Lexo PDF

 

RREZËLLIMAT

مِنْ بَيْنِ هِلاَلِ الصَّوْمِ وَ هِلاَلِ الْعِيدِ

“Ndërmjet Hënës së re të Ramazanit
dhe festës së Bajramit”

 

Lule nga Farërat e Realitetit

Një Methnevi i shkurtër dhe një koleksion mbi temat e besimit për studentët e Risale-i Nurit.

 

 

 

 

Autori:

Bediuzzaman

S A I D  N U R S I

 

 

 

SHËNIM

Kjo vepër e quajtur “El-Levamiu”, “Rrezëllimat”, nuk ndjek rrjedhën e koleksioneve dhe të divaneve të tjera, duke marrë vetëm një ose dy tema; dhe kjo për arsye se autori i respektuar Bediuzzaman ka sqaruar deri diku në mënyrë shumë të përmbledhur njërën nga veprat e tij të hershme të titulluar “Bërthamat e realitetit” dhe e shkroi atë në prozë. Ajo nuk lëshohet pas fantazive dhe imagjinatave ashtu si ko-leksionet e tjera të poezisë dhe me emocione të çekuilibruara. Ky divan u shkrua si një instruksion skolastik për disa nga studentët e tij, duke përfshirë nipin e tij i cili e ndihmonte atë rreth të vërtetave të Kur’anit dhe të besimit në përputhje të plotë me peshën e logjikës; ai ishte një mësim rreth Kur’anit dhe besimit. Ashtu siç tha vetë ustadhi, edhe ne kuptojmë të njëjtën gjë, ai nuk kishte tendencë për vargje e poezi, dhe ai nuk e preokupoi veten me to, duke përshkruar kuptimin e:

وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ “Dhe Ne nuk i kemi mësuar atij (Muhammedit a.s.m.) poezi.” [679]

Duke punuar  çdo ditë për dy orë ose për dy orë e gjysmë, kjo ve-për u shkrua në formë të vargëzuar për njëzet ditë gjatë muajit të Ramazanit, ndërsa Bediuzzamani ishte anëtar i Dar’ul Hikmeh dhe kishte disa preokupime. Megjithëse për të shkruar një faqe me vargje është aq e vështirë sa të shkruarit e dhjetë faqeve në prozë, ajo u shkrua në këtë periudhë të shkurtër kohe, ajo u diktua në çast, pa përgatitje e pa studim dhe u publikua pa u ndryshuar dhe pa u korrigjuar. Për mendimin tonë, kjo është një ngjarje e jashtëzakonshme në llogari të Risale-i Nurit. Nuk ka pasur ndonjë koleksion tjetër të vargëzuar poezie që mund të lexohet në një mënyrë kaq të lehtë sa kjo, sikur të ishte një prozë. Në dashtë Zoti, kjo vepër në ndonjë kohë do të jetë si një lloj Methneviu për sudentët e Risale-i Nurit. Ajo gjithashtu është një lloj indeksi i Risale-i Nurit, e cila u shfaq dhjetë vjet më vonë dhe u plotësua për njëzet e tre vjet; ajo është një lloj lajmëtareje e Risale-i Nurit, duke dhënë sihariqe të llojit të së padukshmes për pjesët më të mëdha e më të rëndësishme të tij.

                                                   Studentët e Risale-i Nurit

Sungur, Mehmet Fejzi, Husrev

PARALAJMËRIM

Në përputhje me rregullin اَلْمَرْءُ عَدُوٌّ لِمَا جَهِلَ ”Njeriu është armiqësor ndaj asaj që nuk e njeh”, unë nuk u kam dhënë rëndësi rregullave të vargëzimit dhe të rimës, meqë nuk i njoh ato. Dhe nuk kam dashur asnjëherë ta ndryshoj realitetin me qëllim që t’u përshtatet kërkesave të vargëzimit, si të ‘sakrifikoje qartësinë për rimën’. Unë i kam veshur të vërtetat më të larta me rroba të rrudhura në këtë vepër të pavargëzuar e të parimuar.

Së pari: Sepse unë nuk dija ndonjë më të mirë se sa kjo, dhe vetëm mendoja për kuptimin.

Së dyti: Unë doja të demonstroja me këtë stil kritikën time ndaj atyre poetëve të cilët gdhendin e limojnë trupin me qëllim që ai t’u përshtatet rrobave.

Së treti: Një stil fëmijëror si ky u preferua me qëllim që të preokupojë nefsin instinktiv me të vërtetat e larta, po ashtu edhe zemrën, në këtë muaj të bekuar, muajin e Ramazanit. Dhe për këto arsye u zgjodh ky stil që u ngjason stileve të fillestarëve.

Por, o lexuesi im i nderuar, në qoftë se unë kam gabuar -dhe unë e pranoj- ki kujdes që të mos gabosh ti! Mos u çorodit nga stili i grisur dhe kështu të tregohesh i parespekt ndaj të vërtetave të tij të larta!..

* * *

 

SQARIM

O lexues! Unë pranoj që më parë se kam shumë ankesa ndaj aftësive të mia në artin e të shkruarit dhe të vargëzimit. Madje edhe tani unë nuk mund ta shkruaj emrin siç duhet, dhe nuk kam mundur gjatë gjithë jetës sime të bëj një ndërtim metrik apo një vargëzim të ndonjë kapitulli. Por papritmas mendja ime u rrethua nga një dëshirë ngulmuese për vargëzim. Është një epikë në Kurdisht rreth fushatave të sahabëve e quajtur قَوْلِ نَوَالاَسَيِسَبَانْ “Kaul-i Nevala Siseban”[680]. Vargu i saj i natyrshëm, ashtu si një himn, ishte i pëlqyeshëm për shpirtin tim. Kështu unë e zgjodha formën e saj të vargëzimit, por në një mënyrë të veçantë për veten time. Unë shkrova një poezi të ngjashme me vargëzimin, por nuk bëra absolutisht asnjë përpjekje për metrikën. Cilido që dëshiron mund ta lexojë atë me lehtësi si prozë pa menduar për vargëzimin. Gjithashtu ajo mund të shikohet e të mendohet si një prozë me qëllim që të kapet kuptimi. Në çdo pjesë ndodhet një tregues për kuptimin. Ai nuk duhet të varet nga rima. Ashtu siç mund të jetë një kësulë pa tufëz -xhufkë-, po ashtu mund të jetë një metrikë pa rimë, dhe një vargëzim pa rregulla. Unë mendoj se në qoftë se fjalët dhe vargëzimi tërheqin vëmendjen për tek vetvetja e tyre nëpërmjet artit të tyre, ato e preokupojnë mendjen me veten e tyre. Atëherë do të ishte më mirë të jetë fjala e thjeshtë e pa zbukurime me qëllim që të mos largojë vëmendjen nga kuptimi.

Mësuesi im dhe udhëzuesi im në këtë libër ishte Kur’ani; Libri të cilin unë e lexoj ishte jeta ime; dhe atij të cilit ia adresoj fjalën është nefsi im. Ndërsa ti, o lexues i dashur, je vetëm dëgjues dhe jo tjetër. Dhe dëgjuesi, nuk ka të drejtë të kritikojë; ai merr atë çfarë i pëlqen dhe e lë atë që nuk i pëlqen. Kjo vepra ima buroi nga shkëlqimet e Ramazanit të bekuar;[681] prandaj unë kam shpresë që ajo të ketë një ndikim në zemrat e vëllezërve të mi në fe, dhe në dashtë Zoti gjuhët e tyre do të thonë një dua faljeje për mua ose do të këndojnë një Fatiha.

 

* * *

 

LUTËSI

[682]Varri im i rrënuar në të cilin janë grumbulluar stivë shtatëdhjetë e nëntë kufoma [683] të Saidit me
gjynahet e tij dhe me brengat.

E tetëdhjeta u bë një gurë varri tek varri im.

Ato gjithë së bashku vajtojnë [684] për rënien e Islamit.

Së bashku me gurin e varrit tim dhe me varrin e përjetshëm të kufomave të vdekura, unë shkoj përpara
për tek fusha e së ardhmes së të nesërmes.

Unë jam i sigurt se e ardhmja e Azisë, me tokën e saj dhe me qiellin e saj, së bashku do t’i dorëzohen dorës së pastër e të ndritshme të Islamit, sepse ajo premton lulëzimin e besimit; dhe i jep paqe e siguri njerëzimit.

 

* * *

 

 

 

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلَوةُ عَلَى سَيِّدِ الْمُرْسَلِينَ
وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

Të gjitha lavdërimet i takojnë Krijuesit të të gjitha botëve, paqja dhe bekimet qofshin për Muhammedin a.s.m. prijësin e të gjithë profetëve, mbi të gjithë familjen e tij dhe sahabët.

 

DY PROVA MADHËSHTORE PËR VËRTETIMIN E NJËSISË HYJNORE

Në tërësinë e tij universi është një provë madhështore; ai deklaron lavdinë e Zotit dhe unitetin si me gjuhët e tij të dukshme, po ashtu edhe me gjuhët e tij të padukshme. Po, ai e reciton unitetin e të Gjithëmë-shirshmit me zë kumbues duke thënë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Të gjitha grimcat dhe qelizat e tij, dhe të gjitha pjesët dhe gjymtyrët e tij janë gjuhë që përmendin All-llahun; së bashku ato deklarojnë me atë zë kumbues:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Ato gjuhë janë të ndryshme, në ato zëra ka shkallë e lartësi të ndryshme, por ato zëra bashkohen në një pikë, në përmendjen e Tij; duke thënë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Ky univers është një njeri i madh; ai e përmend Krijuesin e tij me një zë shumë të lartë; ndërsa të gjitha pjesët e tij dhe grimcat ia bashkojnë zërat e tyre të vegjël zërit të tij madhështor. Dhe njëzëri ato deklarojnë:                                                                      

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Po, kjo botë reciton vërsetet e Kur’anit brenda një rrethi dhikri; agimi Kur’anor përhap dritën e tij. Të gjitha qëniet me shpirtëra e shprehin këtë ide:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Ky Furkan i madhërishëm –ky kriter i dallimit midis të vërtetës dhe të shtrembërës– është prova folëse e atij Uniteti Hyjnor; të gjitha vërsetet e tij janë gjuhë të vërteta, të gjitha rrezet e tij janë shkreptimat e besimit. Ato të gjitha së bashku deklarojnë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Në qoftë se do ta vendosje veshin tënd në kraharorin e atij Kur’ani, në thellësirat  më të mëdha të tij ti do të dëgjoje qartë një zë qiellor i cili reciton:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Zëri i tij është krejtësisht i lartësuar, tërësisht serioz, vërtetë i sinqertë, tepër i njohur; ai është plotësisht bindës, është i zbukuruar me prova. Në mënyrë të përsëritur ai deklaron:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Gjashtë aspektet e tij janë të tejdukshme në këtë provë vezulluese:

Sipër tij është skalitja e stampës brenda mrekullisë së qartë; në këtë shndrit drita e udhëzimit, e cila thotë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Po, nën të është prova e ndërlidhur dhe logjika, në të djathtën e tij është të pyeturit e arsyes; mendja “e vërteton” atë në çdo anë të saj, duke thënë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ...

Në të majtën e tij -e cila është e djathta e tij- është thirrja që ai i bën ndërgjegjjes për të dëshmuar; përpara tij është e bukura e pastër dhe e mira; qëllimi i tij është lumturia e mbarësia. Çelësi i tij është gjithmonë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ...

Mbështetja e tij matanë tij është qiellore, shpallje e pastër Hyjnore. Të gjitha këto gjashtë aspekte janë të ndritshme, që shfaqen  në yjësinë e tij:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

A mundet ndonjë dyshim vjedhacak, ndonjë mosbesim vjedharak, e ndonjë mashtrim tradhtar, të hyjë vjedhurazi në atë kështjellë të ndritshme madhështore, muret e sureve të së cilës janë të larta, dhe çdo fjalë e të cilës është një melek folës, duke thënë:

NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ATIJ?!..

Ai Kur’an madhështor është një oqean që vërteton Unitetin Hyjnor. Le të marrim vetëm një pikë prej tij si shembull, një sure të vetme, ‘Suren Ihlas’, le të marrim vetëm një aluzion të shkurtër të vetëm prej aluzioneve të panumërt. Gjashtë frazat e saj, tre negative, tre pozitive, i refuzojnë të gjitha llojet e të përshkruarit ortakë me All-llahun, dhe provojnë shtatë aspekte të vërtetimit të Unitetit Hyjnor…

Fraza e parë: قُلْ هُوَ ‘Thuaj, Ai është’. Domethënë, Ai është i përcaktuar si Absolut. Por brenda atij përcaktimi është një specifikim domethënës:

NUK KA TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Ky është një aluzion për vërtetimin eksperimental (empirik) të Unitetit Hyjnor. Në qoftë se shikimi perceptues për tek realiteti bëhet i zhytur në vërtetimin e Unitetit Hyjnor, ai do të thonte:

NUK KA TË DËSHMUAR PËRVEÇ ATIJ...

Fraza e dytë: اَللّهُ اَحَدٌ “All-llahu është Një i Vetëm”, është një vërtetim i qartë i Unitetit të Hyjnisë, sepse realiteti deklaron me gjuhën e së vërtetës:

NUK KA TË ADHURUAR PËRVEÇ ATIJ…

Fraza e tretë: اَللّهُ الصَّمَدُ “All-llahu, i Kërkuari përjetësisht”. Ky është sedefi i dy margaritarëve të vërtetimit të Unitetit Hyjnor.

I Pari është vërtetimi i Unitetit të Hyjnisë: Po, ai deklaron me gjuhën e rregullit të universit:

NUK KA KRIJUES TJETËR PËRVEÇ ATIJ…

Margaritari i dytë është vërtetimi i unitetit të vetekzistueshmërisë së Tij Hyjnore. Po, universi  në tërësinë e tij deklaron nëpërmjet gjuhës së nevojës për një fuqi të efektshme, si për ardhjen e tij në ekzistencë, po ashtu për ekzistencën e tij të vazhdueshme, duke thënë:

NUK KA VETEKZISTUES TJETËR TË PËRJETSHËM PËRVEÇ ATIJ…

Fraza e katërt: لَمْ يَلِدْ ‘Ai nuk ka lindur’. Kjo fsheh vërtetimin e Unitetit të Madhështisë Hyjnore, duke hedhur poshtë çdo lloj të përshkrimit të ortakëve për All-llahun. Kjo mënyrë vendimtare e refuzon mosbesimin.

Domethënë, ai i cili i nënshtrohet ndryshimit ose ndarjes ose i cili    riprodhon, nuk mund të jetë zot, as Krijues, as vetekzistues…

Pjesëza mohuese  لَمْ‘lem’ e refuzon idenë e bijërisë dhe blasfeminë e atësisë, dhe i hedh poshtë ato.

Pjesa më e madhe e çudhëzimit të njeriut është shkaktuar nga ky përshkrim i ortakëve për All-llahun në kohë të ndryshme, në formën e bijërisë së Isait a.s. -Jezusit-  dhe të Uzejrit a.s. si bijt e Zotit, ose të engjëjve ose të mendjeve.

Fraza e pestë: وَلَمْ يُولَدْ ‘Ai as nuk është i lindur’, tregon vërtetimin e parapërjetësisë Hyjnore dhe të Unitetit. Kështu Ai që ekzistenca e të cilit nuk është e domosdoshme apo e parapërjetshme, nuk mund të jetë zot.

Domethënë, në qoftë se është i krijuar në kohë, ose i lindur nga një paraardhës apo nga lënda, ai nuk mund të jetë mbrojtësi i universit.

Shkakësia, adhurimi i yjeve, idhujtaria dhe natyralizmi: këto janë të gjitha shumëllojshmëritë e të përshkruarit të ortakëve për Zotin xh.sh., dhe të gjitha frazat e çudhëzimit. Kështu, kjo frazë i refuzon të gjitha këto idhujtari.

E gjashta: وَلَمْ يَكُنْ ‘Dhe askush nuk është i ngjashëm me Të’. Ky është një vërtetim përmbledhës Hyjnor.

Domethënë, pjesëzat mohuese لَمْ ‘lem’ deduktojnë, nxjerrin si përfundim, se Ai nuk ka të ngjashëm, nuk ka ortakë apo të barabartë as në esencën e Tij, as në atributet e Tij dhe as në veprat e Tij.

 Në kuptim, secila nga këto gjashtë fraza është rezultat për njëra-tjetrën, janë prova për njëra-tjetrën tek provat, me radhë, të vëna me sistem në kështjellën e kësaj sureje.

Domethënë, të përfshira në suren Ihlas, në mënyrën e duhur për lartësinë e saj, janë tridhjetë sure me radhë e me sistem, ky është një agim i rrezes së tyre të shndritshme…

لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللّهُ

“Askush nuk e di të panjohurën përveç Zotit!”

* * *

 

 

 

Shkaqet Janë Thjeshtë Të Jashtme

Madhështia Hyjnore dhe dinjiteti kërkojnë që shkaqet natyrale të jenë veçse një perde për dorën e Fuqisë në shikimin e mendjes.

Ndërsa Uniteti Hyjnor dhe lavdia kërkojnë që shkaqet natyrale t’i tërheqin prapa duart e tyre dhe të mos kenë asnjë ndikim real në veprat e fuqisë.[685]

* * *

Ekzistenca Nuk Kufizohet Tek Bota Fizike

Llojet e panumërta të ekzistencës nuk mund të kufizohen tek kjo botë e dukshme; ajo nuk mund t’i përfshijë ato:

Bota fizike -lëndore- është e ngjashme me një perde të zbukuruar me dantella që është hedhur mbi botërat rrezatuese të së padukshmes.

* * *

Universaliteti i Penës Së Fuqisë Shpall Unitetin Hyjnor

Veprat plot mjeshtëri artistike që gjenden në çdo qoshe të krijimit, në mënyrë të qartë, hedhin poshtë aftësinë krijuese të shkaqeve.

Pikërisht skalitjet e penës së fuqisë në çdo pikë të krijimit, në mënyrë të domosdoshme, e refuzojnë ekzistencën e ndërmjetësive.

* * *

Asnjë Gjë Nuk Mund Të Ekzistojë Pa Gjithçka Tjetër

Gjithandej universit misteri i bashkëpunimit është  edhe i fshehur në krijesa, edhe i përhapur gjërësisht në to; të lidhura ngushtë në çdo pjesë të tij janë ndihma e ndërsjellë dhe përgjigjja reciproke e nevojave.

Kjo tregon se vetëm një fuqi gjithëpërfshirëse do të mund ta bënte këtë, dhe të krijonte grimcën, duke e vendosur atë në mënyrë të përshtatshme për të gjitha lidhjet e saj.

Çdo shkronjë dhe çdo rresht prej librit të botës është e gjallë; nevoja e shtyn secilin dhe i bën të njihen me njëri-tjetrin. Ngado që ato vijnë, ato i përgjigjen thirrjes për ndihmë; në Emrin e Unitetit Hyjnor, ato takohen me rrethinat e tyre. Çdo fjalë e gjallë ka një fytyrë dhe një sy që shikon të gjitha fjalitë.

* * *

Lëvizja E Diellit Është Për Gravitet; Graviteti Bën Të   Qëndrueshëm Sistemin  Diellor

Dielli është një pemë frutmbajtëse; ai e shkund vetveten me qëllim që planetët, që janë frutat e tij, të mos bien.

Në qoftë se ai do të qëndronte në heshtje, forca tërheqëse do të ndalonte; dhe ato planete të mirorganizuara do të qanin nëpër hapësirë në ekstazë.

* * *

Gjërat E Vogëla Janë Të Lidhura Me Gjërat E Mëdha

Sigurisht, Ai i Cili krijoi syrin e mushkojës, krijoi edhe diellin, edhe Rrugën e Qumështit;

Dhe Ai që e vendosi në sistem stomakun e një pleshti, është pikërisht Ai që organizoi sistemin diellor;

Dhe Ai i Cili e përfshiu shikimin në sy dhe nevojën në stomak, sigurisht është Ai që e ngjyrosi dhe e zbukuroi syrin e qiellit me dritë dhe shtroi një tryezë ushqimesh mbi faqen e tokës.

* * *

Ndodhet Një Mrekulli E Madhe Në Rregullin E Universit

Shiko, ka një mrekulli në shkrimin e universit; në qoftë se – për të supozuar të pamundurën– do të bëheshin shkaqet natyrore veprues të efektshëm duke poseduar vullnet, në pafuqi të plotë ato do të binin në  sexhde përpara mrekullisë së tij duke e vërtetuar atë dhe duke thënë:

سُبْحَانَكَ لاَ قُدْرَةَ فِينَا رَبَّنَا اَنْتَ الْقَدِيرُ اْلاَزَلِىُّ ذُو الْجَلاَلِ

“Lavdia të takon Ty… ne nuk kemi fuqi… O Krijuesi ynë, Ti je i Gjithëfuqishmi i parapërjetësisë, Zotëruesi i madhështisë.

* * *

Çdo Gjë Është E Barabartë Përpara Fuqisë Hyjnore

مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ

 “Krijimi i ju të gjithëve dhe ringjallja e ju të gjithëve janë si (krijimi dhe ringjallja) e një njeriu të vetëm.”[686]

Fuqia Hyjnore është esenciale dhe e parapërjetshme; pafuqia nuk mund të shkelë mbi të.

Nuk ka shkallë në të, pengesat nuk mund të ndërhyjnë në të, universalja dhe e pjesshmja  janë të barabarta përpara asaj fuqie, sepse çdo gjë është e lidhur tek diçka tjetër; ai që nuk mund t’i krijojë të gjitha gjërat, nuk mund të krijojë asnjë gjë të vetme.

* * *

Ai Që Nuk Mund Të Mbajë Në Dorën E Tij Të Gjithë Universin, Nuk Mund Të Krijojë As Edhe Një Grimcë

Ai që dora e të cilit nuk ka fuqi që ta ngrejë tokën tonë dhe diejt e yjet që janë të panumërueshëm dhe t’i vendosë në majen e hapësirës dhe mbi kraharorin e saj, me sistem e me një përsosmëri artistike si tespihe, ai në mënyrë absolute nuk mund të pretendojë krijimin e asgjëje në botë.

* * *

Ringjallja E Species Është E Njëjta Si Ringjallja E Një Individi

Ashtu si ringjallja e një mize të mpirë nga fjetja në dimër që i ngjason vdekjes, që nuk paraqet asnjë vështirësi për fuqinë Hyjnore…

po ashtu ringjallja e kësaj dynjaje pas vdekjes së saj, madje ringjallja e të gjitha qënieve të gjalla, është krejtësisht e kollajt dhe nuk paraqet asnjë vështirësi për atë Fuqi.

* * *

Natyra Është Art Hyjnor

Natyra nuk është tipografi, por është shtypi… ajo nuk është skalitësi, por skalitja… ajo nuk është vepruesi, ajo është përfituesja (marrësja)… ajo nuk është burimi, por modeli i vizatuar… ajo nuk është rregullatori, por rregulli…

ajo nuk është fuqi, por një përmbledhje ligjesh, është një ligj i vullnetit Hyjnor… ajo nuk është realitet i jashtëm.

* * *

Ndërgjegjja E Njeh All-llahun Nëpërmjet Tërheqjes Së Saj

Në ndërgjegje është një tërheqje dhe të qënit i tërhequr; ajo është gjithmonë e tërhequr nëpërmjet tërheqjes së një force tërheqëse.

Në qoftë se do të shfaqej Hirploti i Vetëm, në     qoftë se Ai do të manifestohej përherë në mënyrë të shndritur pa perde, qëniet e ndërgjegjshme do të mposhteshin nga dalldia.

Kjo natyrë e ndërgjegjshme e njeriut dëshmon në mënyrë vendimtare për një Ekzistues të Vetëm të domosdoshëm, për Zotëruesin e madhështisë dhe të Bukurisë; ajo dëshmon nëpërmjet dalldisë dhe tërheqjes.

* * *

Dëshmia E Gjendjes Së Natyrshme Është E Vërtetë

Gjendja e natyrshme e gjërave nuk gënjen, çfarëdo që ajo thotë, është e vërtetë. Prirja për t’u rritur që fshihet në bërthamë thotë: “Unë do të lulëzoj dhe do të prodhoj fruta.” Dhe realiteti e vërteton atë.

Dëshira për jetë murmurit e flet në brendinë e vezës: “Me lejen e Zotit xh.sh. do të jem një zogth”. Ajo çfarë thotë është e vërtetë.

Një grusht ujë synon të ngrijë, të zë akull, brenda një predhe hekuri, brenda një gjyleje topi, kur temperatura ulet.

Dëshira për t’u shtrirë brenda saj thotë: “Zgjerohu! Unë kam nevojë për më shumë hapësirë.” Ky urdhër nuk mund të kundërshtohet. Hekuri i fuqishëm përpiqet, por nuk mund ta përgënjeshtrojë atë; vërtetësia e zemrës dhe e sinqeritetit që ajo ka e çan hekurin.

Të gjitha këto prirje janë urdhëresa krijuese, janë dekrete Hyjnore. Ato të gjitha janë ligje të krijimit, janë manifestime të vullnetit Hyjnor.

Vullneti Hyjnor i drejton të gjitha qëniet në këtë mënyrë; të gjitha prirjet janë në përputhje me urdhëresat Hyjnore.

Manifestimi në ndërgjegjje është një manifestim si ky; tërheqja dhe ekstaza janë dy shpirtëra të pastër, dy pasqyra me shkëlqim, brenda të cilave reflektohen bukuria e përjetshme dhe drita e besimit.

* * *

Profetësia Është E Domosdoshme Për Njerëzimin

Fuqia Hyjnore e Parapërjetshme e cila nuk lë një milingonë pa drejtues, as bletët pa një mbretëreshë, ajo sigurisht nuk do ta linte njerëzimin pa profet e pa sheriat.

Po, me të vërtetë, kështu e kërkon misteri i rregullit të botës.

* * *

Mi’raxhi Ishte Mrekulli Për Melekët, Ashtu Siç Ishte Çarja Më Dysh E Hënës Mrekulli Për Njerëzimin

Në të vërtetë, si një keramet, melekët panë një mi’raxh, një shenjtëri më të madhe brenda profetësisë së pamohueshme.

Ai profet i ndritshëm i hipi Burakut, u bë si vetëtima, dhe ashtu si Hëna, vëzhgoi gjithë Botën e Dritës.

Ashtu si اِنْشَقَّ الْقَمَرُ “çarja më dysh e Hënës” që ishte një mrekulli më e madhe konkrete për njerëzimin e shpërndarë nëpër Botën e Dukshme.

Po ashtu edhe  سُبْحَانَ الَّذِى اَسْرَى  ky mi’raxh ishte mrekullia më e madhe për banorët e botës së shpirtërave.

* * *

Prova E Vërtetimit Të Shehadetit Është Brenda Tij

Fjala e shehadetit përmban dy fraza, secila prej tyre dëshmon për tjetrën dhe është prova dhe dëshmia e saj.

E para, është një argument nga shkaku tek pasoja, dhe

E dyta, është një argument nga pasoja tek shkaku.

* * *

Jeta Është Një Lloj Manifestimi I Unitetit

Jeta është një dritë e Unitetit, ajo e shfaq unitetin në këtë botë të shumësisë. Po, ajo manifeston unitet, duke unifikuar shumësinë dhe duke e bërë atë një, sepse jeta e bën gjënë e vetme pronare të gjithçkaje.

Ndërsa për një gjë të pajetë, të gjitha gjërat janë mosekzistuese.

* * *

Shpirti Është Një Ligj Të Cilit i Është Veshur Një Ekzistencë E Jashtme

Shpirti është një ligj i ndritshëm i veshur në ekzistencë të jashtme, i pajisur me vetëdije.

Ky shpirt ekzistues –me ekzistencë të jashtme– dhe ai ligj i mençur –që percepton me mend– u bënë dy vëllezër dhe dy shokë.

Ashtu si ligjet e pandryshueshme e të vazhdueshme të natyrës, shpirti vjen nga bota e urdhrit Hyjnor dhe e Atributit të Dëshirës.

Fuqia Hyjnore i vesh shpirtit një ekzistencë të zbukuruar me shqise, vendos në kokën e tij vetëdije dhe e bën atë aftësi të hollë të brendshme rrjedhëse si sedef për atë margaritar.

Në qoftë se fuqia e krijuesit do t’u vishte ligjeve që veprojnë në specie një ekzistencë të jashtme, secila prej tyre do të bëhej një shpirt; në qoftë se do t’i hiqej shpirti kësaj ekzistence dhe do t’i merrej vetëdija, ajo përsëri do të bëhej një ligj i pavdekshëm.

* * *

Ekzistenca Pa Jetë i Ngjason Mosekzistencës

Drita dhe jeta, që të dyja zbulojnë qëniet. Shiko; në qoftë se nuk do të ishte drita e jetës, ekzistenca do të zbulohej para mosekzistencës, madje ajo do të ishte si mosekzistenca.

Po, ajo që nuk ka jetë është e huaj, e çuditshme, një jetim, edhe sikur ajo të ishte Hëna…

* * *

Milingona Me Jetë Është Më e Madhe Se Toka

Në qoftë se do ta peshoje milingonën me peshoren e ekzistencës, universi që do të shfaqej prej saj me misterin e jetës, nuk mund të përfshihet në globin tonë.

Në qoftë se ne do ta peshonim këtë glob tokësor -të cilin unë e shoh të gjallë dhe disa e shohin atë të vdekur- me milingonën, ai nuk do të barazohej madje as me peshën e gjysmës së kokës së saj të vetëdijshme…

* * *

Krishterimi Do T’ia Dorëzojë Çështjen e Tij Islamit

Krishterimi ose do të shkatërrohet ose do të shuhet. Ai do t’i lëshojë armët dhe do t’i dorëzohet Islamit.

Ai është grisur disa herë derisa në fund u shfaq protestantizmi, por në të ai nuk gjeti atë çfarë do ta ndreqte e ta korrigjonte; perdja u gris përsëri; ai ra në një çudhëzim të plotë.

Megjithatë, një pjesë e tij po i afrohet vërtetimit të Unitetit Hyjnor; në të ai do të gjejë shpëtimin. Ai tani është gati për t’u grisur përsëri.[687] Në qoftë se nuk shuhet, ai do të pastrohet dhe do t’i bashkohet Islamit.  Në këtë qëndron një mister madhështor për të cilin aludoi Profeti më i nderuar kur ai tha: “Isai (Jezusi) a.s. do të vijë dhe do të ndjekë Sheriatin tim; ai do të jetë nga ummeti im!” (Buhariu, Muslimi)

* * *

E Pamundura Mund Të Duket e Mundshme Kur Shihet Në Mënyrë Të Tërthortë

Është një ngjarje e njohur mirë, se një grup njerëzish po vështronin me ngulm të shikonin hënën e re të festës së Bajramit, mirëpo askush nuk mundi të shohë asgjë, ndërkohë një burrë i vjetër u betua se e kishte parë atë.

Por, ajo çfarë ai kishte parë ishte një qerpik i bardhë i harkuar. Qerpiku kishte qenë hëna e tij. Por, a mundet dikush ta krahasojë një qerpik të harkuar me Hënën e Re?

A e ke kuptuar këtë krahasim? Lëvizja e grimcave është bërë qerpiku mbi arsyen; çdo grimcë duke u bërë një qime e errët duke verbuar syrin materialist. Ajo nuk mund ta shikojë më Atë i Cili ka formuar të gjitha këto gjëra, prandaj ajo është gllabëruar nga çudhëzimi.

Por, a mund të ketë ndonjë krahasim midis asaj lëvizje të grimcave dhe midis Rregullatorit të universit? Do të ishte pamundësi e përbërë të përfytyrosh se ardhja e atyre llojeve është nga ajo lëvizje e grimcave!..

* * *

Kur’ani Kërkon Pasqyrë, Dhe Jo Dikë Që Të Veprojë Si Përfaqësues i Tij

Më shumë se provat, është shenjtëria e burimit që i shtyn masat e ummetit dhe njerëzit e zakonshëm që të përshtaten me të dhe i inkurajon që t’i binden atij.

Nëntëdhjetë përqind e Sheriatit përbëhet nga çështje të pakundërshtueshme dhe nga esencat e fesë, secila prej tyre është një shtyllë diamanti. Vetëm dhjetë përqind janë çështje të hapura për ixhtihad -për interpretim- janë të diskutueshme dhe dytësore.

Nëntëdhjetë shtyllat prej diamanti nuk mund të vendosen në xhepin  -mbrojtjen- e dikujt me dhjetë monedha ari, as nuk mund të bëhen që ta ndjekin atë. Burimi i diamanteve është Kur’ani dhe Sunneti.

Ato janë prona e atyre të dyjave dhe duhet të kërkohen gjithmonë nga ato të dyja. Librat dhe ixhtihadet e Sheriatit duhet të jenë pasqyrat e Kur’anit, ose teleskopi i tij, sepse ai  diell i shpjegimit të mrekullueshëm nuk ka nevojë për hije apo për ndonjë që të veprojë si përfaqësues i tij.

* * *

Shtrembëruesi I Së Vërtetës e Shikon Të Shtrembërën Si Të Vërtetë

Meqenëse nga natyra njeriu është i nderuar, ai synon të vërtetën dhe e kërkon atë vazhdimisht. Ndonjëherë ai has të shtrembërën, dhe e supozon atë si të vërtetë dhe e mban të fshehur në kraharor…

Atëherë duke kërkuar të zbulojë të vërtetën, ai në mënyrë të pavullnetshme bie në çudhëzim; dhe duke e supozuar atë të jetë e vërteta, ai e beson.

* * *

Pasqyrat E Fuqisë Hyjnore Janë Të Shumta

Pasqyrat e fuqisë së të Gjithëlavdishmit janë të panumërueshme. Secila prej tyre hap dritare më të tejdukshme dhe më të holla se sa të tjerat për tek një nga botët e shëmbëllesës.

Kështu, duke filluar nga uji për tek ajri, nga ajri për tek eteri, nga eteri për tek bota e shëmbëllesës, nga bota e shëmbëllesës për tek bota e shpirtërave dhe nga bota e shpirtërave për tek koha, nga koha tek imagjinata dhe nga imagjinata për tek mendimi, të gjitha janë pasqyra të ndryshme në të cilat përfaqësohen Atributet e shfaqura.

Ktheje veshin tënd tek pasqyra e ajrit që ta shikojë një fjalë të vetme të bëhet miliona fjalë!

Kështu, pena e Fuqisë Hyjnore e shkruan dhe e kopjon në mënyrë të jashtëzakonshme këtë mister të riprodhimit…

* * *

Llojet e Përfaqësimit Janë Të Ndryshme

Imazhi në një pasqyrë mund të jetë prej katër llojesh; Ai ose është një imazh që përfaqëson vetëm identitetin, ose identitetin së bashku me veçoritë e tij; ose identitetin dhe rrezet e natyrës së gjësë; ose edhe natyrën e saj të vërtetë dhe identitetin e saj.

Në qoftë se dëshiron një shembull, ja, njeriu dhe dielli, meleku dhe fjala. Imazhet e gjërave të dendura bëhen të vdekura të lëvizshme në pasqyrë.

Imazhet e shpirtërave të ndritshëm në pasqyrat e tyre bëhen të gjallë dhe të lidhur; dritat e shtrira të cilat edhe në qoftë se nuk janë të njëjta si  shpirtërat, nuk janë tjetër përveç tyre.

Në qoftë se dielli do të kishte pasur jetë, nxehtësia e tij do të ishte jeta e tij, dhe drita e tij do të ishte vetëdija e tij. Atëherë imazhi i tij i reflektuar në pasqyrë do t’i posedonte këto cilësi të lartëpërmendura.

Çelësi për këtë mister është ky: Xhebraili a.s. ndërsa është tek “Sidreti el Munteha”, “limiti më i skajshëm i universit”, përfaqësohet në formën e Dihijjes, një sahabe, në shoqërimin e Profetit a.s.m. dhe në vende të tjera të shumta!

Dhe Vetëm Zoti xh.sh. e di se në sa vende është Azraili në të njëjtën kohë, duke marrë shpirtërat e atyre që vdesin.

Profeti Muhammed. a.s.m. shfaqet për ummetin e tij në të njëjtën kohë, në shikimet e evlijave dhe në ëndërrat e vërteta. Edhe tek ringjallja e të vdekurve ai do të takohet me të gjithë nëpërmjet shefaatit të tij.

Ebdalët, zëvendësuesit, nga evlijatë shfaqen dhe shikohen në vende të shumta në të njëjtën kohë.

* * *

Të Gjithë Të Përgatiturit Mund Të Bëjnë Ixhtihad –Mund Ta Interpretojnë Sheriatin– Por Ata Nuk Mund Të Jenë Ligjvënës

Çdo i aftë që është i përgatitur për të praktikuar ixhtihadin mund t’i interpretojë çështjet për vetveten të cilat janë të diskutueshme, ato janë të detyrueshme për vetveten, por jo për të tjerët.

Ai nuk mund të bëjë lutje dhe t’i bëjë thirrje ummetit që të përshtaten me to. Idetë e tij mund të konsiderohen të jenë nga Sheriati, por ato nuk janë sheriati. Ai mund të jetë një muxhtehid, por ai nuk mund të jetë ligjvënës.

Sheriati ratifikohet, lihet në fuqi, nëpërmjet konsensusit të shumicës së dijetarëve. Atëherë thirrja për tek çfarëdo lloj ideje qoftë është e kushtëzuar me pranimin e shumicës së dijetarëve për të, ose ndryshe një thirrje e tillë është bidat dhe refuzohet, dhe ajo mbetet vetëm në gojën e tij nga e cila nuk mund të dalë.

Sepse Ixhmai ummeti dhe shumica e dijetarëve janë ata të cilët dallojnë vulën e sheriatit mbi të…

* * *

Drita E Mendjes Vjen Nga Zemra

Mendimtarët të cilët i ka mbuluar ndonjë errësirë duhet të kuptojnë fjalën që vijon:

Mendimi, ideja, nuk mund të ndriçohet pa dritën e zemrës. Në qoftë se nuk bashkohen drita e mendjes me atë të zemrës, atëherë ideja është errësirë nga e cila shpërthen shtypja dhe injoranca. Errësira vishet me një dritë të rreme.

Kështu, në syrin tënd është një dritë por ajo është një e bardhë e errët; dhe në brendinë e tij ndodhet një e zezë, por ajo është një natë e ndritshme.

Në qoftë se e bardha  e syrit, e cila i ngjason ditës, nuk do të kombinohej me beben e zezë të syrit, ai nuk do të shihte gjë. Kështu, nuk do të kishte vlerë syri pa shikim.

Atëherë, në qoftë se errësirat e zeza të zemrës nuk do të ishin të pranishme në të bardhën e mendimit, informacioni i përzier në mendje nuk do të prodhonte as njohuri, as intuitë. Atëherë, nuk mund të ketë mendje pa zemër.

* * *

Shkallët e Njohjes Në Tru Janë Të Ndryshme Dhe Të Ngatërruara.

Në tru ka shkallë dhe gjykime të ndryshme e të ngatërruara me njëra-tjetrën.

Së pari vjen imagjinata, pastaj vjen të përfytyruarit, pastaj vjen të arsyetuarit, pastaj të vërtetuarit, pastaj bëhet nënshtrimi, pastaj vjen obligimi, dhe pastaj besimi.

Kështu besimi yt është diçka ndryshe nga obligimi. Prej secilës nga këto shkallë buron  një gjendje.

Qëndrueshmëria buron nga besimi, fanatizmi nga detyrimi, bindja nga nënshtrimi, obligimi nga vërtetimi, asnjanësia nga të arsyetuarit dhe paanësia në përfytyrim. Dhe sofistika buron nga imagjinata, në qoftë se njeriu nuk do të mund t’i kombinojë.

T’i përfytyrosh vazhdimisht si të mira çështjet e shtrembëra është plagë për mendjet e pastërta dhe çudhëzim për to.

* * *

Njohuria E Papërvetësuar Nuk Duhet T’u Jepet Të Tjerëve

Dijetari udhëzues i vërtetë bëhet si një dele dhe jo si një zog; ai e jep njohurinë e tij me vetëflijim, sepse delja i jep qengjit të saj qumësht të përpunuar e të pastër. Ndërsa zogu i jep zogthit të tij të vjellën e tij të mbushur me jargë.

* * *

Shkatërrimi Është Më i Lehtë; Njeriu i Dobët Është Shkatërrimtar

Ekzistenca e një gjëje kushtëzohet nga ekzistenca e të gjitha pjesëve të saj, ndërsa mosekzistenca e saj mund të jetë nëpërmjet mosekzistencës së njërës prej pjesëve të saj; kështu shkatërrimi bëhet më i lehtë.

Për shkak të kësaj njeriu i pafuqishëm ka tendenca për shkatërrim dhe për të kryer vepra negative shkatërruese. Madje ai nuk i afrohet kurrë ndonjë gjëje pozitive.

* * *

Forca Duhet Gjithmonë T’i Shërbejë Së Drejtës

Në qoftë se parimet e urtësisë, kodet e qeverisë, ligjet e së drejtës, dhe rregullat e forcës nuk e ndihmojnë e nuk e mbështesin njëra-tjetrën, ato nuk do të ishin as të frutshme dhe as të efektshme midis masave të njerëzve.

Shenjat e sheriatit do të neglizhoheshin dhe do të pezulloheshin. Njerëzit nuk do të mbështeteshin tek ato në çështjet e tyre dhe nuk do të kishin besim tek ato.

* * *

Gjëja Ndonjëherë Përfshin Të Kundërtën E Saj

Ndonjëherë të kundërtat fshehin të kundërtat e tyre. Në gjuhën e politikave, fjala bëhet e kundërta e kuptimit të saj. Tirania ka vënë në kokë kapelen e drejtësisë.[688]

Tradhtia ka gjetur një rrobë të lirë në patriotizëm. Xhihadi dhe lufta në rrugën e Zotit janë quajtur revoltë. Skllavërimi e nënshtrimi ndaj pasioneve shtazarake dhe ndaj despotizmit djallëzor janë quajtur liri. Gjërat janë bërë të kundërtat e tyre, format janë ndërkëmbyer, emrat janë këmbyer, vendet janë ndërruar.

* * *

Politika E Bazuar Në Interesin Vetjak Është Një Bishë Grabitqare

Politikat e tanishme, të cilat bazohen mbi interesin vetjak, janë një bishë grabitqare.

Në qoftë se ti shtiresh sikur ke dashuri ndaj një bishe të babëzitur grabitqare, ti nuk do të tërheqësh dhembshurinë e saj por do të hapësh oreksin e saj.

Atëherë ajo do të kthehet mbi ty, me kthetrat e saj dhe me dhëmbët shqyes, ajo do të dëshirojë prej teje shpërblimin e tyre.

* * *

Krimet E Njeriut Janë Më Të Mëdha Për Shkak Të Moskufizimit Të Fuqive Të Tij

Ndryshe nga kafshët, nuk ka ndonjë limit natyral për fuqitë e njeriut; e mira dhe e keqja që burojnë nga ai, janë të pafundme. Në qoftë se egoizmi i kësaj fuqie dhe mendjemadhësia e atij do të kombinoheshin me krenari e me kryeneçësi, njeriu do të bënte krime të tilla të mëdha[689] deri në atë shkallë sa që njerëzimi i tanishëm nuk ka gjetur emër për to.

Dhe ato tregojnë për domosdoshmërinë e Xhehennemit, sepse dënimi i tyre mund të jetë vetëm se Xhehennemi.

Dhe, për shembull, me qëllim që të justifikojë vetëm njërën nga gënjeshtrat e tij, që ajo të shfaqet e vërtetë, një njeri prej tyre do të dëshironte me zemër që muslimanëve t’u binte fatkeqësia.

Kjo kohë gjithashtu ka treguar se Parajsa është e shtrenjtë dhe nuk fitohet lehtë, dhe se Xhehennemi nuk mund të jetë i panevojshëm.

* * *

Ndonjëherë e Mira Bëhet Mjet Që Të Çon Tek e Keqja

Ndërsa në realitet cilësitë e klasave të larta duhet të jenë shkaku i modestisë dhe i thjeshtësisë, por me keqardhje ato janë bërë mjet shtypje ndaj të tjerëve dhe shkak arrogance. Dhe ndërsa pafuqia e të varfërve dhe skamja e njerëzve të zakonshëm janë në realitet dy motive që t’i shtyjnë klasat e larta që të jenë të mëshirshëm e zemërbutë ndaj tyre, por fatkeqësisht kjo ka rezultuar në skllavërimin e njerëzve të zakonshëm dhe në poshtërimin e tyre.

Në qoftë se nderi dhe e mira rezultojnë nga diçka, ajo u atribuohet udhëheqësve dhe klasave të larta.

Kurse të ligat dhe rezultatet e këqija të asaj gjëje ndahen midis njerëzve të zakonshëm  dhe midis ushtarëve të thjeshtë.

Nderi i fituar nga një fis triumfator është si lajkatim për “Hasan Agën”, ndërsa të këqijat u zbrazen ushtarëve të tij si sharje.

Dhe kjo është e keqja më pikëlluese për njerëzimin!..

* * *

Në Qoftë Se Kolektivi Nuk Ka Synim e Objektiv, Atëherë Egoizmi Fuqizohet

Në qoftë se njerëzit nuk kanë synime në mendje, ose është harruar ai mendim ose ata shtiren se e kanë harruar, atëherë mendjet e tyre transformohen në egot e individëve dhe vërtiten rreth tyre.

Domethënë, ‘Uni’ i çdo individi forcohet, dhe ndonjëherë duke u bërë nervoz, ai nuk zbutet që të mund të bëhet ‘Ne’. Ata që duan veteven -‘unin’- nuk duan askënd tjetër.

* * *

Jeta e Revolucionit Buroi Nga Vdekja e Zeqatit Dhe Nga Jeta e Kamatës

Origjina e të gjitha revolucioneve, e gjithë anarkia dhe korrupsioni, shtytësi dhe burimi i të këqijave, shthurja dhe urrejtja, janë dy fraza, ose një apo dy fjalë:

E para është kjo: “Unë jam i ngopur, kështu çfarë do të më shqetësonte mua në qoftë se të tjerët vdesin nga uria?

Dhe e dyta është: “Ti lodhu e vuaj që unë të jem i rehatuar. Ti puno që unë të ha. Ushqimi është për mua, puna është për ty.”

Ndodhet vetëm një ilaç për helmin vdekjeprurës të frazës së parë, ilaç i cili do ta presë atë nga rrënjët dhe do ta shërojë:

Ai është zeqati i sheriatit, njëra nga shtyllat e Islamit. Në frazën e dytë është një pemë Zekkumi; ajo që do ta shkulë atë është ndalimi i kamatës dhe i interesave.

Në qoftë se njerëzimi dëshiron atë që është më e mira dhe nëse ai e do jetën, ai duhet të japë zeqatin dhe të zhdukë e të shfuqizojë kamatën e interesat.

* * *

Në Qoftë Se Njerëzimi Dëshiron Jetë, Ai Duhet T’i Ekzekutojë Me Vdekje Të Gjitha Llojet E Kamatës

Lidhjet midis klasave të larta e të ulëta janë këputur. Nga njerëzit e zakonshëm kanë nisur britmat e revolucionit, zërat e hakmarrjes, klithmat e urrejtjes dhe të smirës.

Nga elita ka zbritur zjarri i tiranisë dhe i përbuzjes, pesha e arrogancës dhe motivet nxitëse të shtypjes…

Ajo që duhet të shfaqet nga shtresa e ulët janë: dashuria, bindja, respekti dhe nënshtrimi. Dhe nga elita duhet të zbresë dhembshuria, mirëbërësia, mëshira dhe edukimi.

Në qoftë se njerëzimi i do këto, ai duhet të përqafojë zeqatin dhe duhet të dëbojë kamatën. Drejtësia Kur’anore qëndron në këmbë tek dera e botës dhe i thotë kamatës: “Mos hyr! Ti nuk ke të drejtë të hysh! Kthehu prej nga erdhe!”

Njerëzimi nuk i kushtoi vëmendje këtij urdhëri, dhe mori goditje;[690] ai duhet t’ia vërë veshin tani para se të marrë një goditje më të rëndë.

* * *

Njerëzimi Ashtu Siç e Copëtoi Skllavërinë, Po Ashtu Ai Do Ta Thyejë Edhe Mëditjen

Në një ëndërr unë thashë: grindjet dhe mosmarrëveshjet midis kombeve dhe shteteve po i hapin rrugën një përleshjeje të përgjakshme midis klasave shoqërore, sepse në epokën e skllavërisë, njeriu nuk e deshi skllavërinë dhe e copëtoi atë duke derdhur gjakun e tij. Tani ai është bërë mëditës duke i mbajtur peshat e saj. Dhe do ta copëtojë edhe atë gjithashtu ndonjë ditë.

Koka e njerëzimit është vjetëruar e thinjur, duke pas kaluar përmes pesë periudhave: primitivizmit, nomadizmit, skllavërisë, robërisë (burgosjes) dhe tani periudha e mëditjes ka filluar dhe është duke kaluar.

* * *

Një Rrugë e Paligjshme Çon Në Të Kundërtën e Asaj Që u Synua

Thënia, اَلْقَاتِلُ لاَ يَرِثُ “vrasësi nuk mund të trashëgojë”, është një parim i rëndësishëm: “Ai që e ndjek qëllimin e tij nëpërmjet rrugëve të paligjshme, shpesh shpërblehet me të kundërtën e asaj që synoi.”

Kështu dashuria për Europën ishte e paligjshme, imitimi i saj verbërisht dhe familjariteti me të pati si pasoja dhe si shpërblim armiqësinë tiranike nga i dashuri! Dhe bërjen e krimeve…

Po, i humburi dhe gjynahqari nuk do të gjejnë as kënaqësi dhe as shpëtim…

* * *

Tek Xheberitë Dhe Tek Mu’tezilitët Gjendet Një Kokërr Nga Realiteti

O kërkuesi i realitetit? Sheriati bën dallim midis të shkuarës dhe fatkeqësive dhe midis së ardhmes dhe gjynaheve.

Kaderi Hyjnor shikohet në lidhje me të shkuarën dhe me fatkeqësitë, dhe fjala këtu është e Xheberive.

Përgjegjshmëria e njeriut shikohet lidhur me të ardhmen dhe me gjynahet; atëherë fjala këtu është e Mu’tezilitëve. Mu’tezilitët dhe Xheberitët kanë pajtueshmëri këtu.

Të dyja këto shkolla të gabuara përmbajnë nga një kokërr nga realiteti, ato kanë një vend të veçantë për të. Pavlefshmëria buron nga përgjithësimi i tyre.

* * *

Pafuqia Dhe Ankthi Janë Për Të Dobëtit

Në qoftë se e do jetën, mos u kap pas pafuqisë në gjërat për të cilat ka zgjidhje;

Në qoftë se do rehatinë, mos u frikëso kot së koti rreth gjërave të cilat nuk kanë ilaç e zgjidhje.

* * *

Ndonjëherë Një Gjë e Vogël Shkakton Të Bëhen Punë Të Mëdha

Nën disa rrethana, një lëvizje e thjeshtë e ngre pronarin e saj tek lartësia më e lartë.

Po kështu, ndodhen situata kur një lëvizje e vogël e zbret autorin në ultësirën më të ulët…

* * *

Për Disa Njerëz Një Çast i Vetëm Është Sa Një Vit

Aftësitë e bashkëlindura të njeriut ndahen në dy pjesë: njëra pjesë shpërthen në çast, ndërsa pjesa tjetër ndriçon në mënyrë graduale, dhe ngjitet pak e nga pak.

Kështu natyra njerëzore u ngjason të dyjave; ajo i përfshin të dyja ato së bashku. Ato ndryshojnë sipas kushteve dhe gjendjeve. Ndonjëherë ato zhvillohen ngadalë.

Dhe ndojëherë ato janë të errëta si barut i zi dhe papritmas shpërthejnë në zjarr dritëfortë. Ndonjëherë një shikim e transformon qymyrin në diamant.

Ndonjëherë një prekje e shndërron gurin në elikzir. Një vështrim i vetëm i shpejtë i të dërguarit të Zotit e transformoi në çast një nomad injorant në një njeri të ndritur me njohuri.

Në qoftë se doni një shembull, ju keni Umer Ibn Hattabin r.a. para dhe pas Islamit. Dhe krahasimi i atyre të dyve është: një bërthamë, me një pemë. Ajo menjëherë prodhoi fruta.

Kështu ai shikim i Muhammedit a.s.m. dhe ai shkëlqim profetik i transformoi natyrat si qymyri në Gadishullin Arabik në diamante; me moralet e tyre aq të zeza si baruti i zi, ata të gjithë u bënë drita vezu-lluese.

* * *

Gënjeshtra Është Shprehje Mohuesi

Një kokërr e vetme nga vërtetësia zhduk një milion gënjeshtra. Një realitet i vetëm e shemb duke e bërë rrafsh me tokën një kështjellë prej imagjinatash. Kështu, vërtetësia –ndershmëria–  është një parim i madh, një xhevahir i ndritshëm.

Në qoftë se për t’u shprehur ka dëm, ajo tërhiqet nga vendi i saj për heshtje; kurse gënjeshtra nuk ka absolutisht vend, edhe sikur ajo të kishte ndonjë dobi.

Çdo gjë që ti thua duhet të jetë e vërtetë, të gjitha shprehjet e mendimeve të tua duhet të jenë të drejta, por ti nuk ke të drejtë t’i thuash të gjitha të vërtetat.

Njeriu duhet të jetë i vetëdijshëm për këtë dhe duhet të marrë si një parim të tij:  خُذْ مَا صَفَا دَعْ مَا كَدَرْ “Merre atë që është e qartë dhe e paturbulluar dhe lëre atë që është e turbullt dhe dëshpëruese.”

Shiko anën e mirë të gjërave, që të kesh mendime të mira. Dhe ki opinion të mirë dhe mendoji gjërat si të mira, që të gjesh kënaqësi në jetë.

Shpresa në mendimin e mirë është jeta brenda jetës, ndërsa dëshpërimi, këputja e shpresës e fshehur në mendimin e keq është shkatërruesi i lumturisë dhe vrasësi i jetës.

* * *

Një Kuvend Në Botën e Shëmbëllesës

Një Krahasim Midis Qytetërimit Modern Dhe Sheriatit, Dhe Midis Gjenive Të Shkencës Moderne Dhe Udhëzimit Të Sheriatit

Në një ëndërr të vërtetë, në një nga netët e së premtes në fillimin e periudhës së armpushimit në fund të Luftës së Parë Botërore, unë u pyeta nga një asamble e madhe në botën e shëmbëllesës.

“Çfarë do t’i ndodhë botës Islame menjëherë pas rënies së saj?” Unë u përgjigja si përfaqësues për shekullin aktual dhe ata më dëgjuan mua:

Ky shtet, i cili duke marrë përsipër qysh nga kohët e hershme detyrimin fetar të xhihadit -farzin kifajet-  për të mbrojtur pavarësinë e botës Islame dhe për të ngritur lart Fjalën e Zotit, e vendosi vetveten në vendin e sakrifikimit e të flijimit për unitetin e pandashëm të botës Islame dhe e shikoi vetveten si flamurtarin dhe udhëheqësin e kalifatit.

Unë them se, kjo fatkeqësi e kaluar e këtij kombi Islam, do të sjell lulëzim për botën islame, lumturi dhe liri.

Fatkeqësia e së shkuarës do të kompensohet në të ardhmen. Ai që humbet tre dhe fiton treqind, nuk është i humbur.

Njeriu i zellshëm e transformon gjendjen e tij aktuale në një të ardhme të lulëzuar… Për t’u çuditur, kjo fatkeqësi ka bërë të zhvillohet  mëshira, solidariteti Islamik dhe vëllazëria, që janë esencat e jetës sonë, dhe ka shpejtuar lëkundjen dhe shkatërrimin e qytetërimit.

Forma e ulët aktuale e qytetërimit do të ndryshohet, sistemi i tij do të shembet, atëherë do të shfaqet qytetërimi Islam.

Muslimanët sigurisht do të jenë të parët që do të hyjnë në të  me vullnet të lirë. Në qoftë se ju doni një krahasim midis qytetërimit të urtë të Sheriatit dhe qytetërimit të sotëm, shikojini me vëmendje parimet e secilit prej tyre dhe shikoni rezultatet e tyre:

Parimet e qytetërimit të sotëm aktual janë negative. Themelet e tij dhe vlerat janë pesë parimet negative.

Mekanizmi i tij bazohet mbi këto. Pika e tij e mbështetjes është ‘forca’ në vend të së ‘drejtës’, shenja e forcës është agresiviteti dhe armiqësia, rezultati i tyre është tradhtia.

Objektivi dhe qëlimi i tij janë ‘interesi vetjak’ në vend të virtytit; shenja e interesit vetjak është rivaliteti dhe grindja, rezultati i tyre është krimi.

Parimi i tij në jetë është ‘konflikti’ në vend të ‘bashkëpunimit’ dhe shenja e konfliktit është kjo: Konflikt dhe shtytje e zmbrapsje e ndërsjellë, rezultati i tyre është varfëria.

Parimi i tij për lidhjet midis popujve është racizmi, i cili lulëzon duke u bërë dëm të tjerëve dhe ushqehet e fuqizohet duke gllabëruar të tjerët. Shenja e nacionalizmit negativ dhe e racizmit është gjithmonë përplasja e tmerrshme, ndeshja dhe konflikti shkatërrimtar, rezultati i tyre është asgjësimi.

I pesti është ky: shërbimi i tij tërheqës është për të nxitur epshin dhe dëshirat e nefsit dhe për të plotësuar qejfet e tekave dhe të dëshirave të ulëta, rezultati i tyre është shthurja e imoralitetit.

Shenja e epshit dhe e dëshirave të ulëta është gjithmonë kjo: ato e transformojnë njeriun në një bishë, duke ia ndryshuar karakterin e tij; ato e shformojnë atë shpirtërisht, duke ia prishur humanizmin e tij.

Në qoftë se shumica e këtyre njerëzve të qytetëruar do të nxirrnin jashtë të brendshmen e tyre,  ju do t’i shikonit karakteret e tyre në formën e majmunëve dhe të dhelprave, të gjarpërinjve, të arinjve dhe të  derrave.

Po, imagjinata jote prek vetëm gëzofet e atyre kafshëve dhe lëkurat e njoma të tyre! Ja pra, me këtë dalin në shesh veprat e tyre! Vetëm Sheriati është balanca dhe ekuilibri në tokë…

Mëshira në sheriat vjen nga qiejt e Kur’anit. Parimet e qytetërimit të Kur’anit janë pozitivë. Rrota e tij e lumturisë rrotullohet mbi pesë parime pozitive.

Pika e tij e mbështetjes është e vërteta në vend të forcës dhe shenja e vazhdueshme e së vërtetës është drejtësia dhe ekuilibri. Siguria e mirëqenia rezultojnë nga këto, dhe poshtërsia zhduket.

Qëllimi i tij është virtyti në vend të interesit vetjak, shenja e virtytit është dashuria dhe tërheqja e ndërsjellë. Lumturia vjen nga këto, dhe armiqësia zhduket.

Parimi i tij në jetë është bashkëpunimi në vend të konfliktit dhe të vrasjes, shenja e tij është uniteti dhe solidariteti me të cilat forcohet komuniteti.

Shërbimi i tij merr formën e udhëzimit dhe të drejtimit në vend të epshit dhe të dëshirave të ulëta. Dhe shenja e udhëzimit është përparimi dhe begatia në mënyrë të përshtatshme me humanizmin; shpirti ndriçohet dhe plotësohet në mënyrën që ai e kërkon.

Mënyra që ai unifikon e bashkon masat, zmbraps e dëbon racizmin dhe nacionalizmin negativ; ai vendos në vend të tyre lidhjet e fesë, lidhjet patriotike, lidhjet e klasave, dhe vëllazërinë e besimit.

Shenja e këtyre lidhjeve janë vëllazëria e sinqertë, mirëqenia e përgjithshme dhe mbrojtja e përgjithshme në rast të çdo agresioni të jashtëm.

Ju e keni kuptuar tani arsyen pse bota Islame iu shmang qytetërimit aktual dhe përse nuk e pranoi atë dhe muslimanët nuk u futën në të me dëshirën e tyre. Ky qytetërim aktual nuk u është përshtatur atyre, përveç kësaj ai u ka hedhur atyre prangat e tmerrshme të robërisë.

Ndërsa ai duhet të ishte ilaç për njerëzimin, u bë helm. Ai i ka hedhur tetëdhjetë përqind të njerëzimit në varfëri e mjerim, me qëllim që të jetojnë dhjetë përqind të tyre në një lumturi të rreme. Sa për dhjetë përqindshin e mbetur, ata janë lënë në vështirësi midis këtyre dhe atyre.

Përfitimet tregtare grumbullohen nga duart e pakicës despote, ndërsa lumturia e vërtetë është që t’i bëjë të lumtur të gjithë, ose të paktën të bëhet shkak shpëtimi për shumicën.

Kur’ani i Gjithurtë i shpallur si mëshirë për të gjithë llojin njerëzor pranon vetëm një lloj qytetërimi i cili u jep lumturi të gjithëve ose shumicës.

Ndërsa qytetërimi aktual i tanishëm i ka lëshuar pa frera pasionet dhe dëshirat e ulëta, tekat gjithashtu janë të lira; kjo është një liri shtazore.

Pasionet dominojnë, tekat gjithashtu janë despotike, saqë ai i ka bërë nevojat jo të domosdoshme të domosdoshme dhe kështu është prishur rehatia e njerëzimit…

Në qoftë se në jetën primitive njeriu kishte nevojë për katër gjëra, qytetërimi aktual e ka varfëruar atë dhe e ka bërë të ketë nevojë për njëqind gjëra, saqë punët hallall të ligjshme janë të pamjaftueshme për të përballuar shpenzimet; qytetërimi e ka shtyrë njerëzimin të përdorë mashtrimin dhe të zhytet në haram. Dhe prandaj u prishën bazat e moralit.

Ai i dha pasuri e shkëlqim shoqërisë dhe njerëzimit, por e bëri individin të varfër dhe të pandershëm. ka dëshmues të shumtë për këtë:

Ky qytetërim i lig i volli dhe i nxori përnjëherësh mizorinë e kombinuar, krimet, të gjitha padrejtësitë dhe tradhtitë e shekujve të mëparshëm, stomaku i tij akoma i çon të përzier.[691] Qëndrimi ngurrues i botës Islame i larguar prej tij është edhe kuptimplotë edhe i rëndësishëm.

Asaj i vjen neveri ta pranojë atë dhe ka vepruar me ftohtësi. Po, veçoria dalluese e dritës Hyjnore të Sheriatit të shquar është pavarësia dhe vetëmjaftueshmëria.

Kjo veçori nuk lejon që mbi atë dritë udhëzuese të sundojë ideja materialiste e Romës -që është përfaqësuesja e shpirtit të këtij qytetërimi-, as të shartohet me të, dhe as të kombinohet me të, dhe sheriati nuk do të jetë kurrë i varur nga ai qytetërim. Sheriati ka ushqyer mëshirën dhe dinjitetin e besimit në shpirtin e Islamit.

Kur’ani i shpjegimit të mrekullueshëm i ka marrë të vërtetat e Sheriatit në dorën e tij të ndritshme; çdo e vërtetë prej tyre është Shkopi i Musait në atë dorë të ndritshme.

Në të ardhmen, ai qytetërim magjistar do të bie në sexhde para tij me respekt e habi…

Tani vëreje këtë: Roma e lashtë dhe Greqia ishin dy mendjeholla gjeniale; binjake nga një prejardhje e vetme. Njërën nga ato e ka mposhtur imagjinata, dhe tjetra adhuron materializmin.

Por ato të dyja kurrë nuk u kombinuan ashtu siç nuk kombinohet vaji me ujin. Secila prej atyre të dyjave mbrojti pavarësinë e saj, pavarësisht kalimit të kohës dhe pavarësisht përpjekjes së qytetërimit për t’i kombinuar ato, dhe përpjekjes së krishterimit për atë, por askush nuk qe i suksesshëm për t’i kombinuar.

Të dyja ato ruajtën pavarësinë e tyre. Dhe tani sikur ato dy shpirtëra  kanë ndryshuar trupat e tyre; kështu Gjermania u bë trupi i njërës nga ato të dyja dhe Franca u bë trupi i tjetrës.

Ato përjetuan një lloj ritrupëzimi. O vëlla i përfytyruar! Koha ka treguar se ato dy binjake mendjeholla refuzojnë me egërsi çdo lëvizje për t’u kombinuar; ato ende nuk janë pajtuar. Meqenëse ato janë binjake, ato janë dy shokë, vëllezër e miq në përparim; por ato e luftuan njëra-tjetrën dhe kurrë nuk bënë paqe.

Atëherë si do të ishte e mundur që me burimin e tij të ndryshëm, me origjinën dhe me vendin e shfaqjes, udhëzimi i sheriatit që është në dritat e Kur’anit, të pajtohej me filozofinë e Romës, shpirtin e qytetërimit modern dhe të bashkoheshin e kombinoheshin me të?

Origjina e asaj filozofie dhe e këtij udhëzimi janë të ndryshme; udhëzimi zbriti nga qiejt, filozofia u shfaq nga toka. Udhëzimi është veprues në zemër dhe e vë mendjen në punë e në aktivitet.

Ndërsa filozofia vepron në mendje dhe turbullon pastërtinë e zemrës dhe e ngatërron atë. Udhëzimi e ndriçon shpirtin derisa farërat e tij të mbijnë e të lulëzojnë. Natyra e errët ndriçohet prej tij.

Potencialet e tij për plotësim përparojnë befas; ai e bën nefsin fizik një shërbëtor të bindur e të shtruar; ai i jep njeriut të zellshëm një pamje engjëllore.

Sa për filozofinë, ajo shikon, para së gjithash, nefsin dhe trupin, ajo zhytet në natyrë, dhe e bën nefsin fizik një fushë të lërueshme; potencialet shtazore zhvillohen e lulëzojnë;

Ajo e nënshtron shpirtin, i than farërat e tij dhe vendos në fytyrën e njeriut formën e shejtanit. Udhëzimi u jep lumturi të dy jetëve;

Ai përhap dritë në këtë jetë dhe në tjetrën; ai e ngre lart njerëzimin. Ndërsa filozofi i verbër në një sy, si Dexhali,[692] shikon vetëm sferën e kësaj jete; ai është materialist dhe e adhuron këtë botë. Ai i shndërron njerëzit në bisha.

Po, filozofia e adhuron natyrën e shurdhët, ai i bindet forcës së verbër. Ndërsa udhëzimi e njeh artin e vetëdijshëm dhe e vlerëson fuqinë e gjithurtë.

Filozofia lëshon një perde mosmirënjohjeje sipër tokës: Udhëzimi përhap dritën e falënderimeve. Për shkak të këtij misteri, filozofia është e verbër dhe e shurdhët, kurse udhëzimi është dëgjues e shikues. Në këndvështrimin e filozofisë, mirësitë sipër tokës janë plaçka pa pronar; ajo nxit dëshirën për të marrë me forcë e për t’i plaçkitur ato me mosmirënjohje dhe t’i rrëmbejë egërsisht prej natyrës.

Në këndvështrimin e udhëzimit, mirësitë e shpërndara  mbi kraharorin e tokës dhe mbi faqen e universit janë frutat e mëshirës, ai shikon një dorë mëshirëmadhe nën çdo mirësi e cila e nxit njeriun për ta puthur atë dorë me falënderim e madhërim.

Unë nuk mund të mohoj se ndodhen disa virtyte në qytetërim, por ato nuk janë as pronë e krishterimit, as shpikje e Evropës, ato nuk janë as produkti i këtij shekulli; ato janë pronë e përbashkët, të prodhuara nga lidhja e mendjeve dhe e ideve, nga ligjet e feve të shpallura, nga nevoja e bashkëlindur e njerëzimit dhe veçanërisht nga revolucioni Islamik i shkaktuar nga Sheriati i Muhammedit a.s.m.! Askush nuk mund të pretendojë pronësi mbi to.

Ndërkaq udhëheqësi i asamblesë, në ëndërrën e vërtetë, bëri edhe një pyetje tjetër:

O burri i këtij shekulli! Fatkeqësitë janë gjithmonë rezultati i tradhtisë dhe shkaku për shpërblim. Kaderi Hyjnor dha një goditje dhe lëshoi një vendim për këtë ummet. “Me cilën nga veprat tuaja ju lejuat për Vendimin Hyjnor dhe për Kaderin saqë vendimi Hyjnor zbriti mbi ju këtë fatkeqësi dhe ju dha ju një goditje?”

Shkaku i zbritjes së fatkeqësive të përgjithshme është gabimi i shumicës së njerëzve. Unë thashë: Idetë e çudhëzuara të njerëzimit, kryeneçësia si e Nimrudit, mendjemadhësia si e Faraonit, u rritën e u zmadhuan në tokë deri sa arritën qiellin dhe prekën urtësinë e misterit të krijimit.

Kjo shkaktoi që të bien nga qiejt e lartë gjëra që u ngjasojnë murtajës, stuhisë, fatkeqësive dhe katastrofave… ato janë lufta e tanishme botërore, ku Zoti xh.sh. zbriti një goditje qiellore të përgjithshme mbi mizorët e pamëshirshëm dhe madje mbi të gjithë njerëzimin.

Sepse shkaku i përbashkët që përfshin të gjithë njerëzimin, ishin idetë çudhëzuese që burojnë nga materializmi, nga liria shtazarake dhe nga tirania e dëshirave të ulëta…

Ndërsa shkaku që na referohet neve është: Lënia jonë pas dore e shtyllave të Islamit dhe braktisja e farzeve; sepse Krijuesi ynë kërkoi nga ne një orë të vetme kohe prej njëzet e katër orëve në çdo ditë;

Ai e kërkoi atë për hirin tonë për kryerjen e pesë namazeve të detyruara dhe e urdhëroi këtë. Por nga përtacia jonë ne i braktisëm ato, i lamë ato pas dore, për shkak të pakujdesisë sonë. Prandaj morëm ndëshkimin e mëposhtëm:

Ai na bëri ne të kryejmë faljet e një lloji, në këto pesë vitet me një stërvitje e me një mundim të vazhdueshëm njëzet e katër orësh, duke na shtyrë për këtë e duke luftuar.

Ai gjithashtu kërkoi nga ne të agjërojmë një muaj në një vit si mëshirë për shpirtërat tonë. Por neve na erdhi keq për nefset tonë, kështu si shlyerje e fajeve tona, Ai na detyroi neve të agjërojmë për pesë vite.

Si zeqat, Krijuesi na kërkoi ose një të dyzetën ose një të dhjetën e pasurisë të cilën Ai na e pati dhënë ne, por nga kopracia ne bëmë padrejtësi: ne e përzimë haramin me pasurinë tonë dhe nuk e dhamë atë me dëshirë.

Dhe Ai na detyroi të japim një zeqat të grumbulluar. Dhe na shpëtoi ne nga harami. Vepra iu përshtat dënimit dhe dënimi iu përshtat veprës. Punët e mira janë dy llojesh:

Njëra nga ato është pozitive dhe e vullnetshme, tjetra është negative dhe e detyruar.

Të gjitha dhimbjet dhe fatkeqësitë janë punë të mira, por negative dhe të detyruara, ashtu siç erdhi në hadithin sherif në të cilin na jepet neve ngushëllim.

Prandaj ky komb gjynahqar u pastrua dhe mori avdes me gjakun e tij; dhe u pendua aktivisht. Si një shpërblim i menjëhershëm, katër milion njerëz, një e pesta e këtij kombi Osman, u ngrit në shkallën e shenjtërisë. Unë u dhashë atyre rangun e martirizimit dhe të muxhahidëve.

Dhe kjo  ishte një shlyerje e mëkateve. Asambleja e lartë e botës së shëmbëllesës i vlerësoi këto fjalë.

Unë papritmas u zgjova; madje unë fjeta përsëri me zgjimin, sepse unë mendoj se gjendja i zgjuar është një ëndërr dhe ëndërra është një lloj zgjimi.

Said Nursi këtu, është përfaqësuesi i këtij shekulli atje…

* * *

Injoranca I Pandeh Metaforat Të Jenë Realiteti

Në qoftë se metaforat bien nga dora e dijes për tek ajo e mosdijes, ato transformohen në realitet duke i hapur derën bestytnisë.

Kur isha i vogël, pashë një eklips të Hënës. E pyeta nënën time për shkakun dhe ajo tha: “Një gjarpër e ka gëlltitur atë”. Unë i thashë: “Atëherë, përse ajo është e dukshme?”

Ajo tha: “Gjarpërinjtë atje janë gjysëm të tejdukshëm”. Ajo e mendoi metaforën të jetë realitet. Me urdhrin Hyjnor, Hëna eklipsohet me hyrjen e tokës ndërmjet diellit dhe Hënës dhe tek dy pikat e ndërprerjes –kryqëzimit– së dy boshteve të tyre, të cilat janë ‘koka’ dhe ‘bishti’.

Ato dy harqe hipotetike u quajtën ‘Tin-nin’, që do të thotë gjarpër, u quajtën me një përngjasim imagjinar.

* * *

Ekzagjerimi Është Një Përbuzje E Nënkuptuar

Çfarëdo që të përshkruash, përshkruaje ashtu siç është: Për mendimin tim, lavdërimi i ekzagjeruar është një përçmim i nënkuptuar. Nuk ka mirëbërësi më të madhe se sa mirëbërësia Hyjnore.

* * *

Fama Është Tiranike

Fama është një despot; ajo i përshkruan pronarit të saj pronën e të tjerëve.

Ashtu si me shakatë e të famshmit Nastradin Hoxhës, i cili nuk ka në pronësi prej anekdotave të tij veçse një të dhjetën e tyre…

Dhe aureola e imagjinatës e cila u vendos rreth Rustem Sistanit plaçkiti një shekull prej lavdive të Iranit.

Ajo fantazi e famshme u bë fryrje me grabitje e me plaçkitje; ajo u përzi  me bestytni, dhe i hodhi njerëzimin në të.

* * *

Ata Që Mendojnë Se Mund Të Ndahet Feja Nga Jeta Bëhen Shkak Fatkeqësie

Gabimi i Turqve të rinj: ata nuk e njohën se feja jonë është themeli i jetës; ata menduan se kombi dhe Islami ishin të ndarë nga njëri-tjetri.

Ata imagjinuan se qytetërimi do të zgjaste dhe se gjithmonë do të ishte mbisundues dhe e panë lumturinë dhe lulëzimin që ai të qëndronte brenda tij.

Tani koha ka treguar se sistemi[693] i qytetërimit është i prishur dhe i dëmshëm, eksperienca e pakundërshtueshme na e ka mësuar neve këtë.

Feja është pikërisht jeta e jetës, drita dhe themeli i saj. Ky komb do të rigjallërohet vetëm se nëpërmjet rigjallërimit të fesë. Islami është ai që e ka perceptuar këtë.

Në kundërshtim me fetë e tjera, kombi ynë ka përparuar deri në atë shkallë që ne u kapëm pas fesë tonë, dhe ai ka rënë në raport me shkallën që ne e neglizhuam atë. Ky është një fakt historik që ndodhi për shkak të harresës sonë të shtirur…

* * *

Vdekja Nuk Është E Tmerrshme Ashtu Siç Imagjinohet

Çudhëzimi është mashtrues, ai e bën vdekjen të tmerrshme. Vdekja është një ndryshim i rrobave ose një ndryshim banese. Ajo e nxjerr njeriun nga burgu për në kopsht.

Cilido që do jetë, le të kërkojë martirizimin. Kur’ani e përshkruan jetën e shehidit.

Martirët nuk përjetojnë dhimbjet e vdekjes; të gjithë ata i njohin vetvetet të jenë të gjallë dhe e shohin vetveten kështu.

Por ata i gjejnë jetët e tyre të reja më të pastërta se më parë, prandaj ata mendojnë se nuk kanë vdekur…

Krahasimi midis të vdekurve dhe martirëve është i ngjashëm me shembullin vijues:

Në një ëndërr dy njerëz ecin në një kopsht të bukur i cili ka çdo lloj kënaqësie. Njëri nga ata e di se ai është në ëndërr dhe nuk merr kënaqësi; kjo nuk e gëzon; dhe ndoshta e mbush me pikëllim.

Tjetri mendon se ajo që ai sheh në ëndërr është një realitet në botën e zgjimit dhe merr një kënaqësi të vërtetë; ajo është reale për të.

Ëndërra është hija e botës së shëmbëllesës dhe bota e shëmbëllesës është hija e botës së ndërmjetme. Për shkak të kësaj parimet e tyre u ngjasojnë njëra-tjetrës.

* * *

Politika Aktuale Është Një Shejtan Në Botën e Ideve; Njeriu Duhet T’i Kërkojë Mbrojtje All-Llahut Prej Saj!

Politika e qytetërimit aktual e sakrifikon shumicën për hir të pakicës. Madje pakica tiranike sakrifikon shumicën e njerëzve të zakonshëm për hir të qëllimeve të tyre.

Drejtësia e Kur’anit, nuk do të sakrifikonte as jetën e një të pafajshmi të vetëm, as derdhjen e gjakut të tij për çfarëdo gjëje, as për hir të shumicës dhe as për hir të të gjithë njerëzimit.

Vërseti Kur’anor:  مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ “Në qoftë se ndokush do të vriste dikë jo për shpagim vrasje, apo për krime në tokë (pra vrasje të padrejtë), do të ishte sikur të kishte vrarë krejtë njerëzimin,”[694] vendos dy mistere të mëdhenj përpara shikimit të njerëzve:

Misteri i parë: është drejtësia e pastër, ai parim i lartë i cili i shikon të barabartë individin dhe shoqërinë, personin dhe njerëzimin, ata janë të barabartë në shikimin e Drejtësisë Hyjnore, ashtu siç janë të barabartë në shikimin e Fuqisë Hyjnore.

Ky është një sunnet i vazhdueshëm. Veçse ama individi ka mundësi –me dëshirën e tij– t’i sakrifikojë vetë të drejtat e tij, por ato nuk mund të sakrifikohen ndryshe, madje edhe sikur për hir të të gjithë njerëzimit.

Shfuqizimi i të drejtave të tij ose derdhja e gjakut të tij, ose njollosja e emrit të tij është e barabartë me shfuqizimin e të drejtave të të gjithë njerëzimit, ose me njollosjen e tyre, ose me gjakderdhjen e tyre.

Misteri i dytë është ky: në qoftë se një njeri egoist vret një njeri të pafajshëm nga lakmia apo nga pasioni i tij i shfrenuar ose për të kënaqur dëshirat e tij, ai do të ishte i gatshëm, nëse do të ishte i mundur, të shkatërronte të gjithë botën dhe llojin njerëzor.

* * *

Dobësia E Trimëron Armikun. All-llahu e Vë Në Provë Robin E Tij, Ndërsa Robi Nuk Mund Ta Vërë Në Provë All-llahun

O frikacak i dobët! Frika jote dhe dobësia janë të kota dhe të bëjnë dëm, sepse ato u japin zemër të tjerëve dhe nxisin oreksin e tyre për të të grabitur ty.

All-llahu mund t’i vërë në provë shërbëtorët e Tij,  ndërsa shërbëtori nuk mund ta vërë në provë Krijuesin e tij.

O ti që vuan nga dyshimet dhe nga mashtrimet! Përfitimet e sigurta nuk mund të sakrifikohen për dëme të imagjinuara. Ajo që duhet të bësh është përpjekja; rezultati është në Dorë të All-llahut xh.sh..

Njeriu nuk mund të ndërhyjë në çështjet që i përkasin All-llahut. All-llahu e tërheq shërbëtorin e Tij për tek arena e provimit dhe  thotë: “Në qoftë se ti do ta bësh këtë, unë do të të shpërblej me këtë.”

Por shërbëtori kurrë nuk mund ta vërë në provë All-llahun, në qoftë se ai thotë: ‘Le të më ndihmojë Zoti në këtë, që unë ta bëjë këtë kështu’, ai tejkalon limitet e tij.

Shejtani një ditë i tha Isait (Jezusit) a.s.: “Meqenëse çështja e të gjitha gjërave i përket Zotit xh.sh. dhe nuk do të të godasë veçse ajo që ka shkruar Zoti për ty, dhe Kaderi nuk ndryshohet, atëherë hidhu nga maja e këtij mali dhe le të shikojmë çfarë do të ndodhë me ty?”

Isai a.s. tha: “O i mallkuar! All-llahu i vë në provë robët e Tij, ndërsa robët nuk mund ta vënë në provë Krijuesin!”

* * *

Mos e Tepro Në Gjërat Që Ti i Pëlqen

Ilaçi për një sëmundje mund të jetë sëmundje për një sëmundje tjetër; dhe kundërhelmi bëhet helm. Në qoftë se ilaçi tejkalon  cakun e tij, ai bëhet shkak për sëmundje dhe bëhet vdekjeprurës.

* * *

Syri i Kryeneçësisë e Shikon Melekun Si Shejtan

Kryeneçësia është kjo: Në qoftë se Shejtani e ndihmon një njeri, ky njeri do ta quante atë një melek dhe thërret të bien bekime mbi të.

Por në qoftë se ai sheh një melek në anën kundërshtare, ai e pandeh atë si shejtan me një veshje të ndryshme, e sulmon dhe e mallkon.

* * *

Pasi Ke Gjetur Të Drejtën, Mos Shkakto Polemika Për Hir Të Diçkaje Më Të Mirë

O kërkuesi i realitetit! Në qoftë se ka konsensus lidhur me atë që është e drejtë dhe ka kundërshtim lidhur me atë që është më e mirë, ndonjëherë ajo që është e drejtë është më e mirë se sa më e drejta.

Dhe ndonjëherë ajo që është e mirë është më e mirë se sa ajo që është më e mira.

* * *

Islami, Është Feja E Paqes Dhe E Pajtimit:

Ai E Refuzon Konfliktin Dhe Armiqësinë E Brendshme

O bota e Islamit! Jeta jote qëndron në unitetin, dhe në qoftë se ti dëshiron unitet, parimi yt udhërrëfyes duhet të jetë ky:

 “KJO ËSHTË E VËRTETË”, në vend të “VETËM KJO ËSHTË E VËRTETA.” Dhe “KJO ËSHTË MË E MIRA”, në vend të  “KJO ËSHTË E VETMJA RRUGË E MIRË…”

Çdo musliman duhet të thotë lidhur me shkollën e tij ose me medhhebin; “Kjo është e vërtetë, unë nuk ndërhyj me të tjerët. Në qoftë se të tjerat janë të mira, e imja është më e mira.”

Ata nuk duhet të thonë: “Kjo është e vetmja rrugë e drejtë, ndërsa të tjerat janë të gjitha të gabuara. Vetëm ajo që është tek unë është e mirë, të gjitha të tjerat janë të shtrembëra dhe të pakëndshme.”

Mentaliteti ekskluzivisht buron nga dashuria për vetveten, pastaj ajo bëhet një sëmundje dhe çon në polemika. Ilaçet shtohen sipas shtimit të sëmundjeve dhe shtimi i tyre është i drejtë…

Edhe e drejta gjithashtu shumohet. Shtimi në shumëllojshmëritë e nevojave dhe të ushqimeve është e drejtë, dhe e drejta bëhet e larmishme.

Shtimi e degëzimi në kapacitet  dhe në mënyrat e edukimit është e drejtë, edhe e drejta gjithashtu shumohet e degëzohet. Një substancë e vetme mund të jetë edhe helm, edhe kundërhelm.

E vërteta nuk është fiksuar në çështjet dytësore; ajo është relative e përbërë në përputhje me temperamentet e ndryshme. Temperamentet e dijetarëve autoritarë i japin një pjesë asaj, dhe ajo realizohet e përbëhet sipas atyre temperamenteve; themeluesit e medhhebeve kanë dhënë vendime në mënyrë absolute, me terma të papërcaktuara.

Ata ia lanë atë temperamenteve të ndryshme dhe tendencave të tyre për të përcaktuar limiet e medhhebeve të tyre; por lidhja me fanatizëm pas atyre medhhebeve qe shkaku i përgjithësimit, dhe njëanshmëria që buron nga kjo çoi në polemika e konflikte.

Ka pasur përçarje të mëdha shoqërore para Islamit. Distanca e tyre e jashtëzakonshme nga njëra-tjetra, bëri të domosdoshëm shfaqjen e shumë profetëve në një kohë, si dhe bënë të domosdoshme shumëllojshmëri të ligjeve të shumta.

Por Islami shkaktoi një revolucion midis njerëzimit dhe njerëzit u bënë më të afërt me njëri-tjetrin.

Ai e zvogëloi deri në një ligjin e shenjtë dhe profeti u bë një i vetëm. Por nivelet e njerëzve nuk ishin të njëjtë, prandaj medhhebet u shumuan.

Kur një mësim i vetëm dhe një instruksion të jetë i mjaftueshëm për nevojat e të gjithë njerëzve, atëherë medhhebet do të bashkohen.

* * *

Ndodhet Një Urtësi e Madhe Në Krijimin Dhe Në Kombinimin E Të Kundërtave: Dielli Dhe Një Grimcë e Vockël Janë Të Barabarta Në Dorën e Fuqisë

O vëlla me zemër të zgjuar! Fuqia manifestohet në të gjitha kombinimet e të kundërtave.

A e di ti përse ndodhet dhimbje në kënaqësi, e keqja brenda të mirës, shëmtia brenda bukurisë, dëmi brenda dobisë, shpagimi brenda mirëbërësisë, dhe zjarri brenda dritës?

Kjo është me qëllim që të vërtetohen të vërtetat relative dhe të jenë të qëndrueshme; dhe që të mund të jenë shumë gjëra brenda një gjëje të vetme, dhe që ato të mund të gjejnë ekzistencë dhe të bëhen të dukshme.

Pika transformohet në një vijë me shpejtësinë e lëvizjes. Shkreptima shndërrohet me rrotullimin e shpejtë në një rreth drite. Atëherë funksioni i të vërtetave relative është që farërat duhet të mbijnë e mugullojnë në këtë botë, sepse ato formojnë baltën e universit, lidhjet në sistemin e tij dhe hallkat midis skalitjeve të tij.

Në Ahiret këto çështje relative do të bëhen realitete. Shkallët që janë në nxehtësi shkaktohen nga ndërhyrja e të ftohtit në to. Shkallët e bukurisë shkaktohen nga ndërhyrja e shëmtisë.

Shkaku bëhet arsye. Drita është borxhlie ndaj errësirës; kënaqësia është borxhlie ndaj dhimbjes; nuk ka gëzim shëndeti pa sëmundje.

Po të mos kishte pasur Parajsë, me siguri Ferri nuk do të jepte torturë; ai nuk mund të plotësohej veçse me të ftohtin e skajshëm…

Në qoftë se nuk do të kishte pasur të ftohtë të skajshëm, ai nuk do të digjte plotësisht.

Krijuesi i parapërjetshëm e demonstroi urtësinë e Tij në krijimin e të kundërtave. Madhështia e Tij u bë e dukshme…

Ai i Gjithëfuqishëm i përjetshëm e shfaqi fuqinë e Tij në kombinimin e të kundërtave. Dhe lartësia e Tij u manifestua.

Meqenëse Fuqia Hyjnore është një cilësi e domosdoshme e brenda-përbrendshme, dhe domosdoshmërisht esenciale për Atë të vetëm të parapërjetshëm, ajo nuk përmban të kundërta; pafuqia nuk mund të ndërhyjë në të, nuk mund të ketë shkallë në të, lidhja e saj është një për të gjitha gjërat, asgjë nuk mund të jetë e vështirë për të.

Dielli bëhet si një fener për dritën e asaj fuqie. Sipërfaqja e detit bëhet një pasqyrë për dritën e atij feneri, madje edhe sytë e pikave të vesës u bënë pasqyra për të.

Sipërfaqja e gjërë e detit është një pasqyrë  për atë diell ashtu siç e shfaqin atë fluskat e asaj faqeje të dallgëzuar. Sytë e vegjël të vesës shkëlqejnë si yje.

Ato të gjitha mbajnë të njëjtin identitet: në shikimin e diellit vesa dhe deti janë të njëjtë, fuqia e tij i bën ato të barabarta; bebja e syrit të vesës është një diell i vockël që shkëlqen.

Dielli madhështor; është një vesë e vockël, bebja e syrit të tij është një dritë që vjen nga Dielli i fuqisë Hyjnore; ai bëhet hëna për atë fuqi. Qiejt janë një oqean i madh pa brigje.

Në sipërfaqen e tij të gjërë pikat valëzojnë me urdhërin e të Gjithëmëshirshmit, ato janë diejt dhe yjet. Dhe kështu u shfaq fuqia dhe u përphapën mbi ato pika shkreptimat e dritës.

Çdo diell është një pikë dhe çdo yll është një pikë vese, dhe çdo shkreptimë është një shembëllim. Kështu, ai diell madhështor -i ngjashëm me pikën- është një reflektim i vockël i shkëlqimit të atij manifestimi.

Dhe një Rrezatim prej atij shkëlqimi e shndërron diellin në një yll margaritar. Dhe ato yje të ngjashëm me pikën e vesës shndrisin.

Në syrin e saj delikat, ai i jep një vend shkreptimës; shkreptima bëhet një llambë; syri i saj bëhet qelq, i cili ia shton llambës dritën.

* * *

Në Qoftë Se Ti Ke Disa Veçori; Ato Duhet Të Mbeten Nën Dheun e Fshehtësisë, Që Kështu Ato Të Mund Të Lulëzojnë

O njeri me veçori të shquara!

Mos u bëj shtypës duke i shfaqur cilësitë e tua; në qoftë se ato do të mbeteshin nën perden e fshehtësisë, ti do ishe një burim mirësish e bekimesh për vëllezërit e tu.

Sepse është e mundur shfaqja jote tek çdo vëlla i yti, dhe do të kishte mundësi që ai të ishte pikërisht ti, dhe me këtë ti tërheq respektin e të gjithë atyre vëllezërve. Ndërsa ti lëshon hije këtu, nëpërmjet daljes nga fshehtësia dhe shfaqjes  së vetes tënde, pasi atje ti ishe një diell, ti përbuz vëllezërit e tu dhe humbet respektin e tyre.

Kjo do të thotë se të shfaqësh veçoritë e tua dhe individualitetin tënd, padyshim kjo do të ishte tiranike, atëherë si do të shfaqeshe ti! Dhe çfarë vendi mbetet për artificializmin e rremë, për hipokrizinë, personalitetin dhe famën?

Ky është një mister i thellë  që buron nga Urtësia Hyjnore dhe nga rregulli i përkryer. Një individ i jashtëzakonshëm lëshon perden e fshehtësisë mbi vetveten brenda llojit të tij ose grupit, kështu duke u dhënë vlerën dhe rëndësinë individëve të llojit të tij.

Ja shembulli për ty: Evlijatë midis njerëzimit dhe exheli në jetë, janë të panjohura e të papërcaktuara. Po ashtu, ora e pranimit  të duasë në ditën e xhuma është e fshehur. Nata e Kadrit në muajin e Ramazanit është e fshehur.

Emri më i madh midis Emrave të bukur Hyjnorë është i fshehur. Misteri i hollë në këto shembuj dhe vlera e tyre e madhe është siç vijon:

Në papërcaktueshmëri ndodhet një manifestim dhe në fshehtësi gjendet një vërtetim me prova.

Dhe për shembull, në mosnjohjen e exhelit ndodhet një balancë e hollë midis frikës dhe shpresës; ku exheli mund të të kapë në çdo minutë dhe në çfarëdo situate që të jesh, dhe një balancë midis të imagjinuarit të qëndrueshmërisë në dynja dhe shërbimit për botën tjetër dhe kështu të jep një kënaqësi për jetën.

Njëzet vjet nga jeta që exheli nuk është i njohur janë më të preferueshme se sa njëmijë vite jetë, fundi i të cilës është i përcaktuar e i njohur, sepse pasi ta kalojë gjysmën e kësaj jete, njeriu në çdo orë që kalon është duke bërë një hap tjetër drejt litarëve të vdekjes.

Kështu, dëshpërimi i vazhdueshëm rritet në mënyrë të përpjesëtueshme; ai nuk të lë ty të kënaqesh; ti nuk do të gjeje paqe e rehati…

* * *

Nuk Ka Mëshirë Më Të Madhe Se Sa Mëshira e All-Llahut Dhe Nuk Ka Zemërim Më Të Madh Se Sa Zemërimi I Tij Xh.Sh..

Nuk ka mëshirë që mund ta kalojë mëshirën e Zotit dhe nuk ka zemërim që mund të kalojë zemërimin e Tij.

Prandaj lëri punët për të Drejtin Mëshirëplotë, sepse të jeshë më i mëshirshëm të shkakton ty dhimbje, dhe të jeshë më i zemëruar është e qortueshme…

* * *

Harxhimi i Tepruar Çon Në Shthurje Dhe Kjo Të Çon Në Varfëri

O vëllai im që prish pa hesap! Dy kafshata të cilat janë të njëjta lidhur me të ushqyerit, njëra prej tyre kushton një qindarkë dhe tjetra dhjetë qindarka.

Ato të dyja janë të barabarta para se ato të futen në gojë, dhe gjithashtu janë të barabarta pasi ato të kenë kaluar poshtë prej gurmazit.

Vetëm për pak sekonda në gojë ato kanë shije të ndryshme dhe u japin një kënaqësi atyre që janë të pavëmendshëm, sepse shqisa e të shijuarit i mashtron gjithmonë ata me këtë ndryshim. Kjo shqisë është rojtarja e trupit dhe një inspektore për stomakun.

Ajo ka një ndikim negativ, jo pozitiv, në qoftë se funksioni i saj do të ishte vetëm për të kënaqur rojtarin, që të vazhdonte kënaqësia për atë të pavëmendshëm.

Ta ngatërrosh atë në detyrën e saj të vërtetë duke i dhënë njëmbë-dhjetë qindarka në vend të një qindarke të vetme dhe duke e bërë atë ta ndjekë shejtanin, mos u afro tek kjo, sepse kjo do të të shtyjë ty tek forma më e keqe e harxhimit të tepruar dhe tek lloji më i keq i prishjes pa hesap…

* * *

Shqisa e Të Shijuarit Është Një Nëpunëse Telegrafi; Mos e Josh Atë Duke e Kënaqur Sepse Kështu e Prish Atë

[695] Krijuesi, me Hyjninë e Tij, me urtësinë dhe me përkujdesjen e Tij, ka bërë dy qendra në gojën e njeriut dhe në hundën e tij, duke vendosur brenda tyre një post kufitare dhe korrespondentë. Në botën e vogël, Zoti i bëri enët e gjakut si telefona dhe nervat si telegrafë.

Ai Furnizues i vërtetë e bëri shqisën e nuhatjes si një telefon dhe shqisën e të shijuarit si një telegraf. Nga mëshira e Tij, Ai vendosi listën e çmimeve mbi ushqimet dhe ato janë: shija, ngjyra dhe nuhatja.

Kështu, këto tre veçori për sa ka të bëjë me të ushqyerit – janë një tabelë njoftimi, janë ftesa, fletëhyrje dhe lajmëtare nga ana e Furnizuesit; dhe me këto, ushqimi u bën ftesë nevojtarëve dhe blerësve të tij.

Furnizuesi Gjithëbujar u ka dhënë gjallesave të furnizuara me ushqime shqisën e të shijuarit, e të parit dhe të nuhatjes.

Dhe i stolisi ushqimet me ngjyra të shumëllojshme të bukurisë dhe të hijeshisë.. me qëllim që t’i zbavisë me to zemrat e përmalluara dhe të nxisë indiferentët.

Sapo të hyjë ushqimi në gojë, shqisa e të shijuarit menjëherë u dërgon telegrame çdo pjese të trupit. Shqisa e nuhatjes telefonon, duke dhënë informacione rreth llojeve të ushqimeve.

Këto shqise veprojnë në pëputhje me të gjitha nevojat e kafshëve të ndryshme që marrin ushqim dhe bëjnë përgatitjet e domosdoshme sipas tyre, ose vjen përgjigjja për refuzim, goja e nxjerr ushqimin jashtë dhe e pështyn atë.

Meqenëse shqisa e të shijuarit është e urdhëruar nga ana e përkujdesjes Hyjnore, mos e prish atë me kënaqësi vazhdimisht dhe mos e mashtro përherë me ëndjet e shijimeve.

Sepse ajo kështu do ta harronte se cili është oreksi i vërtetë dhe do të lindte oreksi i rremë; dhe ai do të godiste kokën tënde, duke i shkaktuar sëmundje e lëngata.

Kënaqësia e vërtetë buron nga oreksi i vërtetë dhe oreksi i vërtetë nga nevoja e vërtetë; kjo kënaqësi është e mjaftueshme njëlloj, si për mbretin ashtu edhe për lypësin. Një dinar e një dirhem ushqim janë njëlloj në kuptimin e të shijuarit, ato bashkarisht veprojnë për ta përmbushur këtë detyrë dhe për dhimbjen bëhen balsam.

* * *

Ashtu Si Nijeti, Një Lloj Këndvështrimi Mund T’i Transformojë Veprimet E Zakonshme Në Ibadet

Vëreje me vëmendje këtë pikë!

Ashtu si nëpërmjet nijetit, që veprat e zakonshme të lejushme mund të bëhen adhurim… po kështu sipas një lloj këndvështrimi, shkencat fizike mund të bëhen njohje rreth krijuesit…

Në qoftë se ti studion dhe reflekton, domethënë, në qoftë se ti i shikon gjërat ashtu siç tregojnë ato diçka tjetër përtej vetvetes, dhe për sa ka të bëjë me artin ti thua: “Sa bukur i ka bërë mjeshtëria artistike ato!” në vend të thënies tënde: “Sa e bukur është kjo”.

Atëherë në qoftë se do ta shikoje universin nga ky këndvështrim, ti do të gjeje se gdhendjet e Skalitësit të Parapërjetshëm, rregulli i Tij dhe Urtësia, shkreptimat e qëllimit dhe të artit do t’i largojnë dyshimet dhe do të të ndriçojnë.

Dhe kështu shkencat kozmike transformohen në njohje rreth krijuesit. Por, në qoftë se ti i shikon gjërat me kuptimin se ato tregojnë vetveten, nga këndvështrimi i natyrës, domethënë, me kuptimin se “gjërat linden nga vetvetja!”.

Nëse ti do ta shikoje kështu universin, atëherë sfera e njohjes tënde do të transformohej në një fushë injorance. Të vërtetat e mjera do të bëheshin të pavlefshme në duart e pavlefshme. Dëshmitarë për këtë ka shumë…

* * *

Në Këtë Kohë, Sheriati Nuk Na Lejon Neve Të Jetojmë Mes Të Gjitha Të Mirave Dhe Bollëkut

Sa herë që të të bëjnë thirrje ushqimet e shijshme, duhet t’u përgjigjesh: “Sikur unë kam ngrënë.”

Sepse ai i cili e ka bërë këtë si parimin e tij, nuk ka ngrënë një xhami.[696]Më parë, në të shkuarën, shumica e muslimanëve nuk ishin të uritur; ata deri diku gëzuan një jetë të rehatshme.

Ndërsa tani shumica  kanë rënë në skamje e uri, dhe sheriati nuk na lejon më të marrim kënaqësi. Mjetet e jetesës për shumicën e muslimanëve dhe për shumicën e njerëzve të zakonshëm, janë të thjeshta.

Do të ishte njëmijë herë më e preferueshme që t’i ndjekësh ata në jetesën e tyre të thjeshtë, se sa t’i ngjasosh pakicës prishanike, që bën shpenzime të tepruara, apo disa prisharakëve në jetën e tyre luksoze.

* * *

Ndonjëherë Mungesa e Mirësisë Është Mirësi

Fuqia e kujtesës është një mirësi, por për një njeri torollak, në kohë fatkeqësie, harresa është më e preferueshme.

Harresa gjithashtu është një mirësi, sepse ajo nuk të bën të provosh veçse dhimbjet e një dite të vetme dhe e bën njeriun që t’i harrojë brengat e grumbulluara.

* * *

Në Çdo Fatkeqësi Ndodhet Një Aspekt Mirësie

O ti që je sprovuar nga fatkeqësia! Brenda fatkeqësisë ndodhet një mirësi. Shikoje më nga afër dhe ti do ta shohësh atë!

Ashtu si në çdo gjë që ndodhet një shkallë nxehtësie, po ashtu në çdo fatkeqësi gjendet një shkallë mirësie.

Shikoje shkallën e kësaj mirësie në fatkeqësinë më të vogël, mendo për më të madhen dhe falëndero Krijuesin tënd Mëshirëplotë.

Ose për ndryshe, në qoftë se ti frikësohesh duke ekzagjeruar dhe vajton me dënese e ankohesh, ajo do të zmadhohet. Dhe ndërsa ajo zmadhohet, ajo do të bëhet akoma më keq.

Në qoftë se ti do të merakoseshe, ajo do të dyfishohet. Imazhi i saj iluzionist në zemër do të shndërrohej në një realitet dhe do të merrte mësim prej tij, pastaj do të kthehej e do të niste të godasë zemrën tënde…

* * *

Mos u Trego Vetëmburrës, Ose Ti Do Të Ulesh Poshtë

O ti me ego mburrëse dhe me kokë mendjemadhe! Ti duhet ta kuptosh këtë parim:

Në godinën shoqërore të bashkësisë njerëzore, gjithësecili ka një dritare, që quhet një rang, në të cilin për të parë e për t’u parë.

Në qoftë se dritarja është e vlerës së njeriut, ai do ta shkrinte atë dhe do ta zgjaste nëpërmjet mendjemadhësisë.

Por në qoftë se dritarja është më e vogël se sa shtati i aspiratës së tij, ai do të përkulej e do të ulte kokën nga modestia, aq sa shikon në atë nivel dhe shikohet.

Masa e madhështisë tek Evlijatë është modestia. Ndërsa për të gabuarit e të mangëtit, masa e vogëlsisë është mendjemadhësia…

* * *

Natyra e Cilësive Ndryshon Me Ndryshimin e Vendeve

Një cilësi e vetme në vende të ndryshme dhe një fytyrë e vetme, ndonjëherë është një demon, ndonjëherë është një engjëll, ndonjëherë është e mirë dhe ndonjëherë është e ligë; disa shembuj janë këto:

Në qoftë se një cilësi e cila për të dobëtin përballë të fortit konsiderohet se është dinjitet dhe në qoftë se ajo do të gjendej tek i forti ajo do të ishte mendjemadhësi e arrogancë, po ashtu një cilësi e cila për të fortin para të dobëtit konsiderohet modesti, në qoftë se ajo do të gjendej tek i dobëti, ajo do të ishte poshtërim e hipokrizi.

Serioziteti i një nëpunësi autoritar në zyrën e tij është dinjitet, ndërsa përulësia e tij është poshtërim. Por në shtëpinë e tij, përulësia e tij është modesti, ndërsa serioziteti i tij është shenjë arrogance.

T’i falësh keqbërësit është një sakrifikim nga ana e njeriut dhe kjo është një vepër e mirë, ndërsa ai sakrifikim do të ishte tradhti dhe vepër e ligë në qoftë se do të bëhej në emër të të tjerëve.

Mbështetja tek Zoti xh.sh. në marrjen e masave paraprake është dembeli. Ndërsa t’ia dorëzosh çështjen All-llahut në vendosjen e rezultatit është një mbështetje tek Krijuesi të cilën e urdhëron Sheriati.

Kënaqësia e njeriut me frutin e përpjekjes së tij dhe me pjesën e tij është një mjaftueshmëri e lavdërueshme, që forcon dëshirën për punë. Ndërsa të mjaftohesh me të mirat ekzistuese nuk është një kënaqësi e dëshirueshme, por mungesë aspirate. ka edhe shumë shembuj të tjerë.

Kur’ani Kerim i përmend ‘veprat e mira’ dhe ‘takvanë’, në mënyrë absolute. Nëpërmjet papërcaktueshmërisë së tij, ai aludon për ekzistencën e shkallëve të pozitave; përmbledhja e tij është një shpjegim i detajuar; heshtja e tij, është një fjalë e shtrirë.

* * *

“E Vërteta Do Të Triumfojë,” Dhe Pikërisht Përfundimet e Saj Janë Të Synuara

O shok! Një herë, një person më pyeti mua: Meqenëse e ‘Vërteta do të triumfojë’ është një çështje e vërtetë, atëherë përse mohuesi ka fituar mbi muslimanin dhe përse forca e ka mposhtur të drejtën?”

Unë iu përgjigja: Merri në konsideratë këto katër pika dhe ky problem do të zgjidhet.

Pika e parë është kjo: Nuk është e domosdoshme që çdo mjet prej mjeteve të çdo të vërtete të jetë i vërtetë, gjithashtu jo çdo mjet i çdo të shtrembëre duhet të jetë i gabuar.

Atëherë rezultati është ky: Një mjet i vërtetë (edhe në qoftë se është  në të shtrembërën) është triumfator mbi një mjet të shtrembër (edhe në qoftë se është në të vërtetën), dhe duke u bazuar mbi këtë, do të rezultonte: një e vërtetë e mposhtur nga e shtrembëra, e mposhtur me anë të mjetit të saj të shtrembër, domethënë, e mposhtur përkohësisht; ose ndryshe, ajo nuk është e mposhtur në esencë dhe as përherë sepse përfundimi i çështjeve bëhet gjithmonë për të vërtetën. Sa për forcën, ajo ka një pjesë nga e vërteta. Ndodhet një mister i nëntëshëm në krijimin e saj.

Pika e dytë është kjo: Ndërsa është e detyrueshme që të gjitha cilësitë e muslimanëve të jenë muslimane, veçse ama nga ana e jashtme ato nuk janë gjithmonë kështu.

E ngjashme me këtë, jo të gjitha cilësitë e mohuesve duhet të jenë ateiste dhe të burojnë nga pafesia e tyre.

Po kështu është çështja lidhur me cilësitë e të shthururve; nuk kushtëzohet që të gjitha ato cilësi të jenë përgjithmonë të mëkatshme dhe as të kenë buruar nga shthurja e tyre.

Kjo do të thotë se, një cilësi muslimane, me të cilën karakterizohet një mohues, e mposht një cilësi të paligjshme tek një musliman.

Dhe në këtë mënyrë, me anë të këtij mjeti të vërtetë – ai mohues e mposht atë musliman (i cili karakterizohet nga një cilësi e paligjshme). Për më tepër, në këtë dynja, e drejta e jetës është gjithëpërfshirëse dhe e gjithanshme.

Ajo është një mëshirë universale që ka një manifestim kuptimplotë, një qëllim të urtë të brendshëm, që atë të drejtë nuk e pengon dot mosbesimi;

Pika e tretë: Nga dy atributet e plotësimit të Krijuesit të Gjithëlavdishëm, burojnë dy manifestime sheriati, të cilat janë:

I pari: Paracaktimi nëpërmjet zgjedhjes së Tij, i cili buron nga atributi i ‘Vullnetit Hyjnor’, i cili është ‘Sheriati i krijimit’, dhe

i  dyti: Sheriati i mirënjohur i cili buron nga atributi i ‘Fjalës Hyjnore’.

Dhe ashtu siç ndodhet bindje e mosbindje përballë urdhërave të njohura të Sheriatit, po ashtu ndodhet bindje e mosbindje përballë urdhërave krijuese.

Shpërblimi dhe ndëshkimi për të parin -për atë që i bindet sheriatit dhe që e kundërshton atë- merret kryesisht në Ahiret, ndërsa dënimet dhe shpërblimet për të dytin -për atë që nuk u bindet urdhërave krijuese dhe që i kundërshton ato- jepen kryesisht në bujtinën e kësaj dynjaje.

Dhe për shembull ashtu si shpërblimi i durimit që është triumfi, dhe dënimi për dembelinë është varfëria e poshtërimi, po ashtu shpërblimi i  përpjekjes është pasuria, shpërblimi i qëndresës është triumfi; ashtu siç është rezultati i helmit sëmundja, dhe shpërblimi i kundërhelmit dhe i ilaçit është shërimi e përmirësimi.

Ndonjëherë urdhëresat e të dy sheriateve bashkohen në një gjë të vetme; ajo ka fytyra që i shikon të dyja…

Kjo do të thotë se bindja ndaj urdhëresave krijuese  është e vërtetë. Dhe kjo bindje është dominuese -sepse ajo është bindje ndaj urdhrit Hyjnor- mbi mosbindjen ndaj këtij urdhëri.

Sepse mosbindja -ndaj çdo urdhëri krijues- përfshihet në të shtrembërën dhe bëhet një pjesë prej  tij.

Në qoftë se një e vërtetë bëhet një mjet për një të shtrembër dhe do të fitojë mbi të shtrembërën, ajo bëhet një mjet  për të vërtetën dhe do të shfaqë rezultatin: një e vërtetë e mposhtur para një të shtrembëre, veçse ama ajo nuk është mposhtur në esencë, por në mënyrë të tërthortë.

Domethënë, “E vërteta mbisundon”, qëndron lartë me vetveten. Gjithashtu, fundi është i synuar. Mbisundimi nuk pëkufizohet vetëm në dynja, por ama obligimi ndaj të vërtetës dhe marrja me këndvështrimet e së vërtetës medoemos duhet të synohen. Nderi është kushti i synuar.

Pika e katërt është kjo: Në qoftë se e vërteta mbetet e fshehur, e pashprehur, ose e pafuqishme, ose e tjetërsuar ose e ngatërruar, atëherë ajo duhet të shprehet dhe të zbulohet, ose t’i jepet një fuqi e freskët, e re;

Dhe me qëllim që ajo të bëhet e pastër dhe e praruar, vihet përkohësisht mbi të e shtrembëra me qëllim që e vërteta të qëndrojë e pastër dhe e mirë prej çdo ndotësie si rezultat i shtytjes.

Dhe pastaj ajo do të shfaqet e pastër dhe safi aq sa duhet nga origjinat e saj. Madje edhe në qoftë se e shtrembëra sundon në dynja -në një vend apo në një kohë të përcaktuar- ajo ka fituar një betejë por jo gjithë luftën; sepse dekreti “Fundi është për të përkushtuarit ndaj All-llahut”[697] i jep goditje të shtrembërës dhe kështu e shtrembëra mposhtet  edhe pse ka triumf në anën e jashtme. Tek shprehja “E vërteta triumfon”, ndodhet një mister që me detyrim e shtyn të shtrembërën të bie në dënim në fundin e dynjasë ose në Ahiret. Dhe kështu e vërteta është mbisunduese sado që ajo të duket si e mposhtur.

* * *

Disa Parime Shoqërore

Në qoftë se dëshiron disa parime për shoqërinë: Drejtësia e pabarabartë nuk është drejtësi. Përngjasimi është një arsye e rëndësishme për kundërshti.

Përputhshmëria është baza e solidaritetit. Mendjengushtësia është burimi i mendjemadhësisë. Paburrëria është burimi i arrogancës. Pafuqia është burimi i kundërvënies.

Kureshtja është profesori i dijes. Nevoja është mjeshtri i përparimit. Skamja është mësuesi i shthurjes. Kështu, burimi i shthurjes është skamja. Sa për “lëndën e skamjes”, ajo është dëshpërimi dhe pesimizmi.

Çudhëzimi buron nga idetë.. errësira shkaktohet nga zemra.. prishja pa hesap lidhet me çështjet e trupit.

* * *

Gratë Dolën Nga Shtëpitë e Tyre Dhe i Shkaktuan Çudhëzim Njerëzimit; Duhet Që Ato Të Rikthehen Në Shtëpitë E Tyre.

اِذَا تَاَنَّثَ الرِّجَالُ السُّفَهَاءُ بِالْهَوَسَاتِ , اِذًا تَرَجَّلَ النِّسَاءُ النَّاشِزَاتُ بِالْوَقَاحَاتِ

 “Kur burrat zhburrnohen, ata bëhen si femra duke ndjekur tekat e tyre; gratë bëhen burrërore, si meshkuj, duke qenë të pacipa.”[698]

Qytetërimi i ulët i nxori gratë nga shtëpitë e tyre dhe, duke i bërë ato si plaçka të rëndomta, e shkatërroi respektin e nderin që ato kishin.

Sheriati islam me mëshirë u bën  thirrje grave të qëndrojnë në shtëpitë e tyre. Në shtëpi ato janë të respektuara, në shtëpitë e tyre ato janë rehat në jetën familjare.

Pastërtia është stolia e tyre. Morali është dinjiteti i tyre. Dëlirësia e tyre është bukuria e tyre; dhembshuria është plotësimi i bukur i tyre, fëmijët janë çlodhja e tyre.

Përballë kaq shumë shkaqeve korruptive, njeriu duhet të jetë aq i fortë e i pa përkulur si një çelik për t’u rezistuar atyre. Një grua e bukur në qoftë se do të futej në një tubim ku sundon vëllazëria, do të zgjonte tek ata damarët e hipokrizisë, të rivalitetit, të smirës dhe të egoizmit. Dëshirat e fjetura epshore zgjohen papritmas.

Liria gjithnjë e më shumë për gratë ka çuar në zbulimin e tyre në mënyrë të pakufizuar, dhe kjo ka shkaktuar prishjen e moraleve të njerëzimit.

Format, fotot e pikturat të cilat janë si kufoma të zvogëluara dhe si të vdekura që buzëqeshin kanë luajtur një rol të madh në shpirtin e zbrazur e të mbrapshtë të njeriut modern.[699]

Statujat dhe skulpturat e ndaluara me Sheriat dhe fotografitë e ndaluara janë ose tirani e gurëzuar ose epsh i trupëzuar, ose hipokrizi e personifikuar, ose ato janë një enigmë, duke i tërhequr ato shpirtëra të këqinj.

* * *

Gjërësia e Fuqisë Hyjnore i Refuzon
Ndërmjetësuesit Dhe Ndihmësat

Nga këndvështrimi i efektshmërisë gjithëpërfshirëse të aktivitetit të fuqisë së të Gjithëfuqishmit të Gjithëlavdishëm, dielli ynë është si një grimcë.

Distanca e aktiviteteve shumë të mëdha të fuqisë në një lloj të vetëm të qënieve është tej mase e gjërë.

Merr gravitetin ndërmjet dy grimcave, pastaj shko dhe vendose atë brenda gravitetit të diellit të diejve dhe midis rrugës së qumështit. Dhe sill melekun i cili mban flokun e borës me melekun e ngjashëm me diellin i cili mban diellin.

Dhe vendos një për peshkun më të vogël -me vogëlsinë e një gjilpëre- përmbi një balenë gjigante dhe pastaj përfytyro manifestimin e gjërë të të Gjithëfuqishmit të Gjithëlavdishëm të parapërjetshëm, artin e Tij të përkryer në gjërat duke filluar nga më të vogëlat për tek ato më të mëdhatë, tek ato do të mësosh se graviteti dhe të gjitha ligjet janë vetëm mjete rrjedhëse dhe çështje të zakonshme, janë veçse emra dhe tituj për manifestimin e fuqisë së Tij dhe për veprimet e urtësisë së Tij.

Ato tregojnë vetëm Atë; ato nuk mund të kenë kuptim tjetër; mendo për të gjitha këto gjëra së bashku, dhe domosdoshmërisht ti do të kuptosh se shkaqet e vërteta, ndërmjetësit e jashtëm, ndihmuesit dhe ortakët, janë të gjithë të rremë, imagjinarë dhe të pamundur në shikimin e asaj fuqie.

Jeta është plotësimi i ekzistencës; rangu i saj është i lartë dhe i rëndësishëm. Si rrjedhim, unë them: përse të mos jetë globi, bota jonë, e bindur dhe e nënshtruar ndaj saj, ashtu si kafsha?

Zogjtë e gjallë të Sulltanit të parapërjetshëm të këtij lloji janë të shumtë dhe të shpërndarë në hapësirën e gjërë dhe përhapin bukuri, shkëlqim, madhështi e hijeshi.

Të shpërndara nëpër kopshtin e krijimit, zogjtë rrotullohen; refrenet e tyre, lëvizja e tyre janë fjalët e lavdërimit dhe mënyrat e adhurimit për të Gjithëfuqishmin e përjetshëm dhe për të Gjithurtin e Amshuar.

Globi ynë i ngjason një qënieje të gjallë, ai shfaq shenjat e jetës. Në qoftë se, për të supozuar të pamundurën, globi do të zvogëlohej në përmasën e një veze, ai do të transformohej në një kafshë të vogël e të këndshme.

Në qoftë se një mikroorganizëm do të zgjerohej me përmasën e tokës, ai do të bëhej si globi tokësor, do të bëhej i ngjashëm me të. Në qoftë se bota jonë do të zvogëlohej me përmasën e njeriut dhe yjet të transformoheshin në grimca, ndoshta ajo do të bëhej një kafshë e vetëdijshme, gjithashtu edhe e arsyeshme.

Kjo do të thotë se bota me të gjitha pjesët e saja është një shërbëtore lavdëruese e nënshtruar dhe e bindur e Krijuesit të Gjithëfuqishëm të parapërjetshëm.

Të jesh i madh nga sasia nuk nënkupton gjithmonë të jesh i madh edhe nga cilësia, sepse një sahat me përmasën e një fare sinapi është më i hollë në art dhe më i çuditshëm se sa një sahat me përmasën e Aja Sofiës. Krijimi i një mizeje është më e çuditshme se sa krijimi i elefantit.

Në qoftë se një Kur’an do të shkruhej nga pena e fuqisë në atomet e eterit mbi grimcat e vockëla, arti duke qenë në raport të zhdrejtë me përmasën e faqes, elokuenca e tij do të ishte e barabartë me një Kur’an të Gjithurtë të shkruar në yje mbi faqen e qiejve.

Arti i ndritshëm me bukuri e plotësim i Skalitësit të parapërjetshëm është i përhapur kështu në çdo anë.

Pena shpall Unitetin Hyjnor meqenëse ajo gjithmonë vepron me perfeksionim të plotë. Studioje me vëmendje këtë fjalë kuptimplote.

* * *

Melekët Janë Një Komunitet i Ngarkuar
Për Të Zbatuar Sheriatin e Krijimit

Sheriati Hyjnor është dy pjesësh: Ato të dyja burojnë nga dy atribute Hyjnore; njeriut i bëhet adresimi nga ato të dyja dhe është i detyruar të përshtatet me ato të dyja.

I pari nga ato të dyja është: Sheriati i krijimit, i cili buron nga atributi i “Vullnetit Hyjnor”; ai organizon gjendjet e botës që është njeriu i madh dhe lëvizjet e saj të cilat nuk janë të vullnetshme. Ajo mund të quhet gabimisht ‘natyrë’.

Ndërsa tjetri: Ai është sheriati që buron nga atributi i ‘Fjalës Hyjnore’; ky sheriat është një koleksion ligjesh dhe organizon veprimet e vullnetshme të njeriut, i cili është bota e vogël.

Ndonjëherë të dy sheriatet vijnë së bashku në të njëjtin vend. Sa për melekët, ato janë komunitet i madh, janë ushtarë të Zotit.

Ata janë mbajtës të nënshtruar të Sheriatit të parë, vepruesit dhe përfaqësuesit e Tij. Disa prej tyre janë robër adhurues të Zotit xh.sh., një grup tjetër prej tyre janë të zhytur në ibadet dhe janë të afërmit e Fronit më të Madh.

* * *

Sa Herë Që Lënda Përpunohet e Hollohet,
Jeta Intensifikohet Në Të

Jeta është themeli i ekzistencës dhe baza e saj. Materia varet tek ajo, dhe ekziston nëpërmjet saj.

Në qoftë se ti do të krahasoje pesë shqiset e perceptimit të njeriut  dhe të organizmit mikroskopik, ti do të shikoje se sado shumë më i madh është njeriu se sa ai organizëm, shqisat e tij janë më të ulëta në të njëjtën shkallë.

Ai organizëm e dëgjon zërin e vëllait të tij dhe e shikon ushqimin e tij. Në qoftë se ai do të zmadhohet në përmasën e një njeriu, shqisat e tij do të ishin të çuditshme, jeta e tij do të ishte e shkëlqyer, dhe shikimi i tij do të ishte një dritë qiellore që i ngjason vetëtimës.

Njeriu nuk është një qënie e përbërë nga qënie të vdekura, por një qelizë e gjallë njerëzore e përbërë prej miliarda qelizash të gjalla.

اِنَّ اْلاِنْسَانَ كَصُورَةِ (يس) كُتِبَتْ فِيهَا سُورَةُ (يس) فَتَبَارَكَ اللّهُ اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

“Njeriu është si forma Ja-sin, në të cilën është shkruar sureja Ja-sin, “I lartësuar me madhështi është pra All-llahu,  më i Miri i krijuesve.”[700]

* * *

Filozofia Materialiste
Është Një Murtajë Jolëndore

Materializmi është një murtajë jolëndore sa që shkaktoi përhapjen e etheve shkatërruese për njerëzimin dhe e zbuloi atë para zemërimit Hyjnor.[701] Sa më shumë të zgjerohet aftësia e kryengritjes dhe e kritikës -nëpërmjet të mësuarit dhe të imituarit- aq më shumë zgjerohet dhe përhapet ajo murtajë.

Ajo u ngulit nga shkenca dhe u instruktua me imitim të verbër nga qytetërimi modern.Liria çoi në kritikë dhe çudhëzimi buroi nga krenaria e tij.

* * *

Asgjë Nuk Është e Papunë Apo e Kotë Në Ekzistencsë,
Njeriu i Papunë Punon Në Ekzistencë
Për Llogari Të Mosekzistencës

Njeriu më i mjerueshëm, më i shqetësuar dhe më i dëshpëruar, është njeriu i papunë.

Sepse papunësia është ‘mosekzistencë’ brenda ekzistencës, domethënë është vdekje brenda jetës. Ndërsa përpjekja është jeta e ekzistencës dhe zgjimi e syhaptësia e jetës.

* * *

Kamata Dhe Intereset i Shkaktojnë Një Dëm
Shumë Të Madh Islamit

Kamata shkakton papunësi, ajo shuan entuziazmin për punë.

Dyert e kamatës dhe ndërmjetësit e saj, që janë bankat, u japin për-fitim vetëm se grupit  më të keq të njerëzimit, të cilët janë mohuesit… dhe për më të këqinjt e këtyre, të cilët janë tiranët, dhe për më të këqinjt e këtyre, të cilët janë më të shthururit e tyre.

Ajo i shkakton botës së Islamit një dëm të pallogaritshëm. Në shikimin e Sheriatit,  i gjithë njerëzimi nuk mund të jetë gjithmonë i begatë, sepse mohuesi luftëtar është i parespekt, i padëlirë dhe gjaku i tij derdhet për asgjë, gjithmonë.

* * *

Kur’ani Vetë Do Ta Mbrojë Vetveten e Tij
Dhe Do Të Përjetësojë Sovranitetin e Tij[702]

Unë pashë një njeri i cili ishte goditur nga dëshpërimi; ai ishte i sëmurë nga pesimizmi. Ai tha: Dijetarët janë pakësuar në numër në këto ditë, sasia e ka mposhtur cilësinë. Unë kam frikë se feja jonë do të shuhet një ditë…

Unë iu përgjigja: Për sa kohë që universi të mos jetë shuar, besimi ynë Islam nuk do të shuhet. Gjithashtu, sa kohë që shenjat e Islamit, minaret e fesë, vendet e adhurimit Hyjnor, veprat e Sheriatit, të gjitha si shtylla të ngulura fort në faqen e tokës, sa kohë që ato të mos jenë shuar, Islami do të ndriçojë përherë.

Të gjitha xhamitë janë mësuese duke u dhënë mësim ndjekësve të tyre; secila shenjë nga shenjat e Sheriatit është bërë si një profesoreshë duke e dhënë mësimin e fesë me gjuhën e gjendjes së saj, pa gabim e harresë.

Secili rit nga ritet e Islamit është bërë një dijetare e urtë në vetvete, duke dhënë mësim shpirtin e Islamit përpara shikimeve me kalimin e shekujve.

Është sikur dritat e Islamit dhe shpirti i tij të ishin mishëruar në shenjat e tij; dhe sikur uji i pastër i Islamit të jetë ngurtësuar në vendet e tij të adhurimit, duke i mishëruar ato, si shtylla mbështetëse të besimit.

Dhe sikur urdhëresat e Islamit të ishin mishëruar brenda veprave e shenjave të tij; dhe shtyllat e Islamit sikur janë bërë të ngurtësuara në botët e tij secila si një shtyllë prej diamanti; nëpërmjet të cilave janë lidhur toka me qiellin.

Dhe në mënyrë të veçantë, ky Kur’an madhështor, oratori i shpjegimit të mrekullueshëm jep gjithmonë e në mënyrë të përsëritur, një fjalim parapërjetësie në trevat e botës së Islamit. Nuk ka mbetur krahinë apo vend që nuk ka dëgjuar për të dhe që nuk është udhëzuar nga ai. Dhe sipas kuptimit të brendshëm të vërsetit:  اِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ “Dhe padyshim që Ne do të jemi Gjithëruajtës të Tij.”[703] Të jesh një hafiz është një stacion shumë i lartë.

Ta lexosh atë është adhurim për njerëzit dhe për xhindet. Për këtë arsye ai duhet të jepet mësim dhe çështjet e tij të pakundërshtueshme duhet të përmenden.

Brenda një përsëritjeje të vazhdueshme, çështjet teorike bëhen të pakundërshtueshme dhe transfomohen në realitete të vetëkuptueshme, duke mos kërkuar shpjegim të mëtejshëm.

Domosdoshmëritë e fesë ndaluan nga të qënit çështje teorike dhe u bënë esenca. Atëherë t’i përmendësh ato është e mjaftueshme dhe t’i kujtosh ato është e mjaftueshme. Kur’ani gjithmonë është shërues.

Rigjallërimi i muslimanëve dhe zgjimi shoqëror jep për gjithkënd dhe vendos për ta një balancë, për përkujtues e përmendje, dhe kjo është dëshmi që vlen për të gjithë.

Meqenëse jeta shoqërore fillon në Islam, besimi i çdo individi nuk kufizohet tek provat e veçanta për të, ai nuk mbështetet vetëm mbi ndërgjegjen, por mbështetet edhe mbi shkaqe të panumërta në zemrën e xhematit gjithashtu.

Është e vlefshme të shënohet që, është e vështirë të shfuqizosh me kalimin e kohës madje edhe një medhheb të dobët mendimi. Atëherë si mund të shfuqizohet Islami i cili bazohet mbi dy themele madhështore, të cilët janë:

Shpallja Hyjnore dhe natyra e shëndoshë, që kanë sunduar me efekt për kaq shumë shekuj!..

Me parimet e tij të rrënjosura thellë, vepra e tij e thellë, i është bashkangjitur gjysmës së globit, duke u bërë një shpirt natyral. Në qoftë se ai tani është i eklipsuar, ai menjëherë do të shfaqet!

Por për fat të keq disa mohues të trullosur me argumentet e tyre të rreme sulmojnë themelet e forta të këtij pallati madhështor sa herë që atyre u jepet rasti. Ata përpiqen që t’i trondisin ato.

Mirëpo, ato parime nuk mund të prishen dhe nuk mund të preken. Le të rrijë i heshtur tani ateizmi. Ai i poshtër është i falimentuar. A nuk i mjafton atij eksperimenti i mosbesimit dhe gënjeshtrat!

Fronti, parajsa e botës islamike kundra botës së mosbesimit ishte Darul Fununi, Universiteti. Por për shkak të indiferentizmit dhe të pakujdesisë, armiku zvarranik i natyrës hapi një të çarë prapa atij fronti; dhe prej tij, ateizmi u hodh në sulm. Besimi i Ummetit u trondit rëndë. Duhet që fronti të jetë një parajsë e ndriçuar me shpirtin e islamit.

Ai duhet të jetë më i forti dhe vigjilenti më i vërtetë, ose ai nuk duhet të jetë ai institut, ai nuk duhet t’i mashtrojë muslimanët. Zemra është vendqëndrimi i besimit; mendja është ajo tek e cila reflektohet drita e besimit.

Ndonjëherë ajo është një muxhahid, ndonjëherë ajo është një mjet pastrimi; në qoftë se dyshimet e mendjes nuk hyjnë në zemër, besimi i ndërgjegjes nuk lëkundet. Në qoftë se besimi do të ishte në mendje -ashtu siç e supozojnë disa- atëherë mundësitë e shumta dhe dyshimet do të bëheshin armiq të pamëshirshëm kundra shpirtit të besimit, i cili është ‘siguria absolute’.

Zemra dhe ndërgjegjja janë vendi i besimit. Intuita dhe inspirimi janë dëshmia për besimin. Një shqisë e gjashtë është rruga e besimit. Mendimi dhe mendja janë rojet e besimit.

* * *

Të Kujtuarit e Çështjeve Të Pakundërshtueshme Është Më e Nevojshme Se Sa Mësimdhënia e Çështjeve Teorike

Esencat e fesë, çështjet e pakundërshtueshme të Sheriatit, janë të pranishme në zemrat e njerëzve; ata janë bërë të vetëdijshëm për to nëpërmjet të kujtuarit dhe të përmendurit. Rezultati i dëshiruar është arritur.

Arabishtja [704] e përmbush këtë përkujtues në mënyrën më të lartë… Hutbja në gjuhën arabe në ditën e premte është e mjaftueshme për të kujtuarit e esencave dhe për çështjet e pakundërshtueshme.

Sepse mësimdhënia lidhur me çështjet teorike nuk është synimi i Hutbes. Për më tepër, ato shprehje arabe përfaqësojnë vulën, shenjën e unitetit Islam në thellësirat e ndërgjegjjes së Islamit, e cila e refuzon ndarjen e përçarjen.

* * *

Hadithi i Thotë Ajetit: Është e Pamundur Të Të Arrish Ty!

Në qoftë se do t’i krahasoje vërsetet e Kur’anit me hadithet profetike, ti do të shikoje me qartësi se edhe më elokuenti i njerëzimit (i cili është përçuesi i shpalljes Hyjnore) nuk mund ta arrijë shkallën e elokuencës së Kur’anit;

Kështu hadithi nuk mund t’i ngjasojë vërsetit. Kjo do të thotë se të gjitha fjalët që dalin nga gjuha e Muhammedit a.s.m. nuk ishin gjithmonë të tijat.

* * *

Shpjegimi i Përmbledhur i Mrekullisë Së Kur’anit

Një herë, në të shkuarën, unë pashë një ëndërr: Isha në rrëzë të malit Ararat. Mali papritmas shpërtheu, duke i hedhur e shpërndarë shkëmbinjt me madhësinë e maleve anembanë botës, bota u lëkund e u trondit.

Ndërkohë, papritmas, një burrë u shfaq pranë meje; ai më tha: Shpjegoji aspektet e mrekullisë së Kur’anit që ti i di në mënyrë të përmbledhur, shkurt, e me stil të ngjeshur!

Unë mendova për kuptimin e ëndrrës ndërsa isha akoma në ëndërr dhe thashë: Shpërthimi këtu simbolizon një revolucion në njerëzimin; udhëzimi i Kur’anit, padyshim, do të jetë i lartësuar dhe do të sundojë në këtë revolucion. Dhe koha do të vijë që të shpjegohet mrekullia e tij!

Unë iu përgjigja pyetësit, duke i thënë:

Mrekullia e Kur’anit shfaqet nga shtatë burime të përgjithshme; ajo gjithashtu përbëhet nga shtatë elemente:

Burimi i parë: Kjo është rrjedhshmëria e përpilimit të tij, e cila buron nga pastërtia e gjuhës së tij; dhe mënyra brilante e shpjegimit të tij e shkaktuar nga bukuria e renditjes së fjalëve, nga elokuenca e kuptimeve, nga origjinaliteti i koncepteve, nga përsosja e deduktimeve, e përfundimeve logjike, dhe nga veçantia e stileve të tij.

Të kombinuara me këto, në mrekullinë e tij ndodhet një qëndisje e çuditshme, një shpjegim i mahnitshëm dhe një art origjinal i një gjuhe të mrekullueshme. Kështu përsëritjet në të nuk e mërzisin kurrë njeriun.

Elementi i dytë: Është një thesar i shkencave okulte që përmban parimet e fshehura të ngjarjeve kozmike, misteret e pakuptueshme e të paqarta të të vërtetave Hyjnore, çështjet e padukshme të shpalljes, ngjarjet e mbuluara në të shkuarën dhe çështjet e fshehura në të ardhmen. Gjuha e botëve të padukshme flet me Botën e dukshme; ajo i zbulon çështjet e saj në mënyrë simbolike; qëllimi i tij është njerëzimi, dhe kjo sigurisht është vetëm se një shkreptimë e ndritshme e mrekullisë…

Burimi i tretë: Ai ka një gjithëpërfshirje në pesë aspekte: në fjalët e tij, në kuptimet, në urdhëresat, në njohjen e tij dhe në qëllimet.

Fjalët e tij përmbajnë mundësi vërtetë të mëdha dhe aspekte të shumta meqenëse secili aspekt është i parapëlqyer nga elokuenca, është më korrekti në shkencën e gjuhës arabe dhe përshtatet me misterin e Sheriatit.

Kuptimi i tij i përfshin e i përmban të gjitha rrugët e të gjithë evlijave, ndriçimet e atyre me përvojë në njohjen e Zotit xh.sh., medhhebet e atyre në tarikatin Sufi, rrugët e dijetarëve të shkencave Islame, dhe metodat e filozofëve. Në dëshmitë e tij ka gjithëpërfshirje dhe në kuptimin e tij ka gjërësi. Në qoftë se do të shikoje nëpërmjet kësaj dritareje, çfarë arene të gjërë do të shihje ti!

Gjithëpërfshirja e urdhëresave të tij: Për lumturinë e kësaj bote dhe për tjetrën, sheriati i mrekullueshëm ka nxjerrë si deduktim, të gjitha mjetet e shpëtimit. Vendimet e tij përmbajnë të gjitha lidhjet e jetës shoqërore, të gjitha metodat e edukimit dhe realitetet e të gjitha rrethanave.

Thellësia e njohurisë së tij: Ai ka grumbulluar së bashku në parajsën e tij, në kështjellat e sureve të tij, edhe shkencat kozmike, edhe shkencat Hyjnore, dhe të gjitha shenjat, aluzionet dhe treguesit për to.

Synimet dhe qëllimet e tij: ai ka vendosur një ekuilibër të përkryer dhe një vijimësi të rregullt, në përshtatje me parimet e natyrës së brendaqenësishme të gjërave dhe të unitetit dhe ka ruajtur ekuilibrin.

Prandaj shikoje gjithanshmërinë e mrekullueshme në gjithëpër-fshirjen e fjalëve të tij, gjërësinë e kuptimeve të tij, gjithëpërfshirjen e urdhëresave të tij, thellësinë e njohjes, dhe madhështinë e ekuilibrit gjithëpërfshirës të qëllimeve të tij.

Elementi i katërt: Ai i dhuron një shkëlqim vezullues çdo shekulli në përputhje me shkallën e të kuptuarit të tij, sipas nivelit arsimor të klasave të njerëzimit, në përputhje me kapacitetet dhe aftësitë e tyre.

Kështu dera e tij është e hapur për çdo shekull dhe për çdo klasë e nivel të njerëzimit. Është sikur kjo ligjëratë e të Gjithëmëshirshmit të shpallej rishtas në çdo vend e në çdo kohë.

Ndërsa koha kalon e vjetërohet, Kur’ani bëhet gjithnjë më i ri; shenjat e tij bëhen të dukshme; ai Fjalim Hyjnor e gris perden e Natyrës dhe perden e shkaqeve.

Ai e përhap dritën e unitetit Hyjnor prej çdo vërseti, në çdo kohë; ai e ngre perden e botës së dukshme, e cila është hedhur mbi të paduk-shmen. Lartësia e adresimit të tij tërheq shikimin e vëmendshëm të njeriut dhe e fton atë për të reflektuar e për të medituar; sepse ai është gjuha e të padukshmes që flet personalisht me botën e dukshme.

Nga ky element del si përfundim se rinia dhe freskia e jashtëzakonshme e Kur’anit është e gjithanshme dhe gjithëpërfshirëse; familjariteti i tij e bëri atë të dashur për njerëzit dhe për xhindet, dhe kjo nëpërmjet begenisë Hyjnore për mendjet e njerëzve, duke i përfillur ata nëpërmjet larmisë së stileve të shpalljes së tij.

Burimi i pestë: Ai tregon një stil origjinal të mbushur me kuptime, sikur t’i kishte dëshmuar vetë ato tregime, dhe rrëfenja, dhe njoftime të vërteta duke i bërë pikat e tyre themelore; me ato ai paralajmëron njerëzimin.

Ajo që ai tregon janë këto: ai njofton ngjarjet e mëparshme, dhe ngjarjet e së ardhmes, sekretet e Xhennetit dhe të Xhehennemit, të vërtetat e botës së padukshme, misteret Hyjnore të botës së dukshme dhe tregimet rreth lidhjeve kozmike; këto njoftime të qarta, as realiteti dhe as logjika nuk i ka hedhur poshtë.

Madje edhe në qoftë se logjika nuk i kap ato, ajo nuk mund t’i refuzojë librat qiellorë të cilët nderohen nga e gjithë bota.

Ai rrëfeu besnikërisht e saktë pikat mbi të cilat ata kanë pajtueshmëri, dhe përmend në formë korrekte temat mbi të cilat ato kanë kontradikta. Këto çështje duke u shfaqur nga një ‘analfabet’, ishte një mrekulli e kësaj kohe!

Elementi i gjashtë: Ai është themeluesi i fesë Islame dhe e përfshin atë. Në qoftë se ti do ta hetoje kohën dhe vendin, as e shkuara nuk është e aftë që të prodhojë përngjasimin e Islamit dhe as e ardhmja. Ai është litari i fortë qiellor i cili e mban globin në rrotullimin e tij vjetor e ditor dhe e lëviz atë.

Ai e vendosi peshën e tij dhe rëndësinë mbi tokë, dhe e administroi, e drejtoi dhe ndërhyri ndërmjet saj dhe kryengritjes së saj.

Burimi i shtatë: Gjashtë dritat që përhapen nga këto gjashtë burime bashkohen me njëra-tjetrën; prej kësaj shfaqet një bukuri dhe nga kjo lind një intuitë, që është mjeti i ndritshëm i të kuptuarit.

Ajo që buron nga kjo është një kënaqësi, nëpërmjet të cilës perceptohet mrekullia, por gjuha jonë është e papërshtatshme për ta përshkruar atë. Mendja gjithashtu është e mangët; ato yje qiellorë mund të shihen, por nuk mund të mbahen.

Për trembëdhjetë shekuj armiqt e Kur’anit kanë dëshiruar që ta sfidojnë atë… Ai ka ngjallur tek miqt e tij një dëshirë për ta imituar. Kjo gjithashtu është një provë e mrekullisë së tij. Me miliona libra në arabisht janë shkruar si rrjedhojë e këtyre dy dëshirave të forta, duke ardhur në bibliotekën e ekzistencës.

Në qoftë se ato miliona libra do të krahasoheshin me Kur’anin Kerim, gjithkush që do ta shikonte e dëgjonte, madje jo vetëm njerëzit e ditur, por edhe njerëzit më të zakonshëm, do të deklaronin: “Ky Kur’an është qiellor, ndërsa këto libra janë njerëzorë!”

Ato gjithashtu do të thonin: Të gjithë këto libra nuk i ngjasojnë këtij Kur’ani, dhe kurrë nuk e arrijnë shkallën e tij. Prandaj, ai ose është më i ulët se sa ato të gjithë, por kjo në mënyrë të vetëkuptueshme nuk është e vërtetë.

Atëherë, ai është mbi të gjithë ato. Ai ka përhapur kuptimet dhe përmbajtjet e tij përpara tyre gjatë gjithë kësaj periudhe të gjatë kohore, dhe i ka hapur dyert e tij që ia ka dedikuar njerëzimit. U bën thirrje për tek vetja e tij shpirtërave dhe mendjeve. Njeriu ka marrë prej tij dhe e ka bërë si pronën e vet.

Megjithatë, njerëzimi nuk ka mundur që ta kundërshtojë, dhe as nuk mundet ta bëjë një gjë të tillë. Koha e provimit ka përfunduar. Ai nuk u ngjason librave të tjerë; ai nuk mund të krahasohet me to, sepse ai u shpall për një kohë më shumë se njëzet vjet, pjesë-pjesë për një urtësi Hyjnore në lidhje me nevojat në pjesë të ndryshme. Shkaqet e drejtëpërdrejta të shpalljes ishin të ndryshme e të dallueshme. Pyetjet rreth çështjeve ishin të përsëritura e të ndryshme .

Ngjarjet lidhur me urdhëresat ishin të shumta e të ndryshme. Kohët e shpalljes ishin të ndryshme e të dallueshme. Rrethanat që merreshin parasysh ishin të ndryshme e të dallueshme; grupet e atyre të cilëve ai u adresohej ishin të shumtë e të largët nga njëri-tjetri; dhe qëllimet e udhëzimit të tij ishin të kategorizuara e të ndryshme.

Struktura e tij, shpjegimet, përgjigjet, dhe adresimet bazoheshin mbi këto themele. Megjithatë, pavarësisht kësaj, rrjedhshmëria e stilit të tij dhe mospasja mangësi, raporti i tij i ndërsjellë dhe harmonia, demonstruan plotësimin e përsosmërinë e tij.

Dëshmitar për këtë është se, sipas shkencës së retorikës, Kur’ani ka një veçori që nuk gjendet në asnjë fjalë tjetër: Në qoftë se ti dëgjon Fjalë nga të tjerët, sigurisht ti do të shohësh autorin e fjalës pas tij, ose ti do ta gjesh atë brenda tij. Stili është pasqyra e njeriut.

O pyetës ideal! Ti pyete për shkurtësinë – ngjeshjen e stilit, dhe ja unë dhashë një tregues. Në qoftë se ti dëshiron një shpjegim të detajuar, ajo është përtej aftësive të mia! Një mizë nuk mund t’i vështrojë qiejt. Libri “Isharatul Ixhaz” ka shpjeguar vetëm njërin nga dyzet llojet e asaj mrekullie, ai nuk e nxë atë shpjegim i cili është elokuenca e renditjes së fjalëve.

Komenti im njëqindfaqesh ishte i pamjaftueshëm për të. Madje, unë dëshiroj një shpjegim të detajuar nga inspirimet shpirtërore si të tuat!

     اولاشماز دست أدب غرب هوسبار هواكار دهادار

دأب أدب أبد مدت قرآن ضيابار شفاكار هدادار

Dora e letërsisë trillane, epsharake, eksituese dhe me stil gjenial e Perëndimit, nuk mund ta arrijë shkallën e letërsisë dritëdhënëse, urdhëruese dhe shëruese të Kur’anit të përjetshëm.

Sepse një gjendje mendore e cila kënaq shijet e larta të të plotësuarve midis njerëzve dhe që i qetëson ata, sigurisht nuk do t’i kënaqte njerëzit me dëshira foshnjarake e trillane dhe ato të të shthururve, dhe nuk i zbavit ato.

Si rrjedhojë e kësaj urtësie, ato kënaqësi të ulëta, të shthurura, epshore dhe eksituese, nuk do të përjetonin kënaqësi shpirtërore.

Letërsia aktuale që buron nga letërsia e Evropës, është e paaftë që të shikojë dhe nuk do t’i përjetojë hollësitë e lartësuara dhe virtytet e veçoritë e mëdha të Kur’anit të mrekullueshëm nëpërmjet shikimit të saj tregimtar, novelistik; madje ajo është e pafuqishme edhe për t’i shijuar ato; prandaj kriteri i saj nuk mund t’i analizojë e t’i provojë ato virtyte.

Letërsia shëtit në tre fusha, ajo bredh brenda limitive të tyre:

Ose në fushën e heroizmit e të trimërisë…

Ose në fushën e dashurisë e të bukurisë dhe…

Ose në fushën e përshkrimit të realitetit.

Letërsia e huaj nuk e kërkon të vërtetën në fushën e heroizmit; përkundrazi, ajo ngulit një dëshirë për fuqi duke miratuar e brohoritur mizoritë e njerëzimit.

Në fushën e dashurisë e të bukurisë, ajo nuk e njeh dashurinë e vërtetë; ajo injekton në shpirt një emocion eksitues epsharak. Dhe në fushën e përshkrimit të realitetit dhe të aktualitetit, ajo nuk e shikon universin si një art Hyjnor; ajo nuk e shikon atë si një ngjyrim i të Gjithëmëshirshmit.

Përkundrazi, letërsia i afrohet atij nga këndvështrimi i natyrës, dhe e përshkruan kështu atë; dhe ajo nuk mund të çlirohet nga kjo.

Për këtë arsye, çfarë ajo ngulit në zemër është dashuria ndaj natyrës dhe ndjenja e adhurimit ndaj materies, nga të cilat njeriu nuk mund të shpëtojë lehtë. Përsëri, ajo letërsi e pahijshme, qetësuese dhe narkotike -gjumëndjellëse- nuk mund të japë një balsam të dobishëm për brengën e shpirtit e cila buron nga çudhëzimi që shkaktohet nga ajo që u përmend më lartë.

Ajo ka gjetur vetëm një ilaç, ai është novelat e saj dhe prozat artistike, tregimtare; librat me të gjallët e tyre të vdekur, dhe kinemaja me kufomat e saja të lëvizshme. Të vdekurit nuk mund të japin jetë!

Dhe teatri me rimishërimet e me ritrupëzimet e tij dhe fantazmat nga varri i madh i njohur si e shkuara! Këto janë llojet e romaneve të saj.

Dhe në mënyrë krejtësisht të paturpshme, letërsia e huaj ka vendosur një gjuhë rrenacake në gojën e njerëzimit… dhe ka instaluar një sy epsharak në fytyrën e njeriut… dhe i ka veshur dynjasë një fustan të shkallmuar vallëzimi, ajo nuk e njeh bukurinë e vërtetë.

Sa që në qoftë se ajo dëshiron t’i tregojë lexuesit diellin, ajo ngulit në mendjen e lexuesit një aktore të bukur flokëverdhë.

Ajo në pamje të jashtme thotë: imoraliteti është i keq, ai nuk është i përshtatshëm për njeriun dhe tregon pasojat e tij të dëmshme.

Por ama ajo e përshkruan atë në një mënyrë aq eksituese deri në atë shkallë që e bën gojën të lëshojë jargë e pështymë, dhe arsyeja nuk mund të mbetet më në kontroll. Ato hapin oreksin, nxisin epshin, dhe pastaj ndjenjat dhe emocionet nuk dëgjojnë askënd e asgjë.

Sa për letërsinë e Kur’anit, ajo nuk i nxit dëshirat e ulëta; por ajo i jep njeriut një ndjenjë dashurie për të vërtetën, një pasion për bukurinë e vërtetë, një vlerësim e shije ndaj të bukurës, një dëshirë për realitetin. Dhe ajo nuk të mashtron.

Ajo nuk e shikon universin nga këndvështrimi i natyrës, por si një art Hyjnor dhe si një ngjyrim nga i Gjithëmëshirshmi. Ajo nuk e ngatërron mendjen. Ajo ngulit dritën e njohjes së Krijuesit; ajo tregon shenjat e Tij në të gjitha gjërat.

Secila nga të dyja letërsitë shkaktojnë një brengë prekëse, por ato nuk i ngjasojnë njëra-tjetrës.

Ajo që shkakton letërsia e Evropës është një brengë patetike, prekëse, që buron nga mungesa e të dashurve, nga të qënit pa pronar; ajo nuk mund të japë një brengë të lartësuar.

Sepse ai është një dëshpërim i shumëvuajtur i frymëzuar nga Natyra e shurdhët dhe nga forca e verbër. Ajo e tregon botën të mjeruar e të dëshpëruar dhe jo në ndonjë mënyrë tjetër.

Ajo e përshkruan dhe e paraqet botën në këtë mënyrë, e mban njeriun e dëshpëruar atje, e lëshon atë pa pronar midis të huajve dhe e lë atë pa shpresë.

Për shkak të kësaj ndjenje tmerri që ajo i ka dhënë atij, ai gradualisht mbytet në çudhëzim; dhe kjo e shtyn për në ateizëm e në mohimin e Zotit xh.sh… sa që është e vështirë për të që të kthehet tek e drejta dhe ndoshta ai nuk do të kthehet kurrë.

Letërsia e Kur’anit prodhon një mallëngjim të lartë, i cili është mallëngjimi për dashurinë dhe jo brenga e jetimit.

Ky dëshpërim buron nga ndarja prej të dashurve dhe jo nga humbja e tyre. Ajo e shikon universin si artin Hyjnor të vetëdijshëm e të mëshirshëm, në vend të natyrës së verbër; dhe madje ajo nuk e përmend fare natyrën.

Në vend të forcës së verbër, ajo përshkruan fuqinë e urtë Hyjnore, me një përkujdesje të gjithanshme. Atëherë universi nuk merr formën e një vendi shkretimi e mjerimi.

Në të vërtetë, për shikimin e të brengosurit ai transformohet në një vendtakim i të dashurve, sepse në çdo anë është dashuria e ndërsjellë dhe bashkëpërgjigjja, të cilat nuk shkaktojnë pikëllim.

Miqësia e përzemërsia në çdo qoshe e tërheq personin e zymtë në shoqëri, duke i dhënë atij një brengë përmalluese, një ndjenjë të lartë; dhe jo një zymtësi të dëshpëruar pa shpresë.

Të dyja letërsitë japin një entuziazëm dhe një mallëngjim. Por nëpërmjet entuziazmit që shkaktohet nga letërsia e huaj, nefsi bëhet i eksituar, dëshirat e ulëta nxiten, ajo nuk i jep gëzim shpirtit. Ndërsa entuziazmi i Kur’anit, e ndez shpirtin dhe e ngjit atë në një lartësi sublime.

Për këtë arsye, Sheriati Muhammedan nuk dëshiron dëfrime e shmangie. Ai i ka ndaluar disa vegëla muzikore për dëfrim dhe i ka lejuar të tjerat.

Domethënë, veglat dhe instrumentet që prodhojnë një melankoli Kur’anore dhe një entuziazëm zbulesor, nuk janë të dëmshme.

Por, në qoftë se ato prodhojnë një brengë të shumëvuajtur jetimi ose emocionet epsharake, atëherë ai instrument është i ndaluar. Kjo gjendje ndryshon sipas individëve. Njerëzit nuk janë të njëjtë, të barabartë…

* * *

Degët i Japin Frutat Në Emrin e Mëshirës Hyjnore

Në çdo anë të botës degët e pemës së krijimit, në pamje të jashtme, ua ofrojnë frutat e mirësive duarve të qënieve me shpirt.

Por, në realitet është një Dorë mëshire, një Dorë e fuqisë, ajo e cila na i ofron ato fruta nëpërmjet atyre degëve.

Ju duhet ta puthni me falënderime Atë Dorë mëshire; ju duhet ta shpallni me mirënjohje shenjtërinë e asaj Dore të fuqisë.

* * *

Një Shpjegim i Tre Rrugëve Të Aluduara
Tek Fundi i Sures El-Fatiha

O vëlla i mbushur plot shpresë! Merre përfytyrimin tënd dhe eja me mua. Shiko! Tani ne jemi në një tokë të gjërë, ne po shohim rreth e qark. Askush nuk mund të na shikojë ne.

Por mbi ne është lëshuar një re e zezë e errët dhe ka zbritur mbi malet e larta, që janë si shtyllat e çadrës; reja ka mbuluar gjithashtu të gjithë faqen e tokës.

Ajo formon një tavan të ngjeshur e të qëndrueshëm, mirëpo gjashtë faqet e tij janë të hapura; kështu dielli është i dukshëm. Ne jemi nën re, errësira po na mbyt.

Dëshpërimi po na zë frymën; mungesa e ajrit po na vret. Tani tre rrugë janë të hapura për ne. Njëra është bota e ndritshme, unë e vështrova një herë atë tokë metaforike.

Po, unë kam ardhur një herë këtu më parë, kam kaluar në secilën prej këtyre tre rrugëve. Rruga e parë është kjo; shumica e njerëzve e marrin atë; ajo është rruga e botës, ajo na tërheq për të shëtitur tek ajo… Shiko!

Tani  ne jemi në rrugën tonë, ne po ecim në këmbë… Shiko se si këto dete rëre të kësaj shkretëtire të gjërë po na djegin me zemërim duke na kërcënuar!

Shikoji dallgët e larta  si malet të këtij deti të madh… ato po na kërcënojnë gjithashtu. Tani lavdi Zotit, ne kemi dalë në anën tjetër, ne mund ta shohim fytyrën e diellit.

Por vetëm ne i dimë vështirësitë që kemi vuajtur. Ah! Medet! ne u kthyem përsëri në këtë tokë të shkretë të cilën e mbuluan retë me errësira, dhe ajo që ne kemi nevojë është syri i zermës për të ndriçuar gjërat; një botë e mbushur me dritë. Në qoftë se ti ke guxim të jashtëzakonshëm, eja e më shoqëro në këtë rrugë të mbushur me rreziqe.

Dhe ajo është rruga jonë e dytë: Ne do shpojmë natyrën e tokës dhe do të kalojmë për tek ana tjetër. Ose duke u dridhur, ne do të kalojmë nëpër një tunel natyral.

Unë një herë udhëtova dhe shikova në këtë rrugë, pa frikë e plot lutje. Por në atë kohë unë kisha me vete në dorë një lëndë për ta shkrirë e për ta grisur tokën e natyrës… atë lëndë -provë të mrekullueshme- ma dha Kur’ani në rrugën e tretë.

O vëlla! Mos më lër mua, më ndiq, kurrë mos u tremb! Shiko! Para teje ndodhen  shpella e guva si tunelet nën tokë: ato na presin dhe na lehtësojnë rrugën për në anën tjetër. Mos i lër këto qënie të  pajeta të frikshme të natyrës të të trembin ty! Sepse prapa fytyrës së saj të thartë është fytyra që vazhdimisht buzëqesh e pronarit të saj të mëshirshëm.

Ajo substancë Kur’anore është një lëndë rrezatuese si Radiumi.

Ja, ti e sheh! Ne kemi dalë në botën e mbushur me dritë… Shikoje këtë tokë të mbushur dhe qiellin e këndshëm e të zbukuruar.. Ngrije kokën tënde që të shikosh këtë që ka mbuluar krejtësisht fytyrën e qiellit dhe është ngritur mbi të e mbi retë, dhe na bën ftesë neve; Ai është Kur’ani i mrekullueshëm… është Pema Tuba e Xhennetit…

Ai i ka shtrirë degët e tij në të gjitha anët e universit. Ne duhet të varemi tek kjo degë e cila po ulet poshtë, me qëllim që ajo të na çojë lart atje… tek ajo pemë e lartë qiellore. Atëherë ne patëm mundësi që ta arrinim atë botë të ndritshme nëpërmjet asaj rruge… rrugës së Sheriatit pa parë vështirësi; ne nuk u tronditëm nga ndonjë dëshpërim.

Meqenëse ne shkuam gabim, le të kthehemi tek vendi ynë i mëparshëm dhe ta gjejmë rrugën e drejtë. Shiko, ja rruga jonë e tretë!

Thirrësi i madh qëndron mbi këto male të larta… Ai po i thërret ezanin të gjithë botës. Shiko! Muezzini më i madh, Muhammed Hashimiu a.s.m., po i bën thirrje njerëzimit për tek bota vezulluese e Dritës… Ai ka vënë kusht mbi ne duanë dhe namazin… Shikoji këto male… malet e udhëzimit… Shiko! Udhëzimi  i ka grisur e davaritur edhe retë! Mali i sheriatit e ka ngritur kokën e tij në qiejt. Shiko si e ka zbukuruar dhe si e ka lulëzuar ai fytyrën e tokës sonë.

Tani ne duhet të fluturojmë me përpjekjen tonë për atje; atje ndodhet drita, flladi dhe drita e bukurisë.

Po! Ja ku jemi! Ky është Uhudi i Unitetit Hyjnor, ai mal madhështor, i dashur e i këndshëm.

Dhe këtu është Xhudi i Islamit… ai mal madhështor… mali i shpëtimit dhe i qetësisë. Dhe ja ky është mali i Hënës, Kur’ani i El-Ezharit… prej atij burimi të lartë rrjedh uji i pastër i Nilit… Pi prej ujit të tij të ëmbël!

فَتَبَارَكَ اللّهُ اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

وَ آخِرُ دَعْوَينَا اَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

 “I lartësuar me madhështi është All-llahu, më i Miri  i krijuesve.”[705] “Ndërsa duaja e tyre e fundit do të jetë: Gjithë lavdërimet dhe falënderimet janë për Zotin e gjithë botëve!”[706]

O shoku im! Tani flake tutje imagjinatën tënde dhe vish arsyen! Dy rrugët e para janë të atyre “…e atyre që merituan zemërimin Tënd mbi vete” dhe “e atyre të cilët humbën.”[707]

Rreziqet e atyre dy rrugëve janë të shumta. Mbi ato të dyja është një dimër i vazhdueshëm, nuk ka pranverë në to. Ndoshta vetëm një në njëqind persona prej atyre që i kanë ndjekur ato rrugë mund të shpëtojë… Si Platoni dhe Sokrati.

Sa për rrugën e Tretë: ajo është  e lehtë, e afërt, e shkurtër, sepse ajo është e drejtë; i dobëti dhe i forti janë të barabartë në të. Gjithkush mund të kalojë në të. Sa për rrugën më të mirë e më të sigurt, ajo është ose të jesh martir, ose muxhahid.

Tani ne vijmë në përfundim: Po, dy rrugët e Para janë rruga dhe shkolla e gjenive të shkencës. Sa për udhëzimin e Kur’anit që është rruga e tretë, ajo është rruga e drejtë, dhe kjo do të na çojë neve atje.

اَللّهُمَّ اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَالضَّالِّينَ آمِينَ

O Zot! Na drejto ne në rrugën e drejtë, në rrugën e atyre të cilëve Ti u ke dhuruar mirësinë Tënde, jo në rrugën e atyre që merituan zemërimin Tënd, dhe as në rrugën e atyre të cilët humbën.

* * *

Të Gjitha Dhimbjet e Vërteta Janë Në Çudhëzim, Dhe Të Gjitha Kënaqësitë e Vërteta Janë Në Iman. Një e Vërtetë Më e Madhe e Zbukuruar Me Veshjen e Imagjinatës.

O bashkudhëtar i matur! Në qoftë se dëshiron, o i dashur, të shikosh ndryshimin e qartë midis “rrugës së drejtë”, asaj rruge të ndritshme, dhe midis rrugës së errët të “…atyre që merituan zemërimin Tënd ” dhe “të atyre të cilët humbën,” eja, merre fantazinë tënde dhe hipi imagjinatës tënde; së bashku ne do të shkojmë tek errësira e mosekzistencës. Ne do ta vizitojmë atë varrezë të madhe, atë qytet të mbushur me të vdekur.

I Gjithëfuqishmi i parapërjetshëm na nxori nga ato errësira me Dorën e Fuqisë së Tij dhe na bëri të hipim tek kjo ekzistencë, dhe na dërgoi tek kjo botë, tek ky qytet pa kënaqësi.

Tani ne kemi ardhur tek Bota e ekzistencës, tek kjo shkretëtirë e frikshme. Sytë tonë janë hapur, dhe ne i shikuam të gjashtë drejtimet.

Së pari, ne shikojmë përpara nesh duke kërkuar mirësi, por vuajtjet dhe dhimbjet na sulmojnë si armiq, frikësohemi nga ato dhe tërhiqemi prapa.

Pastaj shikuam nga e majta dhe nga e djathta duke kërkuar ndihmë tek elementet natyrale. Por ne i pamë zemrat e tyre të ishin të ashpra e pa mëshirë.

Ato kërcëllojnë dhëmbët e tyre, duke na vështruar me inat. Ato nuk dëgjojnë as lutje as ankesa. Si njerëz të rrethuar pa çajre, ne me dëshpërim i ngritëm lart shikimet tona.

Duke kërkuar ndihmë, ne hodhëm vështrimin tek trupat qiellorë, por ato na kërcënuan në mënyrë të  frikshme. Sikur secila të ishte një bombë duke qenë lëshuar nga vendbanimet e tyre, ato ecin shumë shpejt nëpër hapësirë, por pa u përplasur dhe pa bllokuar rrugën e njëra-tjetrës.

Në qoftë se rastësisht njëra e ngatërron rrugën e saj, kjo botë e dukshme do të shpërthente e do të bëhej copash, ruajna Zot! Dhe ajo është e lidhur tek rastësia; asnjë e mirë nuk mund të vijë prej saj.

Të dëshpëruar ne e kthyem shikimin tonë prej këtij drejtimi, dhe ramë në një habi të dhimbshme. Ne i ulëm kokat tona duke i fshehur në kraharorët tonë; ne po shqyrtojmë dhe po studiojmë vetveten tonë.

Tani ne dëgjojmë britmat e nevojat e panumërta që vijnë nga nefset tona të mjera. Shfaqen vajtimet e mijëra kërkesave e dëshirave.

Ndërsa duke pritur ngushëllim, ne morën frikësim. As një e mirë nuk vjen nga kjo anë, dhe duke kërkuar strehim, ne i shikuam ndërgjegjjet tona; ne vështruam brenda për të gjetur ndonjë zgjidhje.

Por, ah medet! Ne nuk mundemi përsëri të gjejmë asnjë ilaç; ne duhet ta ndihmojmë ndërgjegjjen, sepse në të gjenden mijëra shpresa, emocione të trazuara, dhe dëshira të tërbuara të shpërndara gjithandej universit. Ne dridhemi nga të gjitha ato, ne nuk mund të japim ndihmë.

Ato shpresa të ngjeshura e të grumbulluara tek njeriu dhe të shtrira nga parapërjetësia nga njëra anë dhe për tek paspërjetësia nga ana tjetër, kanë një gjërësi të tillë, sa që sikur ato të gëlltisin të gjithë botën, përsëri ndërgjegjja nuk do të ishte e ngopur.

Dhe kështu, ngado që ne i kthyem fytyrat tona, ne hasëm fatkeqësi. Sepse rrugët e “atyre që merituan zemërimin Tënd” dhe “të atyre të cilët humbën” janë kështu. Rastësia dhe çudhëzimi e kanë rrethuar atë rrugë.

Ne e ndoqëm atë dhe ramë në gjendjen e tanishme. Madje edhe tani, ne përkohësisht e harruam fillimin dhe fundin e saj, Krijuesin dhe ringjalljen. Kjo është më e tmerrshme për shpirtin se sa Ferri dhe djeg më shumë se sa ai. Dhe ne nuk gjetëm nga ato gjashtë drejtime veçse një gjendje të përbërë nga frika e madhe, habia, pafuqia, shqetësimi, droja, bonjakëria dhe dëshpërimi, sa që ajo na torturoi ndërgjegjen tonë.

Tani ne do të formojmë një front kundër secilit prej atyre drejtimeve dhe do të përpiqemi që t’i zmbrapsim.

Së pari, ne do të përdorim fuqinë tonë, por, medet, ne jemi të pafuqishëm, të dobët.

Së dyti, ne u adresohemi personave tonë për të heshtur nevojat e nefsit. Por, medet! Ne shikojmë se ato vajtojnë pa pushim.

Së treti, ne thërrasim e bërtasim për ndihmë duke kërkuar një shpëtimtar, por askush nuk dëgjon dhe nuk përgjigjet. Ne e supozojmë çdo gjë të jetë armiqësore dhe e huaj. Asgjë nuk na ngushëllon zemrat tona; asgjë nuk jep një sens sigurie, apo një kënaqësi të vërtetë.

Së katërti, sa më shumë që ne të shikojmë tek trupat qiellorë, aq më shumë ato na mbushin me frikë, duke mposhtur ndërgjegjjen, duke e ftohur atë, duke e torturuar mendjen dhe duke e mbushur me iluzione.

O vëlla! Kjo është rruga e çudhëzimit. Ajo është natyra e saj. Në të ne përjetuam të gjithë errësirën e mosbesimit. Eja tani, o vëllai im, ne do të kthehemi përsëri tek ajo mosekzistencë.

Pastaj ne përsëri do të kthehemi prej saj. Këtë herë rruga jonë është “Rruga e drejtë”, rruga e besimit. Udhëzuesi ynë dhe prijësi janë përkujdesja Hyjnore dhe Kur’ani – i cili na bëri të ecim nëpër periudha e nivele…

Po, mëshira e Sulltanit të parapërjetshëm dhe përkujdesja e Tij e deshi ekzistencën tonë, fuqia e Tij na nxori neve nga mosekzistenca, dhe nga mirësia e Tij Ai na bëri të  hipim mbi ligjin e vullnetit të Tij, duke na plotësuar periudhë pas periudhe, dhe na solli neve.

Pastaj Ai me mëshirë na veshi një mantel ekzistence, na dhuroi amanetin dhe rangun e amanetit; shenja e kësaj është duaja dhe namazet e detyruara.

Të gjitha fazat dhe periudhat janë vendqëndrime në rrugën tonë të gjatë. Për ta bërë rrugën tonë të lehtë, Kaderi Hyjnor lëshoi një dekret dhe e ngjiti atë tek hallet tona.

Kudo që të vijmë si mysafirë dhe me cilindo grup, ne jemi të mirëpritur në një mënyrë vërtet vëllazërore. Ne u japim atyre nga ajo që ne kemi dhe marrim nga pasuritë e tyre…

Kështu zhvillohet tregtia në dashuri e në harmoni. Ato na ushqejnë, na zbukurojnë me dhurata dhe pastaj na përcjellin në rrugën tonë. Tani më në fund ne kemi ardhur tek dera e dynjasë. Ne dëgjojmë zëra. Shiko, u futëm në tokë. E vumë këmbën në botën e dukshme, në ekspozitën e të Gjithëmëshirshmit, në banesën e bujshme të njeriut.

 

Ne nuk dimë asgjë fare, udhëzuesi ynë dhe prijësi ynë është vetëm dëshira e të Gjithëmëshirshmit dhe përfaqësuesi i udhëzimit tonë, janë sytë tonë të butë.

Ne i hapim sytë dhe shikojmë përreth. A të kujtohet ardhja jonë e mëparshme këtu? Ne ishim të huaj, jetimë. Armiqtë tanë ishin të shumtë. Ne nuk e njihnim mbrojtësin tonë. Tani me dritën e besimit, ne kemi një shtyllë të fortë, një pikë mbështetjeje, i cili i zmbraps armiqtë.

Në të vërtetë, besimi në Zotin xh.sh. është drita e jetëve tona, është drita e shpirtërave tonë dhe shpirti i shpirtërave tonë. Tani zemrat tona janë të lehtësuara,  ne i shpërfillim armiqtë tonë, madje ne nuk i njohim ata.

Kur në udhëtimin tonë të parë ne u futëm tek ndërgjegjjet tona, ne dëgjuam britma të panumërta, vajtime dhe ankesa. Për shkak të tyre ne u mposhtëm nga fatkeqësia sepse shpresat tona dhe dëshirat, kapaciteti dhe shqiset dëshirojnë gjithmonë përjetësi. Por ne nuk e dinim se si t’i ngopnim ato. Kështu padija ishte nga ne, ndërsa britmat ishin prej tyre.

Ndërsa tani, të gjitha lavdërimet i takojnë Zotit xh.sh., këtë herë ne e kemi gjetur ‘Pikën e mbështetjes’ e cila gjithmonë u jep jetë aftësive tona të brendshme dhe shpresave, ajo i bën ato të fluturojnë për në përjetësi.

Aftësia jonë e brendshme u tregon atyre rrugën për tek ajo pikë dhe kërkon ndihmë, pi ujin e jetës prej saj dhe vrapon drejt plotësimit të saj nëpërmjet asaj pike mbështetje e cila inkurajon në mënyrë simbolike drejt përjetësisë?

Poli i dytë i besimit është besimi në Ringjalljen e të vdekurve. Lumturia e përjetshme është margaritari i atij sedefi. Prova e besimit është Kur’ani dhe ndërgjegjja, ai mister njerëzor.

Tani ngrije kokën tënde dhe hidhe vështrimin tek universi. Dhe fol me të. Ai u shfaq shumë i tmerrshëm në rrugën tonë të parë. Ndërsa tani ai po na buzëqesh, dhe përphap gëzim e sihariqe në çdo anë.

A nuk e shikon se sytë tonë janë bërë si bleta? Ato fluturojnë gjithandej në kopshtin e universit, përreth bollëkut të luleve, çdo lule u ofron atyre një draft të këndshëm. Gjithashtu çdo lule jep ngushëllim, dashuri dhe një ndjenjë familjariteti.

Ato gjithashtu japin e marrin, bëjnë dëshmi, ato e bëjnë mjaltin të rrjedhë nga mjalti. Dhe në çdo qoshe ka dashuri e harmoni.

Sa herë që shikimet tona binin mbi lëvizjet e trupave qiellorë, të yjeve dhe të diejve, ato tregonin urtësinë e Krijuesit, mënyrën e instruktimit të Tij dhe manifestimin e mëshirës së Tij, duke i bërë ato të fluturojnë.

Është sikur dielli të fliste me ne, duke thënë: “O vëllezërit e mi! Mos u frikësoni dhe mos u tronditni! Ju jeni të mirëpritur, sa mirë që keni ardhur! Ky vendbanim është i juaji, unë jam thjesht një mbajtës qirinjsh. Unë jam si ju, por një shërbëtor i pastër, i bindur dhe jo kryengritës.

Nga mëshira e Tij e plotë, i Adhuruari i përjetshëm i vetëm më ka nënshtruar mua me qëllim që unë t’ju shërbej ju me dritën time. Drita dhe nxehtësia janë nga unë, duaja dhe faljet janë nga ju!”

Tani shiko tek Hëna! Edhe yjet edhe detet; secili thotë me gjuhën e vet? “Mirëseerdhe!” Sa mirë që keni ardhur! A nuk na njihni?”

Vështro nëpërmjet misterit të bashkëpunimit, dhe dëgjo nëpërmjet shenjave të rregullit. Secili thotë: ne jemi të gjithë shërbëtorë, pasqyrat  e mëshirës së të Gjithëmëshirshmit; mos u shqetësoni dhe mos u tronditni prej nesh! “

Mos u frikësoni dhe mos jini skeptikë tek krisma e tërmeteve dhe tek klithmat e ngjarjeve, sepse brenda tyre janë gjëmimi i recitimeve, zhurma e lavdërimeve dhe burbuja e duave dhe e përgjërimeve.

I Gjithëlavdishmi Hirplotë i Cili na dërgoi për tek ju i ka frerat e tyre në Dorën e Tij, syri i besimit lexon në faqet e tyre shenjat e mëshirës; secila i shpall ato.”

O besimtar me zemër të zgjuar! Le të pushojnë pak sytë tonë; ne do t’ia dorëzojmë veshët tonë dorës së bekuar të Imanit në vend të tyre. Ne do t’i dërgojmë ato tek dynjaja për të dëgjuar refrenet e saj të këndshme.

Qarjet e përgjithshme dhe vajtimet e vdekjes që ne i imagjinuam në rrugën  tonë të parë, tani ato janë zërat e namazet e dhikrit në këtë rrugë dhe tesbihate, lavdërime e falënderime. Dëgjoje zhurmën e erërave.. cicërimin e zogjve.. kërcitjen e shiut.. llokaçitjet e deteve.. krismën e rrufesë.. kërcitjen e gurëve.. të gjitha këto janë refrene kuptimplote..

Zhurma e ajrit.. zëri i rrufesë.. dhe meloditë e valëve.. të gjitha janë recitime të larta për të Madhërishmin. Kënga e shirave, cicërimat e zogjve janë të gjitha lavdërimet e mëshirës dhe aluzionet e realitetit. Tingujt e gjërave janë zërat e ekzistencës. “Edhe unë ekzistoj”, ato thonë. Universi

si i heshtur papritmas gjen zë, thërret: “Mos na pandeh neve të pajetë, o njeri llomotitës!”

Zogjt nisin të këndojnë me gojët e tyre të vockëla dhe me zërat e tyre të ndryshëm, ato i brohorasin zbrijtes së mëshirës së dhuruar, mirësive Hyjnore dhe shpallin falënderimet e tyre.

Në mënyrë të nënkuptuar ato thonë: “O qëniet e universit, o vëllezërit e mi! Sa e mirë është gjendja jonë! Ne ushqehemi me mëshirë e dhembshuri, ne jemi të kënaqur me rrethanat mbi të cilat ndodhemi.” Me sqepat e tyre të hollë, ato përhapin këngët e tyre në atmosferë.

Në tërësinë e tij, universi është një orkestër e lartë; nëpërmjet dritës së besimit, dëgjohen recitimet dhe lavdërimet e tij. Sepse urtësia e tij e refuzon ekzistencën e rastësisë, rregulli  i tij e zmbraps atë; ato një zëri i largojnë dyshimet.

O bashkudhëtar! Tani ne po e lëmë këtë botë të shëmbëllesave, duke u larguar nga imagjinata dhe nga fantazia.

Ne do të qëndrojmë tek pragu i mendjes dhe të hyjmë në fushën e saj, me qëllim që t’i peshojmë çështjet me peshën e saj dhe kështu të dallojmë rrugët e ndryshme.

Rruga jonë e parë, plot dhimbje, ajo e “atyre që merituan zemërimin Tënd” dhe “e atyre të cilët humbën” i shkakton ndërgjegjjes një torturë të rëndë dhe një dhimbje të madhe. Ndërgjegjja e tregoi këtë; ne u kthyem përmbys nga ndërgjegjja.

Ne duhet të shpëtojmë nga ajo, ne kemi nevojë që dhimbja të fashitet e të qetësohet, ose të mpihet; ne nuk mund ta durojmë atë ndryshe; asnjë nuk i dëgjon britmat për ndihmë.

Udhëzimi është shërues, por fantazitë i bllokojnë ndjenjat. Ato kërkojnë ngushëllim, kërkojnë pakujdesi të shtirur, të rreme, kërkojnë preokupim, kërkojnë zbavitje duke i magjepsur dëshirat.

Atëherë kjo mund ta mashtrojë ndërgjegjen dhe ta vërë shpirtin në gjum me qëllim që ata të mos ndiejnë dhimbje.

Përndryshe ajo vuajtje e dhimbshme e djeg ndërgjegjen; dhimbja është e padurueshme, dëshpërimi nuk mund të përballohet.

Kjo do të thotë: sa herë që largohet ndërgjegjja nga rruga e drejtë, në të njëjtën shkallë ajo preket nga ajo gjendje, duke e bërë ndërgjegjen të bërtasë. Brenda çdo kënaqësie është një dhimbje, një pasojë.

Kjo do të thotë se qytetërimi vezullues i cili është i kombinuar me epshet, me fantazitë, me dëfrimet dhe me shthurje morale, është një panace -bar- mashtrues për dëshpërimin e tmerrshëm që buron nga çudhëzimi, është një narkotik helmues.

O shok i dashur! Në rrugën tonë të dytë, në atë rrugë të mbushur me dritë, ne përjetuam një gjendje rehatie e qetësie në të cilën jeta u bë një burim kënaqësie, dhimbjet u bënë gëzime.

Kështu ne i njohëm ato, shpirti në të gjen qetësi sipas fuqisë së imanit – dhe trupi gjen kënaqësi me kënaqësinë e shpirtit, shpirti merr kënaqësi nëpërmjet ndërgjegjjes.

Një kënaqësi e menjëhershme ndjehet në ndërgjegjje; një parajsë shpirtërore është e pranishme në zemër. Mendimi për të është ta hapësh atë.

Ndërsa ndërgjegjja është ajo e cila e shfaq atë. Tani aq sa të jetë zemra e zgjuar, dhe aq sa nxitet ndërgjegjja dhe vetëdija e shpirtit, aq shtohet ëndja dhe kënaqësia, zjarri shndërrohet në dritë dhe dimri i saj në verë.

Dhe kështu dyert e Parajsës hapen në ndërgjegje, dynjaja bëhet si një Parajsë e gjërë. Brenda saj shpirtërat tonë fluturojnë, duke u ngritur si balona, duke u lutur e duke u falur.

O shoku im i dashur bashkudhëtar! Lamtumirë për tani. Le të bëjmë një lutje së bashku, atëherë ne do të ndahemi për t’u takuar përsëri!

اَللّهُمَّ اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ آمِينَ

O Zot! Na drejto në rrugën e drejtë.  Amin!

* * *

 

NJË PËRGJIGJE NDAJ KISHËS ANGLIKANE [708]

Një ditë, si një dredhi, një armik i pamëshirshëm i Islamit, një politikan tinëzar, një prift i dyshimtë i cili dëshironte të kacagjelohej, të kamarosej e të shesë mend, na pyeti ne për katër gjëra  në formë mohimi në një kohë të tmerrshme kur shteti i tij i kishte kthetrat në grykën tonë; në gëzimin e tij për fatkeqësinë tonë, ai donte që përgjigjja të ishte me gjashtëqind fjalë.

Një përgjigjje ishte e nevojshme si një shuplakë në fytyrën e gëzimit të tij, në dredhitë e tij dhe në mohimin e tij, si një pështyrje në fytyrën e tij, për ta heshtur atë. Unë nuk do t’i adresohem atij. Unë kam përgjigjjen e mëposhtme për një dashurues të së vërtetës.

Ai së pari pyeti: “Cila është feja e Muhammedit a.s.m..”

Unë iu përgjigja: Është Kur’ani. Qëllimet themelore të Kur’anit janë gjashtë shtyllat e imanit dhe pesë shtyllat e Islamit.

Në të dytën, ai pyeti, çfarë i ka dhënë ai jetës dhe mendimit?” Unë iu përgjigja: Mendimit, vërtetimin e Unitetit Hyjnor, jetës, maturinë dhe rrugën e drejtë. Dëshmitarët e mi për këtë janë:

فَاسْتَقِمْ كَمَا اُمِرْتَ , قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ

 “Qëndro pra i palëkundur (në rrugën e drejtë) ashtu siç je urdhëruar.”[709] “Thuaj: Ai është All-llahu, Një dhe i Vetëm.”[710]

Në të tretën, ai tha: Si i kuron ai mizoritë dhe konfliktet aktuale?”

Unë iu përgjigja: Me ndalimin e kamatës dhe me detyrimin e dhënies së zekatit. Dëshmitarët e mi për këtë janë këto:

يَمْحَقُ اللّٰهُ الرِّبَوا “All-llahu do ta shkatërrojë kamatën dhe do të shtojë sadekanë -lëmoshën.”[711]

وَاَحَلَّ اللّٰهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَوا , وَاَقِيمُوا الصَّلَوةَ وَآتُوا الزَكَوةَ

“All-llahu ka lejuar tregtinë dhe ka ndaluar kamatën.”[712]“Dhe falni namazin, dhe jepni zekatin.”[713]

Në të katërtën, ai pyeti: Si i shikon ai revolucionet njerëzore?”

Unë iu përgjigja: puna dhe përpjekja, janë themelore; pasuria e njerëzimit nuk duhet të grumbullohet e të fshihet në duart e tiranëve. Dëshmitarët e mi për këtë janë këto:

لَيْسَ ِلْلاِنْسَانِ اِلاَّ مَا سَعَى , وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنْفِقُونَهَا فِى سَبِيلِ اللّٰهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَلِيمٍ

 “Dhe që njeriu s’mund të ketë tjetër veçse atë që ai bën (të mirë ose të keqe).”[714] “Dhe atyre që grumbullojnë arin e argjendin dhe nuk e shpenzojnë në udhën e All-llahut, jepu sihariq për dënim pikëllues.”[715]

* * *

 

 

 

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

يَا اَللّٰهُ يَا رَحْمنُ يَا رَحِيمُ
يَا فَرْدُ يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ يَا حَكَمُ يَا عَدْلُ يَا قُدُّوسُ

 

 O All-llah! O i Gjithëmëshirshëm, o Mëshirëplotë, o i Vetëm! O i Gjallë i Përjetshëm! O Vetekzistues i përhershëm! O Gjykues! O i Drejtë! O i Shenjtë!

Për hir të Emrit Tënd më të Madh dhe në nderim të Kuranit të shpjegimit të mrekullueshëm, dhe në nderim të Profetit Tënd më të nderuar a.s.m., jepu lumturi të përhershme në Xhennetin Firdeus botuesve të këtij libri dhe atyre që i ndihmojnë ata. Amin!

Dhe jepu atyre sukses të pafundmë në shërbimin e besimit dhe të Kur’anit. Amin! Dhe për secilën Fjalë të koleksionit të ‘Fjalëve’ shkruaju njëmijë merita në librat e punëve të tyre të mira. Amin! Dhe jepu atyre këmbëngulje, vazhdimësi dhe sinqeritet në botimin e Risale-i Nurit. Amin.

O më i Mëshirshmi i mëshiruesve! Jepu lumturi si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën të gjithë studentëve të Risale-i Nurit. Amin!

Mbroji ata nga e keqja e shejtanëve midis xhindëve dhe njerëzve. Amin.

Dhe fali gjynahet e këtij Saidi të pafuqishëm e të mjerë. Amin!

Në Emrin e  të gjithë studentëve të Risale-i Nurit.

Said Nursi

[679] Kur’an, 36: 39

[680] “Kaul-i Nevala Siseban” është një poemë e gjatë që ka më shumë se katërqind vargje, në përshkrimin e fushatave ushtarake të Sahabëve të nderuar në dialektin Kirmanxhi të Kurdishtes së veriut të cilën e hartoi Meleë Halid Aga Ez-Zibari i shquar për takvanë e tij dhe për asketizmin.

[681] Në fakt, data në të cilën ajo u shkrua tregohet nga rreshti:

نَجْمُ اَدَبٍ وُلِدَ لِهِلاَلَىْ رَمَضَانَ domethënë, “Një yll letrar u lind nga dy hënat e ramazanit.” Sipas kalendarit Hënor ajo ishte 1337, dita e parë e Ramazanit, që i korrespondon datës 8 maj 1921.  

[682] Ky rresht është nënshkrimi i Tij.

[683] Meqenëse trupi ripërtërihet dy herë në çdo vit, kjo do të thotë se (në çdo vit) dy Saida kanë vdekur. Gjithashtu në këtë vit Saidi është në vitin e Tij të shtatëdhjetë e nëntë. Domethënë, një Said ka vdekur në çdo vit. Nga kjo nënkuptohet se Saidi do të jetojë deri në këtë datë.

[684] Me një parandjenjë të së ardhmes, Ai e parashikoi këtë gjendje njëzet vjet para se ajo të ndodhë.

[685] Kjo do të thotë që ato të mos ndërhyjnë në krijueshmëri dhe të mos kenë absolutisht asnjë ndikim real. (Autori)

[686] Kur’an, 31: 28

[687] Kjo aludon për situatën që rezultoi nga Lufta e Parë e tmerrshme Botërore, madje ky është një njoftim i saktë duke parashikuar Luftën e Dytë Botërore.

[688] E përmend këtë sikur ta kishte parë këtë kohë.

[689] Ky është aluzion për atë që do të ndodhë në të ardhmen.

[690] Ky është një parashikim i fuqishëm për të ardhmen. Njerëzimi nuk e dëgjoi këtë thirrje, dhe mori një goditje të tmerrshme me luftën e Dytë Botërore.

[691] Kjo do të thotë se ai do të vjell në mënyrë akoma më të fortë. Po, ai volli dhe nxori aq shumë me dy luftërat botërore, saqë i turbulloi dhe i ndoti me gjak faqet e ajrit, tokës dhe të detit.

[692] Këtu është një aluzion i hollë

[693]Është një aluzion i qartë nga e padukshmja se qytetërimi tiranik ateist është në agonitë e vdekjes.

[694] Kur’an, 5: 32

[695] Kjo pjesë është bërthama e trajtesës për Ekonominë. Sikur kjo trajtesë prej dhjetë fletësh është përmbledhur në dhjetë rreshta. (autori)

[696] Ndodhet kjo xhami në lagjen Sulltan Muhammed Fatih në Stamboll. Këtë xhami e ndërtoi autori i saj me arkëtimet e kursimet e parave, dhe thonte “Sikur unë kam ngrënë!, sa herë që nefsi i tij dëshironte diçka; dhe prandaj erdhi kështu ky emërtim. (Autori)

[697] Kur’an, 7: 128

[698] Kjo është baza e Trajtesës së ‘Hixhabit’ ‘mbulesës’, Shkreptima e Njëzet e Katër, (Trajtesa mbi veshjen Islame për gratë). Njëzet vjet më vonë gjykata ngriti një padi për të dënuar autorin e saj, por ajo dënoi vetveten dhe gjykatësit e saj përgjithmonë dhe i detyroi ata të heshtin përmes argumentit.

[699] Ashtu si të shikuarit me epsh tek një grua e vdekur që tregon një nefs tej mase të degjeneruar, po kështu të shikosh me epsh një fotografi të bukur të një gruaje të bukur të vdekur, e cila ka nevojë për mëshirë, shuan ndjenjat e larta të shpirtit.

[700] Kur’an, 23: 14

[701] Aludon për Luftën e parë Botërore.

[702] Kjo pjesë, e cila u shkrua tridhjetë e pesë vjetë më parë, është në një stil sikur të ishte shkruar në këtë vit. Domethënë, ai ishte një lloj parashikimi i inspiruar nga shkëlqimi i bekimit të Ramazanit.

[703] Kur’an, 15: 9

[704] Ai parandjeu një ngjarje që do të ndodhte pas dhjetë vitesh dhe u përpoq ta pengojë.

[705] Kur’an, 23: 14

[706] Kur’an, 10: 10

[707] Kur’an, 1: 7

[708] Njëqind herë mashaall-llah kësaj përgjigjeje.

[709] Kur’an, 11: 112

[710] Kur’an, 112: 1

[711] Kur’an, 2: 276

[712] Kur’an, 2: 275

[713] Kur’an, 2: 43

[714] Kur’an, 53: 39

[715] Kur’an, 9: 34