kthim pas, qoftë kjo si pasojë e një ëndrre materiale apo metafizike. Sepse është e qenësishme që njerëzit që ia kanë dedikuar veten shërbimit ndaj të vërtetës të mos pushtohen kurrë prej mendimesh të llojit “të më zgjidhet kjo punë e kësaj bote; të mund të kem një shtëpi të rehatshme ku të jetoj më mirë apo që fëmija të më ngrihet në aksh pozit ë etj.” Veçanërisht ata veprimet e tyre nuk duhet t’i lidhin as me dëshirën për t’u pranuar në Xhenet apo për të shpëtuar prej Xhehenemit, duke e pritur gjithçka veçse si dhuratë e mirësisë, ndihmesës, mbështetjes dhe mbrojtjes së Allahut të Madhërishëm (xh.xh.).

Sepse, në të kundërt, megjithëse do t’i jenë nisur kësaj rruge për t’i shërbyer popullit dhe shoqërisë, ata do të dalin hapur se nuk kanë qenë veçse disa gënjeshtarë të ngratë, që janë përpjekur vetëm se për të mbushur xhepat e tyre, që janë përpjekur vetëm si e si të çojnë ndonjë përrua të kalojë nga hauzi i hapur për veten e tyre. Ta bësh gjithçka për hir të populizmit, për të marrë sa më shumë duartrokitje, për të përftuar lëvdata të njëpasnjëshme nga njerëzit, duke ëndërruar veçse si t’ia arrish që të kthehesh në një njeri që njerëzit e tregojnë me gisht, kjo është dyfytyrësi, egoizëm dhe një ndër paturpësitë më të mëdha karshi Krijuesit të gjithësisë, sepse ti po përpiqesh që ta ftosh Atë që të bëjë pazar me ty. Edhe nëse sot këtyre njerëzve që ia atribuojnë vetes arritjet, të cilat janë drejtpërsëdrejti fryt i mirësisë së Allahut (xh.sh.), duke thënë se ato kanë ardhur si rezultat i aftësive, zgjuarsisë, mençurisë dhe largpamësisë së tyre dhe që flasin përditë me të njëjtën gjuhë prej faraonësh, u është dhënë ndonjë mundësi për ta provuar veten përpara njerëzve, nesër ajo mund t’u merret mbrapsht fare mirë, u ulet hunda përtokë gjer në poshtërim dhe vjen një ditë që ndihen po aq të turpëruar sa ç’edhe u kishte hipur mendja mbi flokë. Kjo është natyra e hyjnores dhe, deri më sot, nuk është parë që të ketë ndryshuar ndonjëherë.

B ëhu pleh q ë mbi ty t ë lulëzojnë trëndafila!..

As që mund dhe as që duhet të mendohet që një besimtar i vërtetë t’i përdorë për interes të vet arritjet me të cilat është vlerësuar apo që t’i hipë mendja mbi flokë sikur t’i jenë ulur bilbila e i këndojnë mbi krye. Karshi gjithë mirësive dhe gostitjeve hyjnore, nëpër mend atij duhet t’i vijnë veç mendime të natyrës: “a mundem unë që të kthehem edhe njëherë në tokë me gjithë trëndafilat, lulet, gjethet dhe rrënjët e mia, në mënyrë që t ë krijoj mjedisin e duhur që së andejmi të lindin edhe më trëndafila të rinj?”

Poeti ynë i madh, Nexhip Fazëlli (qoftë prej banorëve të Xhenetit), ndërsa fliste për veten e tij, thoshte: “Dua që mua të m ë konsideroni përherë si pleh.” Nuk kam për ta harruar asnjëherë këtë fjalë të tij. Pavarësisht faktit që ishte i vetëdijshëm për vlerat që bartte si njeri, është tejet e veçantë kjo mënyrë e të shprehurit të thjeshtësisë, modestisë dhe ndrojtjes që duhet të karakterizojë një qenie njerëzore. Ja, kështu duhet ta shohë veten një besimtar i vërtetë. Edhe sikur të kthehet i tëri në një kopsht trëndafilash, sikur ai të jetë i pari që i vjen në ndihmë gjithkujt, aq sa mbarë bilbilat të mblidhen për të kënduar këngën e tyre rreth tij, sikur për të të këndohen këngë dhe himne njëri pas tjetrit, ai duhet të dijë se si të kthehet sërish në dhè, në mënyrë që të çelin sërish të tjerë trëndafilë. Sepse detyra jonë karshi mirësive që na fal Allahu (xh.sh.) njërën pas tjetrës është që të thellohemi edhe më në thjeshtësinë, modestinë dhe ndrojtjen që kemi ndaj Tij. Madje, edhe kur dikush të ngrihet e të flasë për ne, duke na lavdëruar, ne duhet të dimë mjaft mirë si të themi: “O Zot! çfarë të kemi bërë ne që këta njerëz na mburrin kaq shumë, sa të duket sikur të jen ë duke na sharë!”

Sepse, edhe nëse shërbimet e kryera prej nesh janë medoemos të lidhura me njëra-tjetrën brenda një zinxhiri të shkak-pasojës, nuk ka shkak më të mirë që mund t’iu atribuohen se sa uniteti dhe përbashkimi mes besimtarëve. Ndërmend duhet sjellë menjëherë se si Allahu e vlerëson unitetin dhe qëndrimin të bashkuar si një drejtim kah Atij vetë, duke na bindur se Ai i përgjigjet çdo drejtimi dhe e drejton vështrimin pikërisht kah ata njerëz që e mbajnë vështrimin të drejtuar veç kah Ai. Uniteti dhe përbashkimi është shkaku më i madh i ndihmesës hyjnore.

Sepse siç e paraqet edhe ajeti “Allahu ua ngrohu zemrat besimtarëve, duke i bashkuar ata me njëri-tjetrin. Sikur edhe gjithë ç’ka në botë të kishe përdorur, ti prapëseprapë nuk do t’i kishe bashkuar dot ata me njëri-tjetrin; mirëpo Allahu i përbashkoi ata. Sepse Ai ësht ë i Shenjtë dhe i Urt ë.”^[3] e gjithë çështja qëndron në ndihmesën, ndjekjen dhe mbështetjen e Allahut (xh.xh.). Sa më fortë që ta mbajmë lidhjen me të, aq më e pritshme është që Ai ta kthejë secilin prej nesh në mijëra. Ai është vetë madhështia se si një pikël e vetme kthehet në një oqean të stërmadh, se si një atom kthehet në diell dhe se si një milingonë punon po aq, madje mos më tepër, se sa disa rinocerontë njëherësh. Sepse një ndër mënyrat se si e shfaq madhështinë Allahu (xh.sh.) është pikërisht kjo, realizimi i punëve shumë shumë të mëdha duke përdorur deri edhe përbërësit më të vegjël të gjithësisë.

Për shembull, juve do t’ju kujtohet fare mirë se si sahabët fisnikë, të cilët e arrinin apo nuk e arrinin shifrën e tridhjetë apo dyzetmijëve në kohën kur Krenaria e Njerëzimit (pqmT) mërgoi drejt horizontit të shpirtrave, patën arritur t’u tregonin vendin dy superfuqive më të mëdha të kohës, Bizantit dhe Persëve. Veç kësaj, ata patën ditur si t’i gjenin zgjidhje edhe plot njëmbëdhjetë problemeve tejet të mëdha të konvertimit, që për nga përmasat ishin sa 3-4-fishi i problemeve si ai i sotmi me kurdët e PKK-së. Ebu Bekri fisnik (radijallahu anh), gjatë kalifatit të tij, që as dy vjet e gjysmë të plota nuk pati zgjatur, pati arritur që t’i fashiste këto ngatërresa, duke ruajtur kështu paqen e brendshme të vendit. Ndërsa sot, megjithëse ka një sërë shtetesh që e konsiderojnë veten e tyre si superfuqi dhe flasin pareshtur për fuqinë e tyre marramendëse dhe të organizuar përkryer, ato duhet të druhen prej turpit që nuk kanë arritur t’ia dalin as një problematike si ajo me PKK-në.

Identifikohu asisoj me tok ën, sa t ë mos t ë dihet as varri!..

Zoti mjafton, të tjerat janë dëshira kalimtare. Ne nuk kemi nevojë, as për duartrokitje, as për lëvdata e as për fjalë gjithë lajlelule. Ajo që na takon neve të bëjmë është të shërbejmë në emër të Allahut (xh.sh.) me thjeshtësi dhe modestinë më të thellë, ta përqendrohemi veçse tek arritja e kënaqësisë së Tij dhe mandej të varrosemi një ditë diku në tokë, që të mund të kthehemi në farë për trëndafilë të tjerë që do të çelin në të ardhmen. Jo vetëm gjatë jetës që nuk duhet të presim lavdërime, por edhe për vdekjen ne nuk duhet as ta çojmë nëpërmend dëshirën “për të marrë pjesë sa më shumë njerëz në varrimin tonë”. Madje, edhe kur të thuhet “Si e njihnit të ndjerin? A ia falni atyre të drejtën tuaj, n ëse jua ka shkelur?” t’i cilësojmë ato fjalë si gjepura, sepse ajo çfarë është e qenësishme për qenien njerëzore është veç lidhja e fortë me Allahun (xh.sh.).

Duhet jetuar si një njeri i fshirë nga librat e kësaj bote dhe mandej të mund të ecim drejt horizontit të shpirtrave. Madje, po të jetë e mundur, ta kërkojmë vetë, njësoj si ai personalitet i shekullit të shkuar, që të mos na e dijë askush se ku e kemi varrin. Ai pati thënë: “T ë mos ma dijë kush varrin, me përjashtim të tre apo katër nxënësve të mi.” O Zot, ç’konceptim i njësisë së Zotit është ky! Ç’lidhje e mahnitshme me Krijuesin është kjo! Dhe, si përfundim, edhe sot e kësaj dite, me përjashtim të shumë pak njerëzve, askush nuk e di vendndodhjen e varrit të tij. Ai e kishte kthyer në kriter të jetës thjeshtësinë marramendëse që gjendej e shprehur kudo në veprat e tij; pastaj ajo ndrojtje e jashtëzakonshme dhe modesti e mahnitshme. Një jetë e lidhur me vdekjen dhe qëllimin e të jetuarit në çdo çast të saj. Po ta lexoni atë jetë, do ta shikoni se ndaj ka kaluar edhe nga njëri syrgjyn në tjetrin. ^[4]

Edhe nëse do të kemi ndofarë pritshmërie në fund të të gjitha shërbimeve të kryera, ajo duhet të jetë dëshira për çeljen e “shpirtit dhe frymës së Muhamedit (s.a.s)” në të katër anët e botës. Mirëpo edhe në këtë nuk duhet të këmbëngulim medoemos që të shohim me çdo kusht rezultatet e saj, por duhet ta shohim diçka të tillë përherë të lidhur me dëshirën e Allahut (xh.sh.). Ne mund të duam shumëçka, mirëpo nuk mund ta dimë asnjëherë se cila është dëshira e Tij. Ndaj edhe neve na mbetet veçse të jemi të vendosur dhe këmbëngulës në përpjekjet që Profeti Famëlartë (pqmT) i Allahut të Madhërishëm (xh.sh.) të ngrejë fron në zemrat e njerëzve, duke qenë përherë të kënaqur me vendimet dhe urtësinë e Tij.